Phát triển nông nghiệp sinh thái, hướng đi mới đối với sản xuất nông nghiệp

Ngày nay chúng ta đang đứng trước nhiều vấn đề lớn như: vấn đề ô nhiễm môi trường, đất đai bạc màu, suy giảm đa dạng sinh học, bùng phát sâu bệnh,… Nền nông nghiệp nước ta cũng đang đứng trước nhiều thách thức không nhỏ: năng suất thấp, sử dụng nhiều phân bón hóa học, thuốc trừ sâu…đã gây ra nhiều vấn đề lớn đối với sức khỏe của con người, với xã hội…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển nông nghiệp sinh thái, hướng đi mới đối với sản xuất nông nghiệpNguyễn Thị Thu HàTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ112(12)/2: 103 - 108PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP SINH THÁI, HƯỚNG ĐI MỚIĐỐI VỚI SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆPNguyễn Thị Thu HàTrường Đại học Sư phạm – ĐH Thái NguyênNgày nay chúng ta đang đứng trước nhiều vấn đề lớn như: vấn đề ô nhiễm môi trường, đất đai bạcmàu, suy giảm đa dạng sinh học, bùng phát sâu bệnh,… Nền nông nghiệp nước ta cũng đang đứngtrước nhiều thách thức không nhỏ: năng suất thấp, sử dụng nhiều phân bón hóa học, thuốc trừsâu…đã gây ra nhiều vấn đề lớn đối với sức khỏe của con người, với xã hội… Do đó, những nhàsản xuất nông nghiệp đã cố gắng tìm ra một nền nông nghiệp mới có thể đáp ứng được nhu cầuphát triển kinh tế xã hội một cách bền vững mà không làm ảnh hưởng đến môi trường sinh thái vàsức khỏe, cuộc sống của con người, đó là nền “nông nghiệp sinh thái”.Từ khóa: Nông nghiệp sinh thái, sản xuất nông nghiệp.K H ÁI NI ỆM NỀ N N Ô N G N G HI ỆPSI N H TH ÁI *“Nền nông nghiệp sinh thái là nền nôngnghiệp kết hợp hài hòa những cái ưu điểm,tích cực của hai nền nông nghiệp: nôngnghiệp hóa học và nông nghiệp hữu cơ mộtcách hợp lý và có chọn lọc nhằm: thỏa mãnnhu cầu hiện tại nhưng không gây hại đến cácnhu cầu của các thế hệ tương lai (nôngnghiệp bền vững); thỏa mãn nhu cầu ngàycàng tăng của con người về sản phẩm nôngnghiệp, nghĩa là phải đạt năng suất cao,phẩm chất nông sản tốt với mức đầu tư vậtchất ít và hiệu quả kinh tế cao.” (Lê VănKhoa, 1999, Nông nghiệp & Môi trường).Hệ sinh thái nông nghiệp là một tổng thể baogồm môi trường và những quần thể sinh vật(cây trồng, vật nuôi, cây rừng), các sinh vậtgây hại (sâu, bệnh, chuột, cỏ dại, sinh vật gâybệnh cho vật nuôi...), các sinh vật có ích khác.Các yếu tố (đất, nước, khí hậu, môi trường),kể cả con người trong hệ sinh thái này đượchình thành và biến đổi đều do hoạt động củacon người. Mỗi hệ sinh thái phải có tính đồngnhất nhất định về các điều kiện vật lí, khítượng, hoá học, thực vật học và động vật học.Các thành phần trong hệ sinh thái nôngnghiệp có chức năng riêng và góp phần chuchuyển vật chất, năng lượng, các thành phầnđó có quan hệ chặt chẽ và thống nhất, có phảnứng hệ thống với mọi loại hình tác động.