Pushkin và sứ mệnh hoà giải của nước Nga -3

Pushkin và sứ mệnh hoà giải của nước Nga 3TS. Phạm Thị Phương Khoa Ngữ văn - Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí MinhPushkin sống vào thời đại của các cuộc cách mạng tư sản châu Âu – những cuộc cách mạng mà nước Nga còn lâu mới đi đến. Quốc gia Nga lúc bấy giờ là một đất nước phong kiến gia trưởng, tuy lạc hậu, nhưng trẻ trung, đầy nhiệt huyết sau chiến thắng Napoleon, đang cần hướng đến, như Pushkin nghĩ, con đường cải cách xã hội, chứ không phải là dùng bạo lực đánh đổ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Pushkin và sứ mệnh hoà giải của nước Nga -3 Pushkin và sứ mệnh hoà giải của nước Nga 3 TS. Phạm Thị Phương Khoa Ngữ văn - Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí MinhPushkin sống vào thời đại của các cuộc cách mạng t ư sản châu Âu – những cuộccách mạng mà nước Nga còn lâu mới đi đến. Quốc gia Nga lúc bấy giờ là một đấtnước phong kiến gia trưởng, tuy lạc hậu, nhưng trẻ trung, đầy nhiệt huyết sauchiến thắng Napoleon, đang cần hướng đến, như Pushkin nghĩ, con đường cải cáchxã hội, chứ không phải là dùng bạo lực đánh đổ một thể chế nhà nước này để xâynên một thể chế khác. Xuất thân từ một dòng họ quý tộc thế truyền, Pushkin luôntiếc thương cho sự sụp đổ của các dòng tộc quý tộc Nga cổ xưa. Nếu như ông cónhững phản ứng với “lề thói quý tộc”, thì không có nghĩa là ông bác bỏ thể chếnhà nước(12). Càng về cuối đời ông càng khẳng định hình thức duy nhất của nướcNga là nhà nước quân chủ quý tộc. Theo ông, bậc quân vương nào bảo đảm đượctự do và phát triển văn minh thì sẽ có một quốc gia lí tưởng, và có lúc ông đã hyvọng điều ấy ở nhà đương quyền Nicolai đệ Nhất. Trong thực tế, dưới chế độ quân chủ, để bảo vệ quyền lợi của giai cấp cầmquyền, luật pháp cần thiết nh ư lực lượng thanh trừng khốc liệt. Pushkin nhậnthấy điều đó và phản ánh rõ trong những tác phẩm cuối đời của mình (Andzelo– 1833, Người con gái viên đại uý – 1836). Dựa vào nền tảng của Chính thốnggiáo, ông đi đến giải pháp là cầu mong lòng nhân từ của đấng quân vương.Masa Mironova nói với nữ hoàng: “Thần thiếp đến đây không phải đ òi hỏi cônglí mà là cúi xin lòng nhân t ừ”. Và cô gái côi cút ấy đã nhận được sự từ tâm củaEkaterina đệ Nhị, như một Luật thiêng từ trên ban xuống, cứu xét. Trong bàitụng ca cuối cùng Đài kỉ niệm (1836), Pushkin một lần nữa nhắc đến phẩm chấtnày, nhưng là của nhà thơ nhân dân, vì, như ông từng khẳng định “Lịch sử củadân tộc thuộc về nhà thơ”: Và nhân thế sẽ còn yêu ta mãi Vì đàn thơ ta thức tỉnh tình thân ái, Vì trong thủa bạo tàn ta ca ngợi tự do Và gợi từ tâm với những kẻ sa cơ. (Thuý Toàn dịch) Những suy ngẫm của Pushkin về lịch sử, số phận và con đường của nướcNga có tầm vóc và ý nghĩa triết học – triết học của sự thông minh bằng trái tim.V. Soloviev nhận định: “Pushkin tuyệt đối không phải l à nhà tư tưởng tư biện,cũng như không phải là nhà hiền triết thực tiễn; nh ưng ông có ở mức độ caonăng lực nhận thức chân lí đạo đức, hiểu được đâu là phải đâu là trái. Lý trí củaông mang tính cân b ằng, xa lạ với mọi thi ên lệch bệnh hoạn”(13). Tư tưởng củaPushkin mang tính suy nghi ệm từ thực tế lịch sử dân tộc, từ trải nghiệm x ã hộicủa bản thân, nó minh triết và chừng mực. Ở đó không có cái cuồng say về sựvĩ đại của nước Nga nhưng là một niềm yêu thương dân tộc nồng thắm, khôngphải là thứ chủ nghĩa độc quyền về Chính thống giáo Slave hay sự b ành trướngcủa tư tưởng Nga vào châu Âu mà là một khả năng tuyệt vời tiếp cận và đónnhận mọi nền văn hoá nhân loại, khả năng mà Dostoievski tôn vinh ở Pushkinnhư một phẩm tính đặc Nga – “tính toàn nhân loại”, một tựu thành “không phảilà sự chiếm lĩnh bằng lưỡi gươm, mà bằng sức mạnh của tình bằng hữu và sựcùng vươn lên hoà nh ập với tất cả mọi người”(14). Dostoievski đã kiêu hãnh cangợi ở Pushkin tinh thần ho à giải các dân tộc Đông – Tây; Soloviev đã nồngnhiệt ca ngợi tinh thần ấy ở Dostoievski; và đến lượt mình, những người Ngahôm nay tự hào ngợi ca điều đó ở Soloviev. Nói một cách khác, những nhà tưtưởng vĩ đại Nga c ùng toàn thể tinh thần dân tộc Nga đều đi đến một mục đíchchung: đại đồng thế giới. Và đó là sứ mệnh của nước Nga. Tâm hồn Pushkin là một bản hòa ca của những gì tinh tuý và tinh tế của vănhoá Đông – Tây. Tài năng của ông được kết tinh từ vốn văn chương bác học mangnhiều dấu chỉ phương Tây và nền văn học dân gian nước nhà có nhiều cội rễphương Đông. Ông yêu nước Nga của vua Piot’r I, nhưng ông cũng yêu cả nướcNga cổ đại Russ. Lang bạt khắp nước Nga, cuối cùng ông nhận thấy rõ chỉ gắn bóvới hai nơi chốn như với bàn thờ tổ phụ: nơi thứ nhất là quê nhà Mikhailovskoie,nơi ông lớn lên trong tiếng hát ru, lời kể truyện cổ tích của nhũ mẫu, nơi cho ôngsự bằng an và vững chãi để có thể “vịn câu thơ mà đứng dậy”; địa điểm thứ hai làHoàng Thôn, nơi đào luyện nhà trí thức Pushkin có học vấn châu Âu, nơi diễn racuộc gặp gỡ lần đầu đầy say mê của ông với Nàng thơ. Chính bởi vậy, khi viết vềhai nơi này, bao giờ câu thơ ông cũng như rưng rưng nước mắt: Bốn phương xa lạ không nhà Hoàng Thôn – nơi ấy mới là quê hương Những gì bắt nguồn sâu từ cội rễ thân thuộc, khi đạt đến độ chín nhất sẽ c àngmở rộng tinh thần nhân loại và làm cho chúng dễ thụ cảm đối với bất kì cư dânnào trên mọi miền của thế giới. Thiên tài của ...