Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số biện pháp dạy thơ hiện đại Việt Nam hiệu quả ở lớp 9

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm lý luận về tiếp nhận và cảm thụ tác phẩm văn chương, về đặc trưng thi pháp thể loại thơ trữ tình, đề xuất các phương pháp cụ thể của việc dạy thơ trữ tình lớp 9 theo đặc trưng thể loại nhằm nâng cao chất lượng dạy học tác phẩm văn học, góp phần khẳng định ưu điểm và tính khả thi của hướng dạy tác phẩm theo đặc trưng thể loại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số biện pháp dạy thơ hiện đại Việt Nam hiệu quả ở lớp 91 PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀI. Lý do chọn đề tài1. Lý do về mặt lý luận: Những biến chuyển về kinh tế, sự mở rộng giao lưu và hội nhập quốc tế, sựbùng nổ của công nghệ thông tin… đã thổi vào đời sống hiện đại nhiều đổi thaymạnh mẽ. Đi kèm với đó, các giá trị sống, quan niệm sống của con người hiệnđại nói chung và giới trẻ nói riêng cũng có nhiều đổi thay. Thực tế đó đòi hỏicon người hiện đại cần có kĩ năng để ứng phó với nhiều tình huống đa chiều. Đáp ứng những yêu cầu của thời đại, phương pháp dạy học tích cực, phát huytính chủ động sáng tạo của người học đã trở thành đích đến của mỗi nền giáodục. Việc dạy học Ngữ Văn nói chung và dạy học thơ trữ tình hiện đại Việt Namcấp THCS nói riêng cũng không nằm ngoài quy luật chung đó. Văn chương vốn là “tấm gương phản chiếu cuộc sống”. Mỗi cung bậc cảmxúc, mỗi mảnh tâm tư, mỗi số phận của cuộc sống được lọc qua nhãn quan củanhà văn để bước vào tác phẩm đều đã trở thành những giá trị phổ quát mà dườngnhư mỗi người nhìn vào đều thấy mình trong đó. Bởi đặc điểm ấy mà có thể coiNgữ Văn là một trong những môn học gần với đời sống nhất trong các môn họctrongnhà trường phổ thông. Như vậy, việc tạo được tâm thế và hứng thú học tập cho học sinh trong dạyhọc nói chung và trong dạy học thơ trữ tình hiện đại Việt Nam nói riêng ở nhàtrường THCS là vô cùng cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên phải luôn cóý thức gắn việc dạy văn với dạy người, luôn trăn trở, tìm tòi để tích hợp mộtcách khéo léo và có hiệu quả cho học sinh qua mỗi tác phẩm văn chương.2. Lý do về mặt thực tiễn: Học sinh hiện nay phải học quá nhiều, thời gian dành cho việc tìm hiểu đàosâu nghiên cứu ở tất cả các bộ môn nói chung và bộ môn Ngữ văn nói riêng rấthạn chế. Bên cạnh đó chưa kể sự đè nặng tâm lí bởi sự quá sức trong tiếp thu bàihọc, dẫn đến sự mệt mỏi về tinh thần và thể lực, mà hậu quả tất yếu là các em ít2tìm thấy sự thích thú trong học tập, lười biếng trong tư duy, thụ động trong tiếpthu và nghiên cứu trong bài học. Chính vì vậy mà kết quả học tập không cao.Điều đó đã thôi thúc tôi cần thực hiện vận dụng những sáng kiến trong giảngdạy để góp phần đổi mới phương pháp dạy học nâng cao chất lượng bộ mônNgữ văn. Sau đây là kết quả khảo sát chất lượng đầu năm năm học 2022-2023 Bảng 1: Kết quả khảo sát chất lượng đầu năm Điể Điể Điể Điể m m m m Điểm kém Lớp Sĩ số giỏi khá TB yếu SL % SL % SL % SL % SL % 9B 42 3 7.1 8 19 13 31 18 42.9 0 0Bảng 2: Kết quả khảo sát mức độ tích cực, chủ động học tập môn Ngữ văn Rất Bình Tích tích thườ Không thích họcLớp Sĩ số cực cực ng SL % SL % SL % SL % 9B 42 3 7.14 10 23.81 14 33.34 15 35,71 Sau khi khảo sát chất lượng đầu năm tôi thấy còn nhiều học sinh chưa hăngsay học tập; tỉ lệ HS yếu kém còn tương đối nhiều với chất lượng. Như vậy sẽkhông đạt chỉ tiêu đề ra; tôi luôn trăn trở để tìm ra những cách giải quyết vấn đềđể làm sao cho HS tích cực học tập, chất lượng được nâng lên. Vì vậy, tôi đãmạnh dạn xây dựng kế hoạch bài dạy đối với phần thơ hiện đại cho HS vào cáctiết theo kế hoạch dạy học ; Áp dụng thực hiện dạy - học cho học sinh lớp 9B,tôi thấy chất lượng học sinh 9B được nâng lên rõ rệt.3. Lý do về tính cấp thiết: Năm học 2022 – 2023 này tôi được phân công giảng dạy môn Ngữ văn lớp9B với 80% học sinh trung bình, yếu. Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấythơ trữ tình, đặc biệt là thơ trữ tình hiện đại Việt Nam chiếm dung lượng lớntrong chương trình. Điều này thể hiện tầm quan trọng và vị thế của thơ trữ tìnhhiện đại Việt Nam trong nền giáo dục nước nhà. Những bài thơ được tuyển chọnvào chương trình hầu hết là những tác phẩm hay, có giá trị về nội dung, nghệ3thuật, có tác dụng bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm góp phần hình thành và pháttriển nhân cách toàn diện cho học sinh. Nhưng nhìn vào thực tế giảng dạy NgữVăn nói chung và giảng dạy thơ trữ tình hiện đại Việt Nam nói riêng, có thểnhận thấy chúng ta chưa khai thác hết tiềm năng của thơ trữ tình hiện đại ViệtNam trong việc khơi dậy niềm đam mê cho các em. Cùng với mối quan tâm chung về chất lượng giáo dục, lâu nay dư luận đangrất quan tâm đến vấn đề dạy học văn trong nhà trường phổ thông. Ai cũng muốngiờ dạy văn phải hấp dẫn cuốn hút học sinh hơn và hiệu quả hơn. Mục tiêu giáodục xác định: giảm căng thẳng, khơi dậy hứng thú học tập, khả năng hoạt độngsáng tạo tích cực của học sinh. Xuất phát từ lý do trên, tôi đã trăn trở l ...