*Cho đến nay nền nông nghiệp sinh thái cònchưa được hiểu một cách đầy đủ và đúngnghĩa. Đa số người ta cho rằng, sản xuất nôngnghiệp theo các mô hình mới, hiện đại, ápdụng những tiến bộ khoa học kĩ thuật vào sảnxuất… chỉ nhằm mục đích nâng cao hiệu quảkinh tế mà ít ai biết được rằng đây cũng chínhlà một nền nông nghiệp sinh thái. Tuy nhiênvới các cấp độ khác nhau đó là những môhình đơn giản như VAC, trước mắt chỉ nhằmvào lợi ích kinh tế, cải thiện đời sống. Vớimức độ cao hơn đó là nông nghiệp sinh thái.Sản xuất nông nghiệp theo nền nông nghiệpsinh thái đem lại nhiều hiệu quả mà hơn hếtđó là lợi ích môi trường. Nền nông nghiệpsinh thái vừa cải thiện được môi trường sốngvừa khai thác thêm được nguồn năng lượng,khiến tổn hại do ô nhiễm môi trường, lãng phínăng lượng và sự phá hoại tài nguyên đấtgiảm xuống độ thấp nhất. Từ đó đạt được sựthống nhất cao độ giữa ba lợi ích kinh tế, sinhthái và xã hội. Cho nên có thể nói, đây là mộtmô hình nông nghiệp bền vững, sẽ chiếm địavị chủ yếu trong nền nông nghiệp tương lai.Sản xuất nông nghiệp theo hướng sinh thái sẽgiúp giải quyết 3 vấn đề. Thứ nhất là khônglàm mất cân bằng sinh thái trên đồng ruộng.Vì lâu nay, sản xuất nông nghiệp ở nước ta đãsử dụng quá nhiều phân bón, thuốc bảo vệthực vật có nguồn gốc hóa chất. Việc lạmdụng hóa chất đã khiến cho hệ sinh thái trênđồng ruộng bị mất cân bằng nghiêm trọng. TừTel: 0973402465; Email: ntthadhsptn@gmail.com103Nguyễn Thị Thu HàTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆđó, dẫn tới nhiều nguy cơ như dễ bùng phátdịch hại. Thứ hai là không ảnh hưởng xấu tớimôi trường. Lâu nay, việc tác động nhiều vàođồng ruộng bằng hóa chất, bằng các biệnpháp kỹ thuật không phù hợp đã gây tổn hạinhiều tới môi trường tự nhiên. Chẳng hạnnguồn nước ở nhiều nơi đang bị ô nhiễm vìphân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật.Chất lượng đất trồng cũng đang bị suy giảm.Thứ ba là sản xuất nông nghiệp theo nền nôngnghiệp sinh thái sẽ tạo ra những sản phẩmsạch mà sản xuất theo hướng sử dụng nhiềuphân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc bảovệ thực vật và các chất kích thích sẽ khôngthể nào có được.NỘI DUNG NỀN NÔNG NGHIỆP SINH THÁIKhác với những nền nông nghiệp khác, nềnnông nghiệp sinh thái cần phải đảm bảo cácnội dung cơ bản sau:- Tính đa dạng sinh học: Trong nền nôngnghiệp truyền thống, mô hình canh tác độccanh đã làm hệ sinh thái mất cân bằng và cácqui luật sinh thái bị thay đổi, nên rất dễ bị ảnhhưởng bởi các yếu tố của môi trường. Vì vậy,tính đa dạng sinh học trong nền nông nghiệpsinh thái ở đây là phải đảm bảo các qui luậtsinh thái tự nhiên và môi trường sinh thái phảiđược cân bằng. Thực hiện đa dạng sinh họccũng là thực hiện đa dạng hóa những nguồnthu nhập, giảm nguy cơ mất mùa toàn bộ.Như vậy, cần phải trồng nhiều giống câytrồng, vật nuôi khác nhau; thực hiện luâncanh, xen canh; lai tạo giống mới… để cónăng suất cao hơn; canh tác theo phương thứcnông – lâm kết hợp; bảo tồn và giữ gìn cácgiống cây trồng, vật nuôi khác loài làm tăngtính đa dạng sinh học.- Nuôi dưỡng đất cho đất sống: Đất được xemlà một vật thể sống. “Đất sống” là loại đất cónhiều chất dinh dưỡng, có độ màu mỡ cao vàđặc biệt trong đất có chứa nhiều sinh vậtsống. Hoạt động của những sinh vật này ởtrong đất sẽ là yếu tố có tính chất quyết địnhcho sức khỏe, độ dẻo dai và độ phì nhiêu củađất. Vì vậy, cần phải tạo những điều kiệnthuận lợi để các sinh vật đất phát triển. Muốnnuôi dưỡng đất chúng ta cần: thường xuyên104112(12)/2: 103 - 108bón phân hữu cơ; che phủ mặt đất để chốngxói mòn, rửa trôi; tìm các biện pháp để khửcác yếu tố gây hại cho đất.- Đảm bảo tái sinh vật chất: Trong đất nôngnghiệp, hầu như tất cả sản lượng sinh khối bịlấy đi khỏi ...