Nghiên cứu đa hình gen CYP1A1, GSTM1, GSTT1 và tình trạng suy giảm miễn dịch trên các đối tượng phơi nhiễm chất độc da cam/Dioxin

“Nghiên cứu đa hình gen CYP1A1, GSTM1, GSTT1 với tình trạng suy giảm miễn dịch trên các đối tượng phơi nhiễm chất Da cam/Dioxin”. Việc nghiên cứu này có thể mở ra khả năng tiếp cận mới trong việc điều trị cho các nạn nhân phơi nhiễm chất Da cam/Dioxin. Dưới đây là một số kết quả bước đầu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu đa hình gen CYP1A1, GSTM1, GSTT1 và tình trạng suy giảm miễn dịch trên các đối tượng phơi nhiễm chất độc da cam/Dioxin Thông tin khoa học công nghệ NGHIÊN CỨU ĐA HÌNH GEN CYP1A1, GSTM1, GSTT1 VÀ TÌNH TRẠNG SUY GIẢM MIỄN DỊCH TRÊN CÁC ĐỐI TƯỢNG PHƠI NHIỄM CHẤT ĐỘC DA CAM / DIOXIN (1) (1) (1) (2) NGUYỄN NHƯ NGHĨA , UMMOVA N.A. , VÕ VIẾT CƯỜNG , LÃ THỊ HUYỀN I. MỞ ĐẦU Các ảnh hưởng lâu dài của chất độc Da cam/Dioxin lên cơ thể sống diễn ra ở nhiều mức độ khác nhau, có sự dao động rất lớn giữa các loài, các cá thể, dẫn đến những rối loạn chức năng và bệnh lý ở nhiều mức độ phụ thuộc vào đặc điểm phơi nhiễm, đặc điểm yếu tố di truyền... Quá trình chuyển hóa và đào thải dioxin ra khỏi cơ thể là một quá trình phức tạp với sự tham gia của nhiều enzym khác nhau, trong đó các enzym CYP1A1, GSTM1, GSTT1 có vai trò hết sức quan trọng. Sự đa hình của gen CYP1A1, GSTM1 và GSTT1 đã được các nhà khoa học quan tâm từ lâu. Một số nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ mật thiết giữa tính đa hình gen CYP1A1, GSTM1, GSTT1 với cư dân phơi nhiễm các chất ngoại sinh (xenobiotic) và nguy cơ mắc một số loại bệnh liên quan tới dioxin như ung thư phổi, ung thư tuyến tiền liệt, suy giảm miễn dịch, ban chlor... Nhìn chung sự đa dạng di truyền của các enzym thường không ảnh hưởng nhiều tới biểu hiện hoạt tính xúc tác của enzym. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp các đột biến gen ở các vị trí đặc biệt có thể làm thay đổi sự biểu hiện cũng như chức năng của enzym và được xem như là một yếu tố quan trọng về mức độ nhạy cảm khác nhau của các cá thể dưới tác động của các chất ngoại sinh. Gen CYP1A1 nằm trên nhiễm sắc thể số 15 của người, thuộc băng 15q22-24, mã hóa cho enzym CYP1A1 xúc tác cho giai đoạn đầu tiên trong qua trình trao đổi chất chuyển hóa các hợp chất ngoại sinh (xenobiotic) không có hoạt tính thành các chất trung gian có hoạt tính. Các chất trung gian có hoạt tính này nếu không được loại bỏ sẽ tương tác với các đại phân tử ADN, ARN, protein... làm tổn thương hoặc làm thay đổi chức năng của chúng, có thể gây ung thư và gây đột biến gen [1], [2]. Trong quần thể người có sự đa hình gen CYP1A1. Cho đến nay hơn 10 alen CYP1A1 đã được biết đến, trong số đó 4 alen được biết đến nhiều hơn cả là: CYP1A1*2, CYP1A1*3, CYP1A1*4, CYP1A1*5. CYP1A1*2 được hình thành từ đột biến thay thế cặp nu: T vị trí 6235 thuộc exon 3 thay thế bởi C không mã hóa của CYP1A1. CYP1A1*3 được hình thành từ đột biến thay thế cặp nu: A vị trị 4889 thuộc exon 7 thay thế bởi G, đột biến này dẫn tới axit amin Ile vị trí 462 được thay thế bằng val, đột biến xảy ra gần vị trí nhân hem nên ảnh hưởng đến hoạt tính của enzym. Một đột biến thay đổi T thành C xảy ra ở nu 5639 thuộc intron 7 làm xuất hiện thêm một vị trí cắt của enzym MspI, đột biến này hình thanh nên alen CYP1A1*4. CYP1A1*5 được hình thành do đột biến thay thế C thành A ở nu 4887 ở exon 7 làm thay đổi axit amin Thr ở vị trí 461 thành Asn [3]. Trong nghiên cứu này chúng tôi quan tâm tới sự đa hình của gen CYP1A1 được hình thành do đột biến thay thế cặp nu A ở vị trị 4889 thuộc exon 7 trên gen CYP1A1 thay thế bởi G. Đột biến này dẫn tới axit amin Ile ở vị trí 462 trong enzym CYP1A1 được thay thế bằng val, sự thay đổi này làm thay đổi hoạt tính xúc tác của enzym. Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 02, 03 - 2013 93 Thông tin khoa học công nghệ Gen GSTM1 thuộc họ gen GSTM nằm trên NST số 1, băng p.13.3 mã hóa cho emzym GSTM1 tham gia vào pha II của quá trình chuyển hóa các hợp chất chất ngoại sinh; bảo vệ các phân tử ADN, ARN và protein khỏi tổn thương oxi hóa; xúc tác quá trình đào thải các gốc alkyl, superoxidae và PAH ra khỏi cơ thể. Gen GSTM1 có ba alen: GSTM1*0, GSTM1*A, GSTM1*B, trong đó alen GSTM1*0 tương ứng với sự mất đoạn gen GSTM1 trên nhiễm sắc thể do quá trình trao đổi chéo lệch của cặp nhiễm sắc thể tương đồng chứa gen GSTM1. GSTM1*A và GSTM1*B khác nhau bởi một bazơ ở exon 7, hoạt tính xúc tác của các enzym được mã hóa bởi các alen này là giống nhau. Kiểu hình âm tính (GSTM1 null) và ba kiểu hình dương tính (GSTM1*A, GSTM1*B, GSTM1*A,B) là sự kết hợp của các alen GSTM1*0, GSTM1*A, GSTM1*B ở trạng thái đồng hợp tử và dị hợp tử. Gen GSTM1 trở nên đặc biệt được quan tâm trong các nghiên cứu dịch tễ học phân tử khi phát hiện thấy ở quần thể người Causasian với một nửa dân số có kiểu gen dạng đồng hợp tử GSTM1*0. Điều này được giả định là nguyên nhân làm cho người Causasian được xếp vào nhóm nguy cơ cao hơn so với những người chủng tộc khác có kiểu gen GSTM1 dương tính khi tiếp xúc với các chất gây ung thư do cơ thể bị giảm khả năng giải độc [4], [5]. Họ gen teta GST gồm có hai gen GSTT1 và GSTT2, cả hai gen này nằm trên NST số 22, cách nhau 50 kb mã hóa cho emzym GSTT1 và GSTT2. Gen GSTM1 thuộc họ gen GSTM nằm trên NST số 1 ...