Sáng kiến kinh nghiệm môn tài chính tiền tệ lớp đại học – tiền và lạm phát

I.TIỀN LÀ GÌ? Ngày nay phần lớn các giao dịch kinh tế của chúng ta đều được thực hiện thông qua tiền. Đối với cá nhân, tiền vừa là phương tiện vừa là mục đích của hoạt động kinh tế. Đối với quốc gia, tiền được sử dụng như một công cụ điều tiết vĩ mô. Trong thực tế tiền tệ đã trải qua nhiều hình thức, nhiều giai đoạn phát triển từ thấp đến cao theo thời gian của lịch sử và có nhiều nhà kinh tế học đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau về tiền chẳng hạn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm môn tài chính tiền tệ lớp đại học – tiền và lạm phát Sáng kiến kinh nghiệm môn tài chính tiền tệ lớp đại học – tiền và lạm phátI.TIỀN LÀ GÌ?Ngày nay phần lớn các giao dịch kinh tế của chúng ta đều được thực hiện thôngqua tiền. Đối với cá nhân, tiền vừa là phương tiện vừa là mục đích của hoạt độngkinh tế. Đối với quốc gia, tiền được sử dụng như một công cụ điều tiết vĩ mô.Trong thực tế tiền tệ đã trải qua nhiều hình thức, nhiều giai đoạn phát triển từ thấpđến cao theo thời gian của lịch sử và có nhiều nhà kinh tế học đưa ra nhiều địnhnghĩa khác nhau về tiền chẳng hạn như: Tiền là một hình thức tồn trữ tài sản đểsẵn sàng cho các giao dịch hay tiền là bất cứ phương tiện nào được thừa nhậnchung để làm trung gian cho việc mua bán hàng hóa… Chúng ta cần xác định rõbản chất của đồng tiền đang được sử dụng để từ đó có thể nắm giữ chúng như mộtcông cụ phục vụ cho ý muốn của con người.I.1. Chức năng của tiềnTiền có 3 chức năng cơ bản thông dụng, đó là chức năng làm phương tiện trao đổi,phương tiện cất giữ giá trị, phương tiện thanh toán.a) Phương tiện trao đổiÝ nghĩa của chức năng này là tiền được sử dụng như vật trung gian cho việc muabán hàng hóa. Đây là chức năng cơ bản nhất mà chúng ta đã dùng nó để đưa rakhái niệm về tiền.Muốn trở thành một phương tiện trao đổi tốt thì hệ thống tiền tệ phải đủ cỡ: lớn,vừa và nhở theo tỷ lệ phù hợp với cơ cấu kinh tế. Nếu nền kinh tế có nhiều loạihàng hóa có giá trị thấp nhưng lại thiếu tiền lẻ thì sẽ gây khó khăn trong việc trongviệc lưu thông hàng hóa. Ngược lại, nếu nền kinh tế có nhiều loại hàng hóa có giátrị cao nhưng lại có ít tiền lẻ thì việc di chuyển tiền bạc rất cồng kềnh, bất tiện.Ví dụ ở Việt Nam, cuộc đổi tiền ngày 10/9/1985 với tờ giấy 50 đồng có giá trị lớnnhất đã không thể chi tiêu được vì thiếu tiền lẻ. Lúc đó dân chúng đã tự hạn chếcác cuộc giao dịch nhỏ mà họ thấy không cần thiết lắm, làm thiệt hại cho sản xuất.Dưới thời Pháp thuộc, trước năm 1945 cũng có hiện tượng thiếu tiền lẻ, dân chúngphải xé đôi tờ giấy bạc để trao đổi hàng hóa.Ngoài ra, nếu như đồng tiền bị mất giá trầm trọng thì cũng khó thực hiện chứcnăng phương tiện trao đổi. Lúc đó mọi người không muốn bán hàng hóa để lấynhững đồng tiền vô giá trị. Cơ chế hàng đổi hàng lại xuất hiện trở lại. Nói cáchkhác, người ta không muốn dùng đồng tiền đó để làm trung gian cho trao đổi hànghóa. Điều này đã từng xảy ra ở nước Đức vào năm 1923. khi tỷ lệ lạm phát lênđến 10 tỷ phần trăm!b) Chức năng làm phương tiện cất trữ giá trịKhi cất trữ một lượng tiền thì trong điều kiện giá cả không thay đổi, cũng có ýnghĩa là cất trữ một lượng hàng hóa có giá trị tương đương. Vì vậy