Sáng kiến kinh nghiệm môn tự nhiên lớp 1 – cơ sở lý luận

Chương 1: Cơ sở lý luận 1.1 Cơ sở triết học Theo LeNin: Con đường biện chứng của nhận thức chân lý là đi từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn – đó là con đường biện chứng của nhận thức chân lý, sự nhận thức hiện thực khách quan. Giai đoạn nhận thức cảm tính là giai đoạn mở đầu của quá trình nhận thức. Đó là giai đoạn mà con người trong hoạt động thực tiễn sử dụng các giác quan để tiến hành phản...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm môn tự nhiên lớp 1 – cơ sở lý luận Sáng kiến kinh nghiệm môn tự nhiên lớp 1 – cơ sở lý luận1. A. Nội dungChương 1: Cơ sở lý luận1.1 Cơ sở triết họcTheo LeNin: Con đường biện chứng của nhận thức chân lý là đi từ trực quan sinhđộng đến tư duy trừu tượng, và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn – đó là conđường biện chứng của nhận thức chân lý, sự nhận thức hiện thực khách quan.Giai đoạn nhận thức cảm tính là giai đoạn mở đầu của quá trình nhận thức. Đó làgiai đoạn mà con người trong hoạt động thực tiễn sử dụng các giác quan để tiếnhành phản ánh sự vật – hiện tượng khách quan mang tính cụ thể sinh động, làbước khởi đầu và cũng là bàn đạp tạo đà cho nhận thức lý tính.Như vậy, Sử dụng phương pháp quan sát trong dạy học TN&XH lớp 1 tức làchúng ta đã tạo nền móng khởi đầu cho sự phát triển nhận thức tư duy cho các em.1.2 Cơ sở tâm lý họcLứa tuổi Tiểu học, cơ thể các em đang trong thời kỳ phát triển. Vì thế sức dẻo daicủa cơ thể còn thấp. Các em (đặc biệt học sinh lớp 1) không thể thực hiện lâu mộtcử động đơn điệu, các em có nhu cầu được vận động.Học sinh Tiểu học “dễ nhớ – đẽ quên” mức tập trung ý chí của các em còn thấp.Vì vậy, người giáo viên phải tạo hứng thú học tập cho các em, làm cho giờ học cónhững ấn tượng riêng biệt và phải thường xuyên được thực hành, luyện tập.Tâm lý trẻ từ 1 – 6 tuổi chưa được ổn định, giàu tình cảm, dễ xúc động, bản tính tòmò, thích khám phá. Các em thích tiếp xúc với các sự vật – hiện tượng nào đó nhấtlà những sự vật – hiện tượng gây cảm xúc mạnh. Tuy nhiên, các em cũng chóngchán. Do vậy, trong dạy học giáo viên phải sử dụng nhiều đồ dùng dạy học, tổchức cho học sinh đi tham quan thực tế, tăng cường thực hành, … để cũng cố,khắc sâu kiến thức.1.3 Vai trò của môn TNXH đối với học sinh Tiểu học1.3.1 Đánh giá chungTự nhiên và Xã hội là môn học cung cấp và trang bị cho học sinh những kiến thứcban đầu cơ bản về TN&XH trong cuộc sống hằng ngày đang diễn ra xung quanhcác em. Giúp các em có một cách nhìn khoa học, phương pháp tiếp cận khoa họcphù hợp trình độ các em về cuộc sống xung quanh, tránh cho học sinh những hiểubiết lan mạn, đại khái, hình thức tồn tại bên ngoài sự vật hiện tượng.Ngoài việc cung câp cho các em những kiến thức cơ bản về sức khỏe, con người,về sự vật – hiện tượng đơn giản trong tự nhiên – xã hội, bộ môn Tự nhiên và Xãhội còn bước đầu hình thành cho các em các kỹ năng như:- Tự chăm sóc cho bản thân, ứng xử và đưa ra các quyết định hợp lý trong đờisống để phòng tránh một số bệnh tật, tai nạn.- Quan sát, nhận xét, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, diễn đạt những hiểu biết củamình ( bằng lời nói hoặc hình vẽ) về các sự vật – hiện tượng đơn giản trong tựnhiên – xã hội.