Một số định hướng giảng dạy kiến thức môn Toán ở trường trung học phổ thông theo quan điểm tích hợp

Bài viết trình bày một số định hướng trong dạy học môn Toán theo quan điểm tích hợp. Các định hướng được trình bày nhằm giúp học sinh thấy được mối quan hệ giữa các kiến thức của môn Toán với các môn khoa học khác, Toán học với thực tiễn cuộc sống.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số định hướng giảng dạy kiến thức môn Toán ở trường trung học phổ thông theo quan điểm tích hợp JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0174 Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 8A, pp. 137-143 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG GIẢNG DẠY KIẾN THỨC MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO QUAN ĐIỂM TÍCH HỢP Phạm Sỹ Nam Trường Đại học Sài Gòn Tóm tắt. Bài viết trình bày một số định hướng trong dạy học môn Toán theo quan điểm tích hợp. Các định hướng được trình bày nhằm giúp học sinh thấy được mối quan hệ giữa các kiến thức của môn Toán với các môn khoa học khác, Toán học với thực tiễn cuộc sống. Từ khóa: Tích hợp, dạy học tích hợp, thực tiễn. 1. Mở đầu Theo Từ điển Giáo dục học [10, 383] tích hợp trong GD là hành động liên kết các đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế hoạch dạy học. Toán học là một trong những khoa học cung cấp nhiều kiến thức công cụ cho các khoa học khác và có mối liên hệ với thực tiễn cuộc sống. Hai câu hỏi đặt ra là: 1. Kiến thức Toán học ở trường trung học phổ thông có sự liên hệ như thế nào với các môn khoa học khác và thực tiễn cuộc sống; 2. Việc giảng dạy cần thực hiện như thế nào để giúp học sinh thấy được sự kết hợp, mối liên hệ giữa các kiến thức Toán học với các môn khoa học khác và thực tiễn cuộc sống; Bài viết này trình bày những ưu điểm và những điểm cần lưu ý trong việc tích hợp kiến thức Toán học; xác định sự liên hệ, những yêu cầu và cách dạy học nhằm giúp học sinh thấy được mối quan hệ giữa Toán học ở trường trung học phổ thông với các khoa học khác và thực tiễn cuộc sống. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Quan niệm về tích hợp, dạy học tích hợp Tích hợp là một hoạt động mà ở đó cần phải kết hợp, liên hệ, huy động các yếu tố, nội dung gần và giống nhau, có liên quan với nhau của nhiều lĩnh vực để giải quyết, làm sáng tỏ vấn đề và cùng một lúc đạt được nhiều mục tiêu khác nhau [8]. Dạy học tích hợp là định hướng về nội dung và phương pháp dạy học, trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập; thông qua đó hình thành những kiến thức, kĩ năng mới; phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống [8]. Ngày nhận bài: 15/7/2015. Ngày nhận đăng: 10/10/2015. Liên hệ: Phạm Sĩ Nam, e-mail: phamsynampbc@gmail.com 137  Phạm Sỹ Nam Trong dạy học các bộ môn, theo nghĩa thông thường nhất, tích hợp được hiểu là sự kết hợp, tổ hợp các nội dung từ các môn học, lĩnh vực học tập khác nhau thành một “môn học” mới hoặc lồng ghép các nội dung cần thiết vào những nội dung vốn có của môn học. Đối với môn Toán, việc tích hợp được hiểu theo nghĩa thứ hai. Toán học là khoa học công cụ cho các khoa học khác và việc lồng ghép các nội dung có thể trong môn Toán hoặc các môn khoa học khác cũng là để giúp học sinh thấy quan điểm “xoắn ốc” – một quan điểm mà J.Bruner - một nhà tâm lí có ảnh hưởng đến Lí thuyết kiến tạo cho rằng cần thiết trong việc xây dựng chương trình học, bởi cách làm này tạo cơ hội cho học sinh liên tục xây dựng trên những kiến thức họ đã biết. Việc lồng ghép các kiến thức cũng giúp học sinh thấy được thấy được sự “ẩn dấu” của kiến thức Toán trong các môn học khác cũng như trong thực tiễn cuộc sống. Tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục đã trở thành xu thế trong việc xác định nội dung dạy học trong nhà trường phổ thông và trong xây dựng chương trình môn học ở nhiều nước trên thế giới. Quan điểm tích hợp được xây dựng trên cơ sở những quan niệm tích cực về quá trình học tập và quá trình dạy học. 2.2. Ưu điểm và những điều lưu ý khi tích hợp với kiến thức Toán học Mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội đều ít nhiều có mối liên hệ với nhau; nhiều sự vật, hiện tượng có những điểm tương đồng và cùng một nguồn cội. . . Để nhận biết và giải quyết các sự vật, hiện tượng ấy, cần huy động tổng hợp các kiến thức và kĩ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau. a. Ưu điểm của việc tích hợp kiến thức Toán - Tạo cơ hội để học sinh kết nối được nhiều kiến thức khác nhau. Giúp học sinh thấy kiến thức được “ẩn dấu” trong những nội dung khác nhau, thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các kiến thức; - Tạo cơ hội để học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề khác nhau có thể ở lĩnh vực khác nhau. b. Những điểm cần lưu ý khi tích hợp các kiến thức - Cần chú ý đến số lượng kiến thức cần tích hợp bởi nếu khô ...