Nghiên cứu bệnh tiêu hóa: Phần 1 (Sau đại học)

Cuốn sách "Bệnh học tiêu hóa" Phần 1 cung cấp cho người học những kiến thức như: Bệnh học tụy tạng; một số bệnh tụy, viêm tụy cấp; viêm tụy mạn tính; chẩn đoán gan to - xét nghiệm hóa sinh gan; chẩn đoán siêm âm gan mật; cổ trướng xơ gan và điều trị cổ trướng xơ gan;...Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu bệnh tiêu hóa: Phần 1 (Sau đại học) Häc viÖn qu©n y Bé m«n Néi tiªu ho¸BÖNH HäC TI£U HO¸ (Sau ®¹i häc) Hµ néi- 2007 141 PhÇn métBÖnh häc tuyÕn tiªu ho¸ 142 BÖNH HäC TôY T¹NG PhÇn métI. §Æc ®iÓm gi¶i phÉu1. Tôy cã h×nh dÑt, mòi nhän, ®Çu to, ®u«i bÐ dµi 10 - 15cm dÇy 1,2cm mµu vµng nh¹tn»m s¸t vµ v¾t ngang cét sèng, gÇn toµn bé tuyÕn n»m sau phóc m¹c trõ phÇn ®u«i.Tôy nÆng 70g.2. Cã 4 ®o¹n: ®Çu - cæ - th©n - ®u«i. §Çu tôy ®−îc ®o¹n I, II, III, IV t¸ trµng bao bäc(khi bÖnh lý cã sù liªn quan t¸ - tôy).3. èng Choledoque qua ®Çu tôy ®æ vµo ®o¹n II t¸ trµng (bÖnh lý tôy vµ mËt liªn quanvíi nhau).- èng Wirsung ch¹y däc tôy ®æ vµo ®o¹n II t¸ trµng qua bãng Vater.- èng phô: Santonini ë ®o¹n cæ nèi víi èng wirsung.4. DÞ d¹ng gi¶i phÉu:- Tôy vßng: ®Çu tôy quÊn quanh khóc II t¸ trµng trªn chç bãng Vater dÇy kho¶ng 2cm g©y bÖnh c¶nh hÑp t¸ trµng (sau ¨n thÊy ch−íng bông).- Tôy l¹c chç: mét phÇn cña tôy n»m s¸t d¹ dµy, t¸ trµng, ruét non mét c¸ch ®éc lËpvíi tuyÕn tôy. (biÓu hiÖn l©m sµng: ®au th−îng vÞ, ch¶y m¸u tiªu ho¸) v× vËy khi Xquang d¹ dµy t¸ trµng b×nh th−êng ë mét bÖnh nh©n XHTH hoÆc bÖnh hÑp t¸ trµngcÇn nghÜ tíi bÖnh tôy.II. §Æc ®iÓm sinh lý1. Tôy lµ t¹ng võa néi tiÕt (tiÕt Insulin) võa lµ ngo¹i tiÕt quan träng cña hÖ tiªu ho¸.CÇn nhÊn m¹nh vai trß tôy ngo¹i tiÕt.2. Tôy ngo¹i tiÕt Mçi ngµy tôy tiÕt ra 200 - 1500ml dÞch gåm:- ChÊt ®iÖn gi¶i: . Chñ yÕu HCO-3 kho¶ng 140 mEq. . Na+ vµ K+ xÊp xØ huyÕt t−¬ng. . Ca++ thÊp h¬n huyÕt t−¬ng. . Mét Ýt phosphat.- C¸c Enzym cã 3 nhãm: 143 . Amylaza t¸c dông lªn 80% maltoza vµ 20% glucoza. . Lipaza víi sù hiÖn diÖn cña muèi mËt vµ canxi t¸c ®éng lªn glyxerol vµ c¸c axitbÐo. . Enzym thuû ph©n protein cã nhiÒu lo¹i: trypsin, chymotrypsin trong m«i tr−êngpH (3-9) trypsin t¸c ®éng lªn c¸c polypeptit nh− mét endopeptidaza. . Cacboxipeptidaza t¸c dông nh− mét exopeptidaza lªn chuçi polypeptid t¹o rac¸c axit amin mang nhãm carboxyl. . Ribonucleaza.