người ta sẵnsàng cất trữ giá trị hàng hóa dưới dạng tiền tệ, để khi nào cần sử dụng hàng hóa thìmới mua. Dùng tiền để cất trữ giá trị thuận tiện hơn cất trữ hàng hóa rất nhiều, bởivì nó gọn nhẹ, kín đáo, dễ lưu động và khó hư hỏng hơn nhiều loại hàng hóa khác.Tiền có thực hiện được chức năng cất trữ giá trị thì mới thực hiện được chức năngcơ bản của nó là làm phương tiện trao đổi. Sẽ không còn giá trị gì cả. Vì vậy đâylà chức năng làm điều kiện cho chức năng thứ nhất.Tuy nhiên , cần lưu ý rằng tiền không nhất thiết là tốt nhất. Còn nhiều loại hànghóa khác có thể cất trữ giá trị rất tốt, chẳng hạn như nhà cửa, đất đai, vàng bạc haycả một bộ sưu tâp tem, một món đồ cổ,…Song những loại hàng hóa này cũng cónhững điểm bất tiện của nó. Chẳng hạn như bạn muốn cất trữ giá trị dưới dạng đấtđai thì đòi hỏi phải có một lượng tiền đủ lớn; mặt khác, khi muốn chuyển đổi rahàng hóa thì phải bán một mảnh đất đủ lớn và thường là mất nhiều thời gian.Tiền (cũng như tất cả các loại hàng hóa khác) muốn thực hiện tốt chức năng cấttrữ giá trị thì đòi hỏi giá trị của nó phải được ổn định hoặc tốt hơn là được giatăng theo thời gian. Một đồng tiền bị mất giá liên tục chắc chắn sẽ không ai muốncất trữ nó, người ta sẽ chọn thứ khác để cất trữ.c) Chức năng phương tiện thanh toánÝ nghĩa của chức năng này là khi bạn vay mượn tiền bằng đồng Việt Nam thì saunày số tiền trả lại cũng bằng đồng Việt Nam.Chức năng này cũng rất thuận lợi cho hoạt động kinh tế. Nó đã gắn tiền tệ với tíndụng. Mà tín dụng ngày càng quan trọng đối với việc phát triển kinh tế. Vì vậychức năng làm phương tiện thanh toán cũng ngày càng quan trọng.Thế nhưng chức năng này không phải lúc nào cũng được thực hiện. Có thể bạnvay bằng tiền Việt Nam nhưng thanh toán lại sử dụng vàng hay một loại ngoại tệmạnh nào đó. Điều đó thường xuyên xảy ra khi đồng tiền dễ bị mất giá.I.2.Các loại tiềnTheo lịch sử, tiền tệ đã trải qua 3 hình thái: tiền bằng hàng hóa, tiền qui ước vàtiền qua ngân hàng.a) Tiền hàng hóa (commodity money)Tiền hàng hóa xuất hiện sớm nhất và được lưu hành trong một thời gian rất dài.Thời điểm xuất hiện vào thế kỷ13, 12 trước Công nguyên.Tiền bằng hàng hóa hay “hóa tệ” là một quốc gia công nhận để làm vật trung giancho việc mua bán hàng hóa. Hóa tệ có hai loại: hóa tệ làm bằng kim loại và hóa tệkhông phải là kim loại.Lúc đầu người ta sử dụng các loại hàng hóa thông thường như lúa mì, súc vật,lông thú, rượu vang,… để làm tiền. Vỏ sò, vỏ hến cũng được dùng để làm tiền ởChâu Phi. Ở Tây Tạng người ta sử dụng trà đóng thành bánh để làm tiền. Nhữngchiếc răng chó ở quần đảo Admiralty, những điếu thuốc lá ở trong t ù,… cũng đượcdùng làm tiền.Việc sử dụng hóa tệ không phải là kim loại có nhiều bất tiện. Trước hết, chúng chỉđược công nhận trong một nhóm người hay một địa phương nào đó. Kế đến là dễbị hư hỏng, không thuận lợi trong việc di chuyển. Và trong nhiều trường hợp khóphân thành các đơn vị nhỏ khi cần thiết. Vì vậy dần dần người ta sử dụng hóa tệkim loại để thay thế các loại hóa tệ nói trên.Hóa tệ kim loại được tồn tại ở một số loại thông dụng như sắt, đồng, kẽm, bạc,vàng. Càng về sau vàng và bạc càng ngày được ưa chuộng, do chúng có nhiều ưuđiểm hơn các kim loại khác.Nguyên tắc chung của hóa tệ là giá trị của tiề ...