Puskin bàn về thơ và nhà thơ _2

Công chúng bạn đọc không thuần nhất. Puskin có nhiều tri âm tri kỷ. Đó là các nhà thơ bậc thầy như Đergiavin, Giucôpxki, Batiuscôp, các bạn học, bạn thơ như Đenvích, Kiukhenbêker, Pusin, Đavưđôp, Gribôiêđôp, Rưlêep... và đông đảo người hâm mộ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Puskin bàn về thơ và nhà thơ _2Puskin bàn về thơ và nhà thơ Công chúng bạn đọc không thuần nhất. Puskin có nhiều tri âm tri kỷ. Đó là các nhà thơbậc thầy như Đergiavin, Giucôpxki, Batiuscôp, các bạn học, bạn thơ như Đenvích,Kiukhenbêker, Pusin, Đavưđôp, Gribôiêđôp, Rưlêep... và đông đảo người hâm mộ. Nhưngsuốt đời Puskin kình địch với đám đông điếc đặc thơ ca, trong đó có cả một số nhà phê bình.Trong bài thơ Nhà thơ và đám đông (in năm 1828 với nhan đề Trernhi có nghĩa là Đámđông) Puskin đã xác định đám đông là những kẻ “lạnh lùng và ngạo mạn”, “đám phàm tục”,“lũ ngu đần”, “nô lệ của các nhu cầu, lo toan”. Cả bài thơ là cuộc đối thoại giữa nhà thơ vàđám đông. Đây là lời đám đông tự nói về mình: Bọn ta nông nổi, bọn ta tham lam Vô sỉ, độc ác và vô ơn Trái tim lạnh giá như hoạn quan Lũ vu khống, nô lệ và ngu đần. Có thể tìm thấy chữ kẻ ngu đần trong rất nhiều bài thơ của Puskin. Nhà thơ lớn tiếngthách thức lũ ngu đần đó: Không vì những xáo động trên đời Không vì lợi lộc, không vì đấu tranh, Chúng ta sinh ra vì cảm hứng, Vì lời nguyện cầu và ngọt dịu âm thanh. Khổ thơ này đã làm đau đầu nhiều nhà nghiên cứu và làm tốn nhiều giấy mực tranhcãi trong gần 200 năm nay. Biêlinxki có nhiều khám phá tinh tế và sâu sắc về thơ ca Puskin nhưng ông đãkhông hiểu được bài thơ này và cũng không hiểu thấu đáo Puskin. Biêlinxki sai lầm khicho rằng tư tưởng bài thơ này sai lầm. Và ông đi tới những nhận định vô cùng sai lầm:“Puskin – Nhà thơ cao hơn nhiều Puskin – Nhà tư tưởng” và “thời gian đã vượt qua thơPuskin” Người chủ trương phá hủy mỹ học Đ.I. Pixarép chế giễu nhà thơ trong bài thơtrên và trách Puskin “cực kỳ dửng dưng với đau khổ nhân dân”, coi thường cái nghèo,khinh bỉ lao động có ích. Vào giữa thế kỷ XIX, A.V. Đruginin dựa vào bài thơ này của Puskin để tạo dựng lýthuyết có tính nghệ thuật về nghệ thuật làm cơ sở cho thuyết nghệ thuật vị nghệ thuật. Năm1897 Đ.X. Mêrêgiơcôpxki - nhà thơ, nhà lý luận coi Puskin “nhà tiên tri”, “Á thánh” là “kẻthù của đám đông”, là “hiệp sĩ của chủ nghĩa quý tộc tinh thần vĩnh cửu”. Nhà lý luận G.V. Plêkhanôp cũng cho rằng với bài thơ này và trong những năm 30Puskin đã rơi vào thuyết nghệ thuật vị nghệ thuật. Theo ông cũng có thể bào chữa phần nàocho thuyết nghệ thuật vị nghệ thuật ở chỗ nó nảy sinh từ sự bất hòa giữa nhà thơ và môitrường xung quanh. Sau gần 200 năm bài thơ ra đời, giờ đây ta có thể khẳng định rằng Puskin chưa bao giờlà người đi theo thuyết nghệ thuật vị nghệ thuật. Ông phân biệt đám đông ngu đần với nhândân. Ông biết “nhà thơ được vua chúa sủng ái” sẽ bị nhân dân xa lánh (Ấm êm trong nhunglụa triều thần, đoạn thơ chưa sửa viết năm 1827, in năm 1884, Lê Đức Thụ dịch). Puskin chỉ chống lại chủ nghĩa thực dụng vật chất tầm thường, chống chủ nghĩa sơlược, chủ nghĩa minh họa. Ông coi “mục đích của thơ là thơ”. Ông muốn thể hiện tư tưởngmình bằng thơ, sao cho thật nên thơ. Có thế mới có thể đem tới cho bạn đọc “khoái cảm củanhững tư tưởng cao xa và những vần thơ”. Nhiều bài thơ của Puskin nóng hổi tính thời sự,“những xáo động trên đời”: Hồi ức ở Thôn Vua, Napôlêông, Anđrê Sêniê, Gửi tớiSibir, Ariôn, Anh hùng, Gửi lũ vu khống nước Nga, Kỷ niệm Bôrôđinô, Trước phần mộ linhthiêng... Lòng căm thù chế độ nông nô – chuyên chế, khát vọng tự do cháy bỏng trong biếtbao bài thơ của Puskin: Tự do, Làng quê, Gửi Traađaep, Người tù, Con chim nhỏ, Gửibiển, Cây thuốc độc, Kapkadơ,Tu viện trên đỉnh núi... (tất cả đều đã được dịch sang tiếngViệt) Trong bài Gửi nhà thơ (1831) Puskin khẳng định mạnh mẽ tự do tuyệt đối của nghệsỹ: Nhà thơ! Chớ coi trọng tình yêu của dân chúng. Lời khen nhiệt thành ầm ĩ sẽ qua nhanh. Nghe kẻ ngu phán xét và đám đông lạnh lùng cười cợt, Ngươi hãy vững lòng, khinh khỉnh, thản nhiên. Ngươi là Vua: hãy sống một mình Theo con đường tự do dẫn dắt bởi trí tuệ tự do Trong những năm cuối đời, Puskin ít đưa in thơ trữ tình. Một số tác phẩm của ông kểcả Kịch, văn xuôi không được giới phê bình đánh giá đúng. Có kẻ đối địch với ông còn phaotin Puskin là “ngôi sao lụi tắt giữa ban ngày”. Ngay Biêlinxki, nhà phê bình trẻ lúc đó, ngườica ngợi Puskin, cũng đã nói về sự sa sút tài năng của ông ngay khi nhà thơ còn sống: “Puskinđã ngự trị mười năm (...). Giờ đây không nhận ra Puskin nữa: ông đã chết hoặc ông tạm thờichết (...). Như vậy những năm ba mươi đã kết thúc hoặc đúng ra thời kỳ Puskin đã đột ngộtđứt đoạn vì chính Puskin đã chết”. Chính trong bầu không khí ảm đạm như vậy, năm 1836Puskin tâm sự với hậu thế trong bài Đài kỷ niệm (Thúy Toàn dịch). Dường như nhà thơ tranhluận quyết liệt: Không! Ta không chết trong đàn thơ di chúc Hồn ta còn sống mãi chẳng tiêu tan Và trên đời dù chỉ còn một thi nhân Danh tiếng ta vẫn còn vang mãi mãi Một khí phách ngang tàng pha chút đắng cay hừng hực trong khổ cuối cùng của Đàikỷ niệm: Nàng thơ hỡi, hãy tuân lời Thượng đế, Vòng hoa không màng, nhục hờn sa kể Chẳng bận lòng tới lời khen lời chê, Chẳng hoài công cãi với đứa ngu si. Đầu năm 1837, cả nước Nga bàng hoàng đau xót trước tin dữ: Puskin – Mặt trời thi caNga đã lặn. Nhưng danh tiếng Puskin vẫn còn vang mãi mãi KẾT LUẬN Năm 1827 Puskin nhận xét: “Ở xứ ta có nền văn học, nhưng chưa có nền phêbình”. Nhà thơ cũng nêu lên những yếu kém của chất lượng phê bình thời đó: phê bìnhấu trĩ, phê bình chửi bới, phê bình kiểu ông nói gà bà nói vịt (nhà phê bình, nhà thơ vàbạn đọc giống như quan tòa, bên nguyên, bên bị đều là những anh điếc trong phiên tòa)phê bình chung chung, hời hợt: “Các nhà phê bình của chúng ta thường nói: cái này hayvì nó tuyệt, còn cái này dở vì nó tồi”. Về quan hệ của ông với các nhà phê bình, Puskin cho biết: “Không may là phần nhiềuchúng tôi không hiểu nhau”. Được khen ông phấn khở ...