- §iÒu chØnh dÞch ngo¹i tiÕt cña tôy cã hai c¬ chÕ: . C¬ chÕ thÇn kinh: Khi kÝch thÝch d©y X l−îng dÞch tiÕt giÇu c¸c enzyme, khitiªm Atropine th× gi¶m tiÕt (øng dông: dïng atropine trong viªm tôy cÊp). . C¬ chÕ thÓ dÞch: qua chÊt trung gian Secretine vµ Pancreozymin. Secretin lµmt¨ng pancreozymin lµm t¨ng c¸c enzyn cña tôy.III. C¸c ph−¬ng ph¸p th¨m dß tôy t¹ngA. Th¨m dß h×nh th¸i1. X - quang th«ng th−êng: (chôp bông kh«ng chuÈn bÞ): NÕu cã sái tôy c¶n quang(thÊy 1 chuçi “h¹t c¶n quang” n»m ngang sèng l−ng).2. Chôp d¹ dµy t¸ trµng:- Cã u ®Çu tôy (h×nh khung t¸ trµng d·n réng).- Cã u ë th©n vµ ®u«i tôy (h×nh chÌn Ðp d¹ dµy)3. Chôp tôy cã b¬m h¬i: b¬m h¬i sau phóc m¹c kÕt hîp víi b¬m h¬i d¹ dµy, thÊyh×nh th¸i tôy hoÆc h×nh th¸i d¹ dµy chÌn Ðp (v× g©y ®au cho bÖnh nh©n, h¬n n÷a ph¶i uto míi thÊy, nªn Ýt lµm).4. Chôp ®éng m¹ch tôy:- §Ó chÈn ®o¸n u tôy, kÓ c¶ u nhá (h×nh ¶nh mét vïng giÇu m¹ch m¸u). Khã thùc hiÖnv× tôy Ýt nhÊt cã 2 m¹ch m¸u nu«i d−ìng.5. Chôp ®−êng tôy ng−îc dßng: b»ng ®−êng néi soi t¸ trµng b¬m thuèc c¶n quang,cho thÊy ®−êng dÉn tôy mËt rÊt râ (kü thuËt ERCP)- NÕu viªm tôy m¹n: ®−êng dÉn tôy khóc khuûu.- NÕu lµ u cña tôy: ®−êng dÉn tôy bÞ ®Èy lÖch hoÆc bÞ chÌn Ðp. 1446. Ghi h×nh tôy b»ng phãng x¹: dïng Selenomethionin ®¸nh dÊu:- U tôy: h×nh khuyÕt- Viªm tôy m¹n: xung ®Õn kh«ng ®Òu, th−a thít. (Nh−îc ®iÓm h×nh tôy dÔ trïng lªn h×nh gan).7. Siªu ©m:- U nang (nang tôy): thÊy h×nh ¶nh khèi lo·ng siªu ©m n»m gÇn ngay tôy, thµnh nangcã thÓ máng hoÆc dÇy.- Ung th− tôy: kÝch th−íc tôy to, bê kh«ng ®Òu, nhu m« cña nã th−êng gi¶m ©m, cãgiíi h¹n víi phÇn tôy b×nh th−êng. H×nh ¶nh èng mËt chñ bÞ ®Èy lÖch ®i.- Viªm tôy cÊp: tôy to, nhu m« gi¶m ©m.- Viªm tôy m¹n: nhu m« ®Ëm ©m, èng Wirsung d·n réng.8. Chôp c¾t líp quÐt (Scanner) vµ céng h−ëng tõ:- ChÈn ®o¸n u rÊt chÝnh x¸c- ChÈn ®o¸n viªm tôy cÊp, m¹n (Nh−îc ®iÓm qu¸ ®¾t, ch−a dïng routine ®−îc)9. TÕ bµo häc: lÊy dÞch t¸ trµng t×m tÕ bµo K tôy (rÊt hiÕm)10. Mæ th¨m dß (biÖn ph¸p cuèi cïng)B. Th¨m dß chøc n¨ng tôy Tôy ph¶i tæn th−¬ng Ýt nhÊt 75% trë lªn míi cã biÓu hiÖn rèi lo¹n chøc n¨ng.1. XÐt nghiÖm ph©n- T×m sîi c¬ ch−a tiªu, h¹t mì, ®Þnh l−îng N, chymotrypsin.(NÕu viªm tôy m¹n: trong ph©n thÊy sîi c¬, mì, N. t¨ng, chymo. gi¶m).2. §Þnh l−îng men: Amylaza, lipaza m¸u, amylaza n−íc tiÓu. Trong viªm tôy m¹n, cÊp c¸c men nµy ®Òu t¨ng (b×nh th−êng trong m¸u: 160®¬n vÞ Ucaraway hoÆc 32 - 16 ®v Wohlgemuth, trong n−íc tiÓu d−íi 400®v UcarawayhoÆc 32 - 64 ®v Wohlgemuth). Tû lÖ lipaza trong m¸u còng gÇn b»ng amylaza m¸u. (bt 4-12u/l) t¨ng cao, tãml¹i l©u h¬n Aray.3. NghiÖm ph¸p acidetrioleine vµ Oleique Suy tôy ngo¹i ruét kh«ng hÊp thu ®−îc acide t ...