Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Phương pháp tìm lời giải cho bài toán hình học lớp 9

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là kỹ năng đọc hiểu đề bài để phân tích đề bài, vẽ hình. Kỹ năng tư duy phân tích hình vẽ và đề bài để có hệ thống các câu hỏi, thông qua đó các em trình bày bài bài giải chính xác, logíc và chặt chẽ. Kỹ năng vẽ thêm yếu tố phụ để tìm lời giải và giải bài toán nhanh, ngắn gọn. Có tư duy khai thác bài toán, tạo ra bài toán mới từ những bài toán trong sách giáo khoa. Từ đó nâng cao ý thức tự học, tự nghiên cứu. Hình thành cho học sinh thói quen suy nghĩ, tìm tòi lời giải trên cơ sở kiến thức đã học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Phương pháp tìm lời giải cho bài toán hình học lớp 9 CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi: Hội đồng sáng kiến ngành giáo dục và đào tạo Thị xã Bình Long, Tỉnh Bình Phước. Tôi ghi tên dưới đây: Tỷ lệ (%) Trình độ đóng góp vàoSố Ngày tháng Nơi công tác Chức Họ và tên chuyên việc tạo raTT năm sinh danh môn sáng kiến Trường TH- THCS Thanh Đại học Giáo1 Vũ Trọng Đại 12/01/1989 Lương – Bình sư phạm 100% viên Long - Bình Toán Phước 1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: Phương pháp tìm lời giải cho bài toán hình học lớp 9. 2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:Tác giả đồng thời là chủ đầu tư tạo ra sáng kiến. 3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục ( Toán ) 4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: Ngày 20/02/2020 5. Mô tả bản chất của sáng kiến: 5.1. Tính mới của sáng kiến Một trong những yếu tố quyết định giải quyết một bài toán hình học là vẽ hình chính xác, phân tích giả thiết và kết luận của bài toán cũng như trình bày và khai thác bài toán thành các bài toán mới. Qua thực tế dạy học tôi thấy việc vẽ hình trong một bài toán tương đối là khó đối với học sinh, các em còn yếu trong việc vẽ hình hay vẽ hình thiếu chính xác, một số bài toán vẽ hình dẫn đến việc ngộ nhận kết quả. Nguyên nhân do học sinh chưa đọc kỹ đề bài, chưa xác định giả thiết và kết luận của bài toán. Học sinh thường khó khăn trong việc xây dựng phương pháp giải và trình bày bài toán. Xuất phát từ tình hình thực tế của trường và yêu cầu của nội dung kiến thức, tôi nhận thấy việc xây dựng cho học sinh“Phương pháp tìm lời giải cho bài toán hình học” là thực sự cần thiết. Bởi vì, đây là cách giúp hình thành cho học sinh thói quen suy nghĩ, tìm tòi lời giải trên cơ sở kiến thức đã học. Qua thực tế giảng dạy nhiều năm ở trường trung học cơ sở, tôi thấy nghiên cứu đề tài “Phương pháp tìm lời giải cho bài toán hình học lớp 9” là việc làm có ý nghĩa cả về lý luận cũng như thực tiễn. Thể hiện qua việc hình thành cho học sinh: - Kỹ năng đọc hiểu đề bài để phân tích đề bài, vẽ hình. 2- Kỹ năng tư duy phân tích hình vẽ và đề bài để có hệ thống các câu hỏi, thông qua đócác em trình bày bài bài giải chính xác, logíc và chặt chẽ.- Kỹ năng vẽ thêm yếu tố phụ để tìm lời giải và giải bài toán nhanh, ngắn gọn.- Có tư duy khai thác bài toán, tạo ra bài toán mới từ những bài toán trong sách giáokhoa. Từ đó nâng cao ý thức tự học, tự nghiên cứu.- Hình thành cho học sinh thói quen suy nghĩ, tìm tòi lời giải trên cơ sở kiến thức đãhọc.5.2. Nội dung sáng kiến5.2.1 Hướng dẫn kỹ năng vẽ hình: Đối với học sinh lớp 9 rèn luyện cách vẽ hình rất quan trọng. Do vậy giáo viên cầnkhai thác tốt giờ luyện tập để học sinh biết sử dụng dụng cụ vẽ hình, kiểm tra hình vẽnhờ dụng cụ, vẽ hình xuôi ngược để rèn kỹ năng vẽ hình. Cần tập cho học sinh thóiquen: muốn vẽ hình chính xác trước hết phải nắm chắc yêu cầu của đề bài, phân biệtđược rõ ràng giả thiết và kết luận của bài toán. Giáo viên yêu cầu học sinh vẽ hìnhphác họa trước. Khi vẽ nên xét xem nên vẽ gì trước, chọn dụng cụ nào vẽ để cho hìnhvẽ chính xác, đơn giản hơn.Ví dụ 1: Cho đường tròn (O; R) và điểm A với OA = R 2Từ A kẻ hai tiếp tuyến AM và AN với đường tròn (O; R).a) Chứng minh tứ giác AMON hình vuông.b) Gọi H là trung điểm của dây MN, chứng minh rằng ba điểm A, H, O thẳng hàng.* Gợi ý vẽ hình:? Ta vẽ gì trước? dụng cụ nào để vẽ?? Tiếp theo ta cần làm gì (điểm A với OA = R 2 )Tuy nhiên đối với học sinh để vẽ được điểm Asao cho OA = R 2sẽ gặp nhiều khó khăn.Giáo viên hướng dẫn: OA = R 2 là đường chéo của hình vuông cạnh R, do vậy ta vẽ  900 với M, N thuộc (O; R), Từ M, N kẻ hai tiếp tuyến với đường tròn (O; R),MONhai tiếp tuyến này cắt nhau tại điểm A.Trong chương trình hình học nhiều bài toán đều có thể vẽ hình chính xác ngay khi đọctừng câu. Song có những bài học sinh phải học sinh phải đọc hết toàn bộ nội dung yêucầu, thậm chí phải dựa vào kết luận của bài toán mới vẽ chính xác, học sinh cần phảivẽ hình phác họa sau đó tiến hành phân tích các số liệu rồi vẽ lần sau mới trọn vẹn.Ví dụ 2: Cho tam giác ABC. Vẽ đoạn thẳng AD vuông góc với AB (D và C khác phíađối với AB), AB = AD. Vẽ đoạn thẳng AE vuông góc với AC (E và B khác phía đối với .AC), AC = AE. Biết DE = BC, tính BACGợi ý vẽ hình: không nhiều học sinh vẽ chính xác của bài toán yêu cầu, mốt chốt của   900để vẽ hình chính xác phải tính được BAC 3Thật vậy, từ hình vẽ phác họa ta chứng minh được ABC  ADE(c.c.c) từ đó suy ra  DAEBAC  mà BAD   CAE   900 nên ta có được BAC   900*Kết luận 1: Để vẽ hình được nhanh và chính xác học sinh cần:- Đọc kỹ đề bài một lượt, phải hiểu rõ được nghĩa của các từ, cụm từ thể hiện các kháiniệm hình học trong đề bài.- Cần phân biệt rõ giả thiết và kết luận của bài toán.- Không nên vẽ c ...