Một vấn đề xã hội học hàng đầu của việc cải tạo, chỉnh trang đô thị: Giảm tổn thương cho nhóm dân cư nghèo nhất - Nguyễn Quang Vinh

Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Một vấn đề xã hội học hàng đầu của việc cải tạo, chỉnh trang đô thị: Giảm tổn thương cho nhóm dân cư nghèo nhất" dưới đây để nắm bắt được việc cải tạo và chỉnh trang nội thành cũ, từ hai chương trình khảo sát xã hội học, thử nêu lên những những vấn đề xã hội nãy sinh khi các dự án cải tạo, chỉnh trang khởi động. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập, làm việc hiệu quả.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một vấn đề xã hội học hàng đầu của việc cải tạo, chỉnh trang đô thị: Giảm tổn thương cho nhóm dân cư nghèo nhất - Nguyễn Quang Vinh30 X· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 1 (73), 2001Mét vÊn ®Ò x· héi häc hµng ®Çucña viÖc c¶i t¹o-chØnh trang ®« thÞ:gi¶m tæn th−¬ng cho nhãm d©n c− nghÌo nhÊt NguyÔn Quang Vinh I. DÉn nhËp Trong tËp hîp c¸c vÊn ®Ò x· héi c¬ b¶n cña Thµnh phè Hå ChÝ Minh trªn con®−êng thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õnc¸i gi¸ ph¶i tr¶ vÒ mÆt x· héi cho nh÷ng s¾p xÕp, c¶i t¹o, chØnh trang l¹i c¸c kÕt cÊuvËt lý cña khu vùc néi thµnh truyÒn thèng. Ngay tõ ®Çu, khi xem xÐt c¸c vÊn ®Ò nµycã tÝnh chÊt lý thuyÕt: ®ã lµ mçi ®« thÞ ®Òu ®−îc cÊu thµnh bëi hai nhãm thµnh tè c¬b¶n: nhãm thµnh tè kh«ng gian - vËt thÓ vµ nhãm thµnh tè tæ chøc x· héi. Hai nhãmthµnh tè nµy cã mèi quan hÖ qua l¹i hÕt søc kh¨ng khÝt víi nhau, thËm chÝ th©mnhËp vµo nhau trong qu¸ tr×nh tiÕn hãa cña ®« thÞ. VËy th×, mäi thao t¸c c¶i t¹o -chØnh trang c¸c kÕt cÊu cô thÓ ®« thÞ khu vùc néi thµnh vèn ®· t−¬ng ®èi æn ®Þnhtrong nhiÒu thËp kû, ch¾c ch¾n kh«ng thÓ kh«ng g©y nªn nh÷ng x¸o trén trongthµnh tè tæ chøc x· héi ë c¸c khu vùc h÷u quan. Vµ tïy theo tr×nh ®é qu¶n lý, n¾mb¾t vµ xö lý ®óng ®¾n c¸c vÊn ®Ò x· héi n¶y sinh cã thÓ ®¹t tíi ®©u, mµ c¸i gi¸ ph¶itr¶ vÒ mÆt x· héi cña c− d©n sÏ lµ cao hay thÊp. II. C¶i t¹o chØnh trang néi thµnh cò: mÖnh lÖnh cña sù ph¸t triÓn ! 1 - ë b−íc ngoÆt míi hiÖn nay cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa®Êt n−íc ViÖt Nam, vai trß cña c¸c trung t©m ®« thÞ ngµy cµng trë nªn cã tÇm quanträng ®Æc biÖt, kÓ c¶ trong mèi t¸c ®éng qua l¹i ngµy cµng n¨ng ®éng gi÷a n«ng th«nvµ thµnh thÞ. Nãi mét c¸ch chÆt chÏ th× cho ®Õn nay (1999), ViÖt Nam cßn lµ métn−íc cã møc ®é ®« thÞ hãa vµo lo¹i thÊp so víi nhiÒu n−íc kh¸c thuéc khu vùc Ch©u¸. Sè liÖu thèng kª quèc gia n¨m 1998 cho thÊy tû lÖ c− d©n ®« thÞ trªn tæng d©n sèViÖt Nam míi ®¹t tíi 21,3%. Tuy nhiªn, c¸c ®« thÞ ë n−íc ta ®ang lµ nh÷ng khu vùc®éng lùc m¹nh mÏ cña c¶ n−íc, lµm ®Çu tµu cho sù c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa®Êt n−íc. Chóng cã