- Hình thành và phát triển ở học sinh những thái độ, hành vi như: có ý thức thựchiện các quy tắc giữ gìn vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng, yêuthiên nhiên, gia đình trường học, quê hương.1.3.2 Vai trò TN-XH lớp 1.TN&XH lớp 1 cung cấp cho học sinh 3 dòng kiến thức con người và sức khỏe, xãhội và tự nhiên.Giúp học sinh có những kiến thức cơ bản ban đầu về cơ thể, giữ gìn vệ sinh thânthể, cách ăn ở, nghỉ ngơi, vui chơi điều độ, an toàn phòng tránh bệnh tật. Biếtchăm sóc răng miệng, bảo vệ tai mắt và đánh răng rửa mặt.* Xã hội: Các em biết về các thành viên và mối quan hệ giữa các thành viên tronggia đình, lớp học. Biết làm những công việc nhà, giữ an toàn trên đường đi học vàgiữ gìn lớp học sạch sẽ.* Tự nhiên: Học sinh có cơ hội hòa mình khám phá thiên nhiên, biết cấu tạo vàmôi trường sống của 1 số cây, con phổ biến ( cây rau, cây hoa, con chó, conmèo,…) và một số hiện tượng tự nhiên ( mưa, nắng, gió, thời tiết,…)1.4 Các phương pháp dạy học môn TN-XHKhi dạy học môn TN-XH, GV cần sử dụng phối hợp nhiều phương pháp khácnhau. Vì mỗi phương pháp đều có những mặt mạnh riêng, tùy theo nội dung bàihọc mà giáo viên khai thác hợp lý, không nên tuyệt đối một phương pháp nào đóvà coi nó như một phương pháp độc tôn.1.4.1 Các phương pháp dạy học TN-XH.- Phương pháp quan sát- Phương pháp đàm thoại- Phương pháp điều tra- Phương pháp thực hành- Phương pháp thí nghiệm- Phương pháp kể chuyện- Phương pháp thảo luận- Phương pháp đóng vai- Phương pháp trò chơi học tập- Phương pháp động nãoTuy nhiên với đặc trưng của môn học GV cần chú trọng hướng dẫn học sinh biếtcách quan sát, nêu thắc mắc, tìm tòi, phát hiện ra những kiến thức mới về TN-XHphù hợp với lứa tuổi các em. Đối tượng quan sát là tranh ảnh, sơ đồ, mẫu vật, môhình,…là khung cảnh gia đình, lớp học, cơ sở ở địa phương, là cây cối, con vật vàmột số hiện tượng thời tiết cần thiết diễn ra hằng ngày.1.4.2 Phương pháp quan sáta) Khái niệm:Phương pháp quan sát là hình thức dạy học GV hướng dẫn học sinh cách sử dụngcác giác quan để tri giác trực tiếp, có mục đích các đối tượng trong TN – XHnhằm tiếp nhận thông tin mà không có sự can thiệp vào quá trình diễn biến của cácsự vật, hiện tượng đó.b) Tác dụng của phương pháp quan sát- Phương pháp quan sát được sử dụng phổ biến trong dạy học môn TN-XH- Qúa trình quan sát giúp họ nhận biết hình dạng, đặc điểm bên ngoài của cơ thểngười, cây cối, một số con vật và các hiện tượng đang diễn ra trong môi trường tựnhiên trong cuộc sống hàng ngày.- Sử dụng phương pháp quan sát tạo được hứng thú học tập cho học sinh, phù hợpquá trình nhận thức học sinh tiểu học.- Dạy học sử dụng phương pháp quan sát giup GV tiết kiệm lời giảng kèm theo vídụ minh họa làm cho bài giảng sinh động, cụ thể, hấp dẫn.- Phương pháp quan sát dễ kết hợp các phương pháp khác như phương pháp phântích giảng giải, phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đàm thoại,…làm chobài giảng không nhàm chán.c) Hạn chế- Công tác chuẩn bị đồ dùng dạy học công phu, tốn thời gian, tốn kém.- Khó phân bố thời gian, dễ bị cháy giáo án.- Sử dụng phương pháp quan sát đòi hỏi cao sự kết hợp khéo léo với các phươngpháp và GV phaair quản lý tốt lớp học.d ...