MỘT CHUYỆN KHÔI HÀI.

Như một "hoạt cảnh sân khấu làng", những xung đột của dân quê với nhau lâu lâu được nhắc lại không phải vì mấy chuyện đó vẫn diễn ra ở cái xó làng. Mà sâu hơn, nó vẫn là mối xung đột không hề dứt về quan niệm văn chương nghệ thuật chỉ mô tả hiện thực, hay là một "hiện thực thứ hai" trong sáng tác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
MỘT CHUYỆN KHÔI HÀI.MỘT CHUYỆN KHÔI HÀINhư một hoạt cảnh sân khấu làng, những xung đột của dân quê với nhau lâu lâuđược nhắc lại không phải vì mấy chuyện đó vẫn diễn ra ở cái xó làng. Mà sâu hơn,nó vẫn là mối xung đột không hề dứt về quan niệm văn chương nghệ thuật chỉ môtả hiện thực, hay là một hiện thực thứ hai trong sáng tác.Tin anh Phương Đông con trai ông phó mộc Côn viết một truyện ngắn được đăngtrên một báo lớn làm bà con xôn xao bàn tán. Cái anh Phương Đông ngày xưa vẫngọi là thằng Còi mà tài lạ! Nom anh ta cao ngẳng cao nghẻo, gầy như cò hương,mặt mũi lúc nào cũng nhăn nhó như khỉ ăn gừng. Ai thấy anh ta tươi tỉnh thư tháibao giờ. Ngữ ấy chẳng có ai thọ được, đang đi trên đường nếu gặp cơn gió mạnhthổi, chắc sẽ bay như chiếc lá tre ra ngoài đồng. Thế mà chẳng hiểu thế nào anh tathi được vào đại học, nhưng không vì vậy mà các cô gái làng chú ý đến anh hơn.Nay đột nhiên anh nổi danh, được mọi người nói về anh với một lòng tự hào, trântrọng.Hôm đó trong làng có đám cưới, buổi tối mọi người ở rạp bàn tán sôi nổi về cái tinkia. Bỗng một người kiếm được tờ báo ấy mang ra. Cụ Sửu, một người già có uytín trong làng bèn đứng dậy nói:- Thưa các cụ! Việc anh Phương Đông viết được truyện đăng báo là một niềm vinhdự của cả làng ta, xã ta! Thằng Tô đâu? - Tô “dạ” ran - cháu tốt giọng, hát hay, hãyđọc to cho mọi người cùng nghe!Thằng Tô sung sướng đứng dậy đón lấy tờ báo. Nó vuốt cho tờ báo thật phẳngphiu, đến đứng dưới ánh đèn sáng rực rỡ hắng giọng, nó chuẩn bị đọc thì có aibỗng hỏi:- Thế cô Côn, mẹ anh Phương Đông có đây không nhỉ?- Dạ! Có con đây.Cô Côn đáp và đỏ mặt đứng dậy. Nom mặt người đàn bà đến là vui sướng. Cụ Sửucất tiếng:- Cháu nó có về không, cô?- Thưa cụ! - Cô Côn xúc động nói lí nhí - chắc là bây giờ cháu nó về rồi. Cụ cóđiều gì dạy bảo cháu ạ?”. “Có đấy! - Cụ Sửu nghiêm trang - Anh Tộ, anh là Bí thưĐoàn Thanh niên, đã từng là dũng sĩ, hãy đi đón anh Phương Đông, niềm tự hàocủa làng ta tới đây để các cụ hỏi chuyện. Anh hãy bảo với Phương Đông rằng: Cáccụ muốn thế!Anh Tộ đi ra, cụ Sửu nhắc thằng Tô:- Nào, bắt đầu!Thằng Tô lại hắng giọng. Nó run run đọc:- Đầu đề truyện “Làng tôi”.- Là làng ta đấy! Nó viết về làng mình - mọi người xì xào.- “Theo con đường đất đỏ, dọc bìa rừng độ hai kilômét là đến làng tôi... Một cănnhà xinh xắn đầu làng hiện ra. Đầu nhà có một khóm hoa giấy xanh rờn khoe ra vôsố những bông hoa màu hồng mỏng mảnh. Đó là ngôi nhà của vợ chồng anh Đức,chị Nhật, cùng hai cháu trai Xuân, Hạ và cháu Thu, con gái”...- Chắc nó viết về nhà vợ chồng thằng út với cái Gái - cụ Sửu thì thầm vào tai ngườibên cạnh - cơ mà nhà ấy có năm đứa gái cả, làm gì có con trai?...Tất cả lại im lặng. Chỉ có tiếng thằng Tô đọc đều đều:- ... “Nhà cụ Mỗ ở giữa làng. Căn nhà ba gian bằng tre ọp ẹp. Cụ Mỗ là bố chịNhật, vợ anh Đức. Cụ là người nóng nảy, hơi xấu bụng. Tuy đã già lắm, nhưng cụcòn minh mẫn, da dẻ đỏ đắn”...