Nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tác động của các công trình thủy điện đến tài nguyên, môi trường, kinh tế-xã hội trên lưu vực sông Mã thuộc địa bàn tỉnh Sơn La

Nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp: Thu thập, phân tích dữ liệu, tài liệu; Khảo sát thực địa; Phân tích thứ bậc để đánh giá tác động của các công trình thủy điện đến tài nguyên, môi trường, kinh tế, xã hội. Trên cơ sở đó, đề xuất lựa chọn phương án quy hoạch hợp lý, loại bỏ các dự án không mang lại hiệu quả kinh tế - môi trường - xã hội trên lưu vực sông Mã thuộc địa bàn tỉnh Sơn La.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tác động của các công trình thủy điện đến tài nguyên, môi trường, kinh tế-xã hội trên lưu vực sông Mã thuộc địa bàn tỉnh Sơn La NGHIÊN CỨUNGHIÊN CỨU XÂY DỰNG BỘ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNGCỦA CÁC CÔNG TRÌNH THỦY ĐIỆN ĐẾN TÀI NGUYÊN,MÔI TRƯỜNG, KINH TẾ - XÃ HỘI TRÊN LƯU VỰC SÔNG MÃTHUỘC ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LAPHÙNG KIM SƠN1, LÊ THỊ THU HẰNG1, NGUYỄN MẠNH HÙNG1,NGUYỄN QUANG THÁI1, NGUYỄN VIỆT TUÂN1, PHẠM THỊ HƯƠNG LAN21 Sở TN&MT Sơn La2 Trường Đại học Thủy lợiTóm tắt:Sơn La là tỉnh miền núi Tây Bắc Việt Nam, có nguồn tài nguyên nước tương đối dồi dào với 2 con sôngchảy qua là sông Đà và sông Mã. Trên lưu vực sông (LVS) Mã thuộc địa bàn tỉnh Sơn La, theo quy hoạchcó 32 công trình thủy điện (CTTĐ) với tổng công suất 368,9 MW. Tuy nhiên, các dự án thủy điện tùy thuộcvào quy mô, công suất và địa điểm có thể gây ra các vấn đề môi trường. Vì vậy, nghiên cứu đề xuất xâydựng Bộ tiêu chí đánh giá tác động của các dự án thủy điện đối với dòng chính sông Mã, nhằm phát huytối đa lợi ích từ thủy điện và giảm thiểu những tác động tiêu cực đến đất đai, tài nguyên nước, khoáng sản,môi trường và các ngành kinh tế - xã hội (KT-XH); làm căn cứ để xem xét, quyết định việc bổ sung các dựán thủy điện. Nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp: Thu thập, phân tích dữ liệu, tài liệu; Khảo sát thựcđịa; Phân tích thứ bậc (AHP) để đánh giá tác động của các CTTĐ đến tài nguyên, môi trường, kinh tế, xãhội. Trên cơ sở đó, đề xuất lựa chọn phương án quy hoạch hợp lý, loại bỏ các dự án không mang lại hiệuquả kinh tế - môi trường - xã hội trên lưu vực sông (LVS) Mã thuộc địa bàn tỉnh Sơn La.Từ khóa: Dự án thủy điện; LVS Mã; Tiêu chí đánh giá.Ngày nhận bài: 16/1/2024; Ngày sửa chữa: 29/1/2024; Ngày duyệt đăng: 29/2/2024.Developing criteria to evaluate the impact of hydroelectricprojects on resources, environment, and socio-economyin the Ma River basin in Son La ProvinceAbstract:Son La, a mountainous province Northwestern of Vietnam, is relatively rich in water resources with 2 riversflowing through: Da River and Ma River. Within the Ma River basin in Son La province, according to theplan, there are 32 hydropower plant projects with a total capacity of 368.9 MW. However, depending on thescale, capacity, and location, hydropower projects can pose environmental issues. Therefore, the study hasproposed the development of a set of criteria to assess the impact of hydropower projects on the mainstreamof the Ma River, aiming to maximize the benefits of hydroelectricity while minimizing negative impacts onland, water resources, minerals, the environment, and the socio-economic sectors; serving as a basis forconsideration and decision-making on the addition of hydropower projects. The study employed the followingmethods: Data and literature collection and analysis; Field surveys; Analytic Hierarchy Process (AHP) toevaluate the impacts of hydropower projects on resources, the environment, economy, and society. Basedon this, the proposal includes selecting reasonable planning options, eliminating projects that do not yieldeconomic, environmental, and social efficiency in the Ma River basin within Son La Province.Keywords: Hydropower projects; Ma River basin; Evaluation criteria.JEL Classifications: O13, O44, P48. Số 2/2024 9 NGHIÊN CỨU 1. ĐẶT VẤN ĐỀ tạo ra công cụ để xem xét, sàng lọc các CTTĐ đề xuất trong Sơn La là tỉnh miền núi Tây Bắc Việt Nam, có diện tích quy hoạch mang lại hiệu ích về mặt kinh tế, môi trường, xã 14.109,93 km², chiếm 4,27% tổng diện tích Việt Nam, đứng hội của các CTTĐ. thứ 3 trong số 63 tỉnh, thành phố. Tọa độ địa lý: 20º39’ - 22º02’ vĩ độ Bắc và 103º11’ - 105º02’ kinh độ Đông. Là tỉnh 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU có nguồn tài nguyên nước tương đối dồi dào với 2 con sông 2.1. Dữ liệu chảy qua là sông Đà và sông Mã, có hệ thống phụ lưu phong Sử dụng các tài liệu, số liệu, điều tra thực địa các CTTĐ phú, mật độ sông suối 1,8 km/km2 nhưng phân bố không đã xây dựng, chuẩn bị đầu tư, bổ sung quy hoạch để làm đều, sông suối có độ dốc lớn, nhiều thác ghềnh do địa hình căn cứ đánh giá xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá tác động của núi cao, chia cắt sâu. Dòng chảy biến đổi theo mùa, biên độ các CTTĐ đến tài nguyên, môi trường, kinh tế, xã hội. dao động giữa mùa mưa và mùa khô khá lớn. Đoạn sông 2.2. Phương pháp nghiên cứu. Mã chảy qua các huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La có chiều - Phương pháp thu thập, phân tích dữ liệu, tài liệu: Thu dài 90 km đang được khai thác để phục vụ đa mục tiêu, bao thập các tài liệu, số liệu trước và sau khi nhà máy đi vào vận gồm: Cấp nước sinh hoạt, khai thác khoáng sản, thủy điện. hành, số liệu KT-XH, môi trường, số liệu khí tượng thủy Nguồn nước cấp cho sản xuất nông nghiệp được khai thác văn, hệ thống hạ tầng… từ các phụ lưu lớn như Nậm Công, Nậm Sọi, Nậm Ty. Trên - Phương pháp khảo sát thực địa: Khảo sát thực địa; LVS Mã thuộc địa bàn tỉnh Sơn La, theo quy hoạch có 32 phỏng vấn bằng phiếu điều tra, tham vấn ý kiến người dân CTTĐ với tổng công suất 368,9 MW, trong đó có CTTĐ và chính quyền địa phương vùng dự án. đang vận hành với tổng công suất 124,3 MW, sản lượng - Phương pháp phân tích thứ bậc AHP: Sử dụng phương điện sản xuất trung bình hàng năm khoảng từ 340 đến 400 pháp phân tích thứ bậc AHP (Analytic Hierarchy Process) triệu KWh. Việc đầu tư xây dựng các dự án thủy điện góp để xác định thứ tự sắp xếp các ...