Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế bài dạy stem nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng và sáng tạo cho học sinh thông qua các chủ đề về hợp chất hữu cơ có nhóm chức - Hóa học trung học phổ thông

Sáng kiến kinh nghiệm THPT "Thiết kế bài dạy stem nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng và sáng tạo cho học sinh thông qua các chủ đề về hợp chất hữu cơ có nhóm chức - Hóa học trung học phổ thông" giúp học sinh được tiến hành thí nghiệm, được vận dụng kiến thức, kỹ năng hóa học để giải thích các hiện tượng hóa học có trong đời sống, nghiên cứu bản chất HH của các quá trình sản xuất...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế bài dạy stem nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng và sáng tạo cho học sinh thông qua các chủ đề về hợp chất hữu cơ có nhóm chức - Hóa học trung học phổ thông 1 BÁO CÁO SÁNG KIẾN I. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến Bước sang thế kỉ XXI, tốc độ phát triển của Khoa học và Công nghệ hết sức nhanh chóng, với những biến đổi liên tục và khôn lường; Sự bùng nổ của cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra cho con người nhiều cơ hội cũng như thách thức. Để giúp cho thế hệ trẻ tận dụng được các cơ hội và đứng vững trước những thách thức của đời sống, vai trò của Giáo dục ngày càng được các quốc gia chú trọng và quan tâm đầu tư hơn bao giờ hết. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển NL”. Từ những yêu cầu trên giáo dục Stem đã ra đời, trở thành trào lưu và đang phát triển mạnh mẽ tại nhiều nước trên thế giới. Tại Việt Nam, chỉ thị số 16/CT- TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 04/05/2017 đã đưa ra giải pháp về mặt giáo dục: “Thay đổi mạnh mẽ các chính sách, nội dung, phương pháp giáo dục và dạy nghề nhằm tạo ra nguồn nhân lực có khả năng tiếp nhận các xu thế công nghệ sản xuất mới, trong đó cần tập trung vào thúc đẩy đào tạo về khoa học, công nghệ, kĩ thuật và toán học (STEM), ngoại ngữ, tin học trong chương trình giáo dục phổ thông”, đồng thời đưa ra nhiệm vụ: “Thúc đẩy triển khai giáo dục về khoa học, công nghệ, kĩ thuật và toán học (STEM) trong chương trình giáo dục phổ thông; tổ chức thí điểm tại một số trường phổ thông ngay từ năm học 2017-2018” . Tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam giáo dục STEM nói riêng vẫn chưa được nghiên cứu sâu. Mặc dù đã có một số nghiên cứu, các bài viết, tài liệu về giáo dục STEM ở Việt Nam tuy nhiên các công trình nghiên cứu bàn về cơ sở lí luận của giáo dục STEM và vận dụng nó vào dạy học bộ môn, đặc biệt là thiết kế các chủ đề dạy học theo định hướng giáo dục STEM trong môn hóa học (HH) còn nhiều hạn chế. Trong chương trình Trung học phổ thông, HH là môn khoa học có sự kết hợp 2 chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm, do đó dạy và học HH không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt và lĩnh hội kiến thức khoa học mà còn phải nâng cao tính thực tế của môn học. Chính vì vậy, Giáo dục STEM đòi hỏi người dạy học thông qua việc giao các nhiệm vụ cho học sinh (HS). Khi đó HS được tiến hành thí nghiệm, được vận dụng kiến thức, kỹ năng HH để giải thích các hiện tượng HH có trong đời sống, nghiên cứu bản chất HH của các quá trình sản xuất... qua đó HS phát triển NL nhận thức và NL hành động, hình thành, phát triển NL, phẩm chất của người lao động mới năng động, sáng tạo. Tuy nhiên, hiện nay những nghiên cứu về dạy học STEM ở môn HH chưa nhiều. Từ những lí do trên chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Thiết kế bài dạy stem nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng và sáng tạo cho học sinh thông qua các chủ đề về hợp chất hữu cơ có nhóm chức - Hóa học trung học phổ thông”. II. Mô tả giải pháp 1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến Thực tế ở trường THPT C Nghĩa Hưng, các thầy cô giáo và các em học sinh rất tích cực tham gia các cuộc thi khoa học kỹ thuật và ngày hội STEM do Sở và Bộ phát động. Tuy nhiên kết quả đạt được chưa cao do nhận thức về giáo dục STEM còn hạn chế, do chưa có các lớp tập huấn về giáo dục STEM, các chủ đề dạy học liên môn còn ít, các môn học chưa được phối hợp với được nhau. Trong từng môn học các thầy cô chưa tổ chức được các hoạt động khơi dậy hứng thú môn học và chưa phát triển được năng lực vận dụng kiến thức và sáng tạo cho học sinh. Đối với học sinh trong quá trình học các em ít được tiếp cận với thực hành thí nghiệm do cơ sở vật chất còn thiếu thốn, ít được tham dự các chủ đề tích hợp liên môn, các hoạt động ngoại khóa về khoa học kỹ thuật chưa diễn ra nhiều. 1.1. Kết quả điều tra về năng lực vận dụng kiến thức (NLVDKT) và năng lực sáng tạo (NLST) cho học sinh Kết quả điều tra phiếu số 1 (điều tra về NLVDKTKN và NLST) từ 360 HS khối 11 và 12 trường THPT C Nghĩa Hưng như sau: 3 Câu 1: Em được các thầy (cô) hướng dẫn VDKTKN để giải quyết những tình huống thực tiễn trong quá trình học ở mức độ nào? Mức độ Thường xuyên Thỉnh thoảng Hiếm khi Chưa bao giờ Kết quả 90 20 54 18 khảo sát (25,0%) (55,5%) (15,0%) (5,0%) Câu 2: Trong quá trình học môn hóa học, em có được các thầy (cô) tổ chức thảo luận, hợp tác nhóm hay khuyến khích tự sáng tạo làm ra các sản phẩm trên cơ sở vận dụng kiến thức đã học ở mức độ nào? Mức độ Thường xuyên Thỉnh thoảng Hiếm khi Chưa bao giờ 0 Kết quả 168 138 54 (0,0%) khảo sát (46,7%) (38,3%) (15%) Câu 3: Em VDKTKN đã học để giải thích các hiện tượng, sự vật, sự việc trong cuộc sống ở mức độ nào? Mức độ Thường xuyên Thỉnh thoảng Hiếm khi Chưa bao giờ Kết quả 81 120 149 10 khảo sát (22,5%) (33,3%) (41,4%) (2,8%) Câu 4: Em quan tâm đến việc VDKTKN đã học để chế tạo ra các sản phẩm phục vụ cuộc sống như thế nào? ...