- Chắc cụ Mỗ trong chuyện là cụ Sửu đấy! - Có ai đó nói.- Thì cụ Sửu chả là bố vợ anh út không? - Một chị beo béo giải thích với một anhthanh niên chắc ở nơi khác đến. Cô gái ngồi cạnh anh ta trông rất xinh, buột miệngbâng quơ:- Anh ấy viết khéo nhỉ!...- Suỵt! Suỵt! Trật tự để nghe tiếp.- ... “Vào những ngày giáp hạt, vợ chồng anh Đức vất vả lắm. Các cháu đói, kêukhóc ầm ĩ”...Anh út nãy giờ ngồi yên. Nghe đến đây anh lắc đầu lẩm bẩm:- Lạ thật! Nhà mình đã bao giờ để con cái thiếu đói đến nỗi phải kêu khóc ầm ĩđâu? Cái đoạn này rồi phải bảo chú Còi sửa.Anh út vẫn quen gọi Phương Đông là “chú Còi”. Dù ai có gọi anh là vàng là ngọchay là gì đi nữa thì với làng này, anh vẫn chỉ là “chú Còi” ngày xưa.Tô lại hắng giọng. Nó đưa lưỡi liếm một vòng đôi môi khô, đọc tiếp:- ... “Bất đồ, một buổi đi làm về, anh Đức kinh hoàng thấy vợ mình đang nằm trongvòng tay của một người đàn ông lạ”...Chị Gái, vợ anh út giật thót, kêu lên:- Láo toét! Thằng Còi nghe ai nói tôi ngủ với giai?- Kìa, chị Gái! - Ông giáo Thiu sẽ sàng - Cậu ấy viết như vậy đã chắc đâu viết vềgia đình chị! Hãy cứ nghe cái đã...- ... “Đức đứng như trời trồng” - tiếng thằng Tô vang lên - “Nhật không hay biết gìcả. Chị vẫn nồng nhiệt hôn lên má, lên môi người đàn ông nọ”...- Giời ơi! - Chị Gái bật kêu - Đứa nào thối mồm nói với thằng Còi như thế để nóviết lên báo? Bây giờ cả huyện người ta tưởng thật - chị khóc nấc lên - Anh út! Cócác cụ, có mọi người đây, anh nói đi... là tôi không có thế!...- Thì mẹ nó không có thế!... - út làu bàu. Anh quay sang cô Côn:- Chị Côn! Đứa nào nói với thằng Còi là nhà tôi đói nghèo? Đứa nào đặt điều vợtôi ngủ với giai?Nãy giờ nghe chuyện, cô Côn lo tím tái. Chết thôi! Cái thằng Còi... Con ơi, saomày lại dại thế? Đương không lại bịa chuyện người ta mà đưa lên báo? Chuyếnnày rồi đền danh dự nhọc! Cô cúi thấp xuống để mọi người không nhìn thấy. Ngheanh út sừng sộ, cô run lên như giẽ:- Nào tôi có biết! Thôi, con dại cái mang. Tôi xin lỗi các cụ, các anh chị...Ông giáo Thiu quay về phía vợ chồng chị Gái, khẽ gắt lên:- Cái nhà anh chị này buồn cười nhỉ? Việc đâu đâu lại vơ vào mình. Rõ dơ! Cậu ấylà nhà văn, cậu ấy hư cấu thế. Tên tuổi địa chỉ nào nhà anh chị?...Chị Gái đang sụt sịt khóc, thấy ông giáo Thiu nói thế, chồm lên:- Lại còn bênh! Hay chính ông đã đặt điều với nó? Ông thù oán gì vợ chồng tôi?Dè chừng nhé! Nhà văn là cái thá gì mà nói láo! Là cái thá gì mà dám dựng chuyệntày đình gán cho nhà người ta!...- Hừ. Là cái gì? - Anh út cũng nổi xung - Được nói láo toét chắc? Nhà văn là nhằnra! Là người mà làng nhằn ra, chứ là cái thá gì, cái thằng Còi?...Cô gái xinh xinh lúc nãy lại buột miệng:- Khiếp! Sao anh ấy liều thế nhỉ?Cụ Sửu cũng đã ấm ức lắm. Cụ trót giới thiệu nó là “niềm tự hào” nên còn chưa tỏthái độ gì. Ngay từ đầu truyện nó nói “cụ Mỗ xấu bụng” là cụ biết ngay nó ám chỉcụ rồi. Cứ để nghe xem thằng Còi còn xỏ xiên gì cụ nữa!- Cụ xua tay - cứ để thằng cháu Tô nó đọc...Thằng Tô hoang mang. Nó phát hoảng lên, cầm tờ b ...