t¸c ®éng l«i cuèn vµ kÝch thÝch nh÷ng vïng n«ng th«n réng línthay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, tiÕp nhËn mét sè c«ng nghÖ míi vµ tõng b−íc t¹o ra mét c¬cÊu x· héi tiÕn bé h¬n. Ng−êi ta cã thÓ ghi nhËn r»ng t¹i c¸c ®« thÞ lín nhÊt lµ HµNéi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh, tû träng ®ãng gãp cho s¶n phÈm quèc néi (GDP),nhÞp ®é t¨ng tr−ëng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, nhÞp ®é tiÕp nhËn ®Çu t− ph¸t triÓn tõc¸c nguån trong n−íc vµ n−íc ngoµi ®Òu kh«ng ngõng t¨ng nhanh trong thËp niªn 90 Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn NguyÔn Quang Vinh 31(mÆc dï ë cuèi thËp niªn nµy, c¸c chØ sè t¨ng tr−ëng cã phÇn chËm l¹i do ¶nh h−ëngcña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc §«ng Nam ¸). ChØ tÝnh riªng vÒ ®Çu t− trùc tiÕp cña n−íc ngoµi vµo Thµnh phè Hå ChÝMinh, th× sè dù ¸n cßn hiÖu lùc ®Õn ngµy 31/12/1998 lµ 742 dù ¸n, víi vèn ®Çu t− lµ9,868 tû USD vµ vèn ph¸p ®Þnh lµ 4,878 tû USD. Râ rµng lµ c«ng cuéc §æi míi toµn diÖn vÒ kinh tÕ - x· héi ®· tiÕp thªm sinhlùc cho hÖ thèng kinh tÕ c¸c ®« thÞ, khiÕn cho b¶n th©n kÕt cÊu vËt lý hiÖn t¹i cñamçi thµnh phè trë nªn chËt chéi. Trong bèi c¶nh ®ã, quan ®iÓm quy ho¹ch ®« thÞ míicÇn ®−îc triÓn khai, theo ®ã: - C¸c khu vùc néi thµnh hiÖn h÷u cÇn ph¶i ®−îc c¶i t¹o - chØnh trang; - C¸c khu vùc néi thµnh míi ph¸t triÓn cÇn ph¶i v−¬n nhanh tíi nhiÒu huyÖn,x· ngo¹i thµnh vèn x−a nay chØ biÕt nhiÒu ®Õn nghÒ n«ng. - Bªn c¹nh ®ã, viÖc ®iÒu chØnh l¹i c¸c ph©n khu chøc n¨ng, n©ng lªn mét c¸chhîp lý chØ sè tÇng cao, c¶i t¹o m¹ng l−íi giao th«ng ®« thÞ, n¹o vÐt vµ n©ng cÊp c¸cdßng s«ng « nhiÔm l©u n¨m ch¹y ngang qua thµnh phè, t¨ng thªm kho¶ng c©y xanh,®· vµ ®ang ®em l¹i mét ®« thÞ trong lµnh h¬n, mét c¶nh quan ®« thÞ nhiÖt ®íiph−¬ng Nam ®éc ®¸o h¬n. Xem xÐt vÊn ®Ò trong mét toµn c¶nh réng lín vµ s«i ®éng nh− thÕ, chóng tamíi h×nh dung hÕt tÇm quan träng cÊp b¸ch vµ tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng cuéc c¶it¹o - chØnh trang néi thµnh hiÖn h÷u, còng nh− c¸c hÖ qu¶ x· héi nhiÒu chiÒu cñaqu¸ tr×nh võa nãi. 2. §−îc kh«ng ngõng x©y dùng vµ båi ®¾p trong hµng tr¨m n¨m ph¸ttriÓn, khu vùc néi thµnh hiÖn h÷u cña Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· cã ®−îc métkÕt cÊu vËt lý kh¸ kiªn cè, nh÷ng cung c¸ch chiÕm lÜnh kh«ng gian cã tÝnh truyÒnthèng cña d©n c−, cïng nh÷ng m¹ng l−íi x· héi vµ quan hÖ céng ®ång kh¸ æn®Þnh ngay trong lßng ®« thÞ. Giê ®©y, khi xuÊt hiÖn nh÷ng mÖnh lÖnh míi cña ph¸t triÓn ®« thÞ, ®ßi háikhu vùc néi thµnh hiÖn h÷u ph¶i ®−îc c¶i t¹o - chØnh trang mét c¸ch m¹nh mÏ th× rârµng lµ d©n c− c¸c ®Þa bµn nµy ph¶i tham dù vµo “Mét cuéc s¾p xÕp l¹i c¸ch thøc tæchøc cuéc sèng x· héi” khi c¸c c¬ cÊu vËt lý bÞ uèn n¾n l¹i, ...