Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh tự học có hiệu quả chủ đề Truyện ngắn lãng mạn 1930-1945 (Ngữ văn 11)

Định hướng dạy học này này không chỉ giúp giáo viên chủ động hơn trong việc thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy mà còn góp phần tích cực hóa hoạt động học tập và hướng đến phát triển những năng lực, phẩm chất thiết yếu cho học sinh. Trong đó, đặc biệt chú ý hướng học sinh đến khả năng tự học, tự nghiên cứu và khả năng vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề thực tiễn đời sống có liên quan.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh tự học có hiệu quả chủ đề Truyện ngắn lãng mạn 1930-1945 (Ngữ văn 11)BÁO CÁO SÁNG KIẾNĐỀ TÀI:HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC CÓ HIỆU QUẢ CHỦ ĐỀ “TRUYỆN NGẮN LÃNG MẠN 1930 – 1945” LĨNH VỰC: NGỮ VĂN HỌ TÊN GIÁO VIÊN: LƯU THỊ KIỀU NHI ĐƠN VỊ: THPT CHUYÊN THOẠI NGỌC HẦU An Giang, tháng 02/ 2019 1 SỞ GD &ĐT AN GIANG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAMTRƯỜNG THPT CHUYÊN THOẠI NGỌC HẦU Độc lập - Tự do - Hạnh phúc An Giang, ngày 11 tháng 02 năm 2019 BÁO CÁO SÁNG KIẾN I. Sơ lược lý lịch tác giả: - Họ và tên: LƯU THỊ KIỀU NHI ; Giới tính: Nữ - Ngày tháng năm sinh: 23/10/1987 - Nơi thường trú: Thị trấn Long Bình, huyện An Phú, tỉnh An Giang - Đơn vị công tác: Trường THPT Chuyên Thoại Ngọc Hầu - Chức vụ hiện nay: Giáo viên. - Trình độ chuyên môn: Thạc sĩ PPDH Văn – Tiếng Việt - Lĩnh vực công tác: Giảng dạy bộ môn Ngữ văn II. – Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị: + Thuận lợi: Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường, thường xuyên có những chỉ đạo chuyên môn kịp thời, sâu sắc. Cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học được trang bị đầy đủ, phục vụ có hiệu quả cho việc đổi mới phương pháp dạy học. Trường có khu tự học rộng rãi, thoáng mát thu hút được nhiều học sinh tự giác học tập. Phần lớn, học sinh đều chăm ngoan, lễ phép, biết tận dụng công nghệ thông tin hỗ trợ quá trình tự học. + Khó khăn: Các lớp phụ trách giảng dạy đều thuộc nhóm lớp chuyên tự nhiên nên phần lớn học sinh thường có biểu hiện học lệch, ít đầu tư cho môn Ngữ văn. Ở một vài học sinh còn có biểu hiện lười học, chưa có ý thức tự học, tự nghiên cứu. - Tên sáng kiến: Hướng dẫn học sinh tự học có hiệu quả chủ đề “Truyện ngắn lãng mạn 1930-1945” (Ngữ văn 11) - Lĩnh vực: Ngữ văn III. Mục đích yêu cầu của sáng kiến 1.Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến Trước những yêu cầu ngày càng cao của xã hội hiện đại, giáo dục phải gánh vác nhiều trọng trách trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước. Trong đó, một trong những mục tiêu quan trọng của đổi mới căn bản và toàn diện của nền giáo dục sắp tới là tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường phổ thông nhằm hướng đến phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của người học; tập trung dạy cách học, cách nghĩ, 2khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng vàphát triển năng lực. Thật vậy, chú trọng phát triển năng lực tự học cho học sinh là cáchđầu tư lâu dài, hiệu quả cho sản phẩm giáo dục hiện đại. Nhờ vậy, người học mới có khảnăng thích ứng linh hoạt trước những biến động phức tạp của cuộc sống hiện đại. Thực tế giảng dạy ở trường phổ thông cho thấy giáo viên đã có tích cực đổi mớiphương pháp dạy học để nâng cao chất lượng học tập của học sinh, có nhiều sáng kiếnhay trong việc giảng dạy hiệu quả các chủ đề dạy học, có nhiều cách làm hay trong việchướng dẫn học sinh tự học. Thế nhưng, những cố gắng ấy của thầy cô trở nên vô hiệu khithiếu sự hợp tác tích cực từ phía học sinh. Hiện nay, dạy học Ngữ văn theo chủ đề đã trở nên phổ biến trong nhà trường phổthông. Việc soạn giảng chủ đề dạy học là một kì công đối với giáo viên, từ lựa chọn cácđơn vị bài học cho đến chọn lựa phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng của chủ đề.Thế nhưng, hiệu quả dạy học theo chủ đề vẫn chưa tương xứng với sự đầu tư và công sứccủa giáo viên. Thật vậy, trong quá trình hướng dẫn học sinh tự học chủ đề “Truyện ngắn lãng mạn1930-1945” (Ngữ văn 11) trước đây, bản thân cũng đã gặp phải những khó khăn nhấtđịnh. Người viết tuy có nhiều cố gắng trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy trên lớpnhằm phát huy năng lực của học tự học của học sinh, có hướng dẫn các phương pháp tiếpcận tác phẩm văn xuôi lãng mạn 1930 – 1945 theo đặc trưng thi pháp thể loại, có cộngđiểm khuyến khích cho học sinh chuẩn bị bài tốt ở nhà và hăng say phát biểu trênlớp,...Nhưng nhìn chung mức độ hứng thú và chất lượng học tập của học sinh vẫn chưacó sự chuyển biến rõ nét. Đặc biệt là ý thức tự học của học sinh không được duy trìthường xuyên. Các em chỉ cố gắng hoàn thành nhiệm vụ học tập được giao chứ chưa thểhiện tinh thần tự học, trong học tập thiếu sự phản biện với thầy cô, bạn bè. Nguyên nhândẫn đến thực trạng này là do: -Về phía giáo viên: + Khâu hướng dẫn soạn bài còn sơ sài, chung chung. Chủ yếu chỉ yêu cầu học sinhđọc trước tác phẩm và soạn trước câu hỏi cuối bài trong sách giáo khoa. + Tuy có gợi ý một vài phương pháp tiếp cận tác phẩm văn xuôi lãng mạn 1930 -1945 nhưng chưa hiện thực hóa bằng các nhiệm vụ cụ thể. Chưa giúp học sinh phân biệtđọc hiểu một tác phẩm văn xuôi lãng mạn 1930 -1945 có điểm gì khác so với đọc hiểumột tác phẩm tự sự thông thường. Do đó dẫn đến học sinh có đọc trước tác phẩm nhưngvẫn không hiểu được nội dung tư tưởng và giá trị nghệ thuật của tác phẩm. + Phương pháp giảng dạy trên lớp chưa đa dạng, chưa chú ý phát huy tích cực, chủđộng của học sinh nên xuyên suốt chủ đề, giáo viên là người truyền thụ kiến thức mộtchiều, học sinh ít có cơ hội tương tác với giáo viên và bạn học, ít có thời gian tự động não 3suy nghĩ vấn đề. Điều này xuất phát từ tâm lý thường thấy ở giáo viên là sợ học sinhkhông có kiến thức hay hổng kiến thức, thi cử khó khăn từ đó dẫn đến việc “làm thay”,“nói thay” học sinh trong các tiết giảng văn trên lớp. + Chưa hệ thống hóa các kiến thức đã học thông qua chủ đề nên kiến thức trong chủđề dễ bị dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Vì vậy, học sinh thường mang tâm lí ngánngại khi được ...