Sinh hóa miễn dịch - Chương 5

Tài liệu tham khảo giáo trình Sinh hóa miễn dịch gồm 7 chương - Chương 5 miễn dịch không nhiễm trùng
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh hóa miễn dịch - Chương 5 CHƯƠNG 5 MI N D CH KHÔNG NHI M TRÙNG5.1. Mi n d ch trong ghép mô. Ghép là thu t ng dùng trong k thu t c y ghép mô t bào ho c cơquan n i t ng t m t cơ th cho ñ thay th cho m t mô hay cơ quan tươngñương cơ th nh n ñã b h ng do b nh lý, ho c do ch n thương nh m duytrì cu c s ng.5.1.1. S ra ñ i c a mi n d ch trong ghép mô. Vào cu i th k 19 ñ u th k 20 các nhà y h c ñã quan tâm mi nd ch ch ng nhi m trùng và ñã s n xu t ra các vacxin ñ phòng ch ng b nhtruy n nhi m. Kháng th ñã xu t hi n khi có vi khu n ho c ñ c t c a nóxâm nh p vào cơ th . V y kháng th có xu t hi n khi t bào l xâm nh pvào cơ th hay không ? B ng th c nghi m tiêm h ng c u l vào tĩnh m ch th , Borde ñã nh nth y, th ñáp ng mi n d ch, t o ra kháng th ñ c hi u ñ kláng l i h ng c u.Như v y mi n d ch là cu c ñ u tranh không ph i ch ch ng vi khu n mà cònch ng l i t t c nh ng cái gì l l t vào cơ th . Và t ñây cũng m ra ñư nghư ng nghiên c u m i “ Mi n d ch không nhi m trùng”. V i hàng lo t thí nghi m ghép da c a Unman, ông ñã nh n th y làông ñã thành công trong các thí nghi m ñ ng ghép. Ti p t c các thí nghi m c a Unman, ñ n thí nghi m c a Caren ông ñãch ng minh ñư c s th t b i không ph i là do ph u thu t cũng như do cáchb o qu n m nh ghép. Sau ñó Honman ñã phát hi n cùng m t m nh ghép nhưng ghép l n thhai thì mau th i lo i hơn l n ñ u. Vào năn 1944 Medewa ñã nghiên c u và phát hi n ra nh ng v n ñmi n d ch xung quanh m nh ghép và có liên quan ñ n v n ñ di truy n, t clà mô thu c cơ th nào thì mang tính di truy n c a cơ th ñ y. T nh ng nguyên nhân sinh h c v tương k trong ghép mô và cơquan ngư i ta ñã phát hi n ra hi n tư ng dung n p trong ghép mô và cơquan. Năm 1953- 1960 hai nhà khoa h c Ti p và Anh ñã làm thí nghi m vàphát hi n ra hi n tư ng dung n p mô nh thí nghi m ti p xúc phôi v i khángnguyên l . Ti p sau ñó các nhà mi n d ch ñã tìm th y h th ng kháng nguyên g nv i b ch c u có tên là HLA (Human Leucocyte Antygen), vai trò c a nótrong s phát sinh tương k mô ghép. D a vào HLA ngư i ta ñã xác l pm c ñ giông nhau v phương di n kháng nguyên ngư i cho và ngư inh n. do ñó có nh ng thu n l i cho vi c tìm m nh ghép phù h p v i ngư inh n.5.1.2. Các d ng ghép mô Tùy thu c vào m i quan h cho và nh n m nh ghép mà ngư i ta chiacác d ng ghép như sau: Ghép t thân: là ghép mô c a chính ngư i ñó lên ch khác c a cơ th . Ghép cùng gen: là ghép gi a hai cơ th phù h p t ch c hoàn toàn(ghép cùng tr ng). Ghép ñ ng loài: là ghép mô c a cơ th này sang cơ th khác trongcùng loài nhưng khác v gen, ñây là m t d ng c y ghép ph bi n trong lâmsàng. Ghép khác loài: là ghép gi a hai cá th thu c hai loài khác nhau, ñangñư c nghiên c u trong y h c ñ ch a b nh.Tùy thu c v trí c y ghép ngư i ta chia ra như sau: Ghép ñúng ch : là ghép mô ho c cơ quan ñúng v trí thông thư ng vcơ th h c. Ghép khác ch : là ghép mô ho c cơ quan vào khác ch c a cơ th ,tr trư ng h p ngo i l h u h t các ca ghép ñ u là ñ ng loài.5.1.3.Hi n tư ng th i ghép Hi n tư ng th i ghép là ph n ng mi n d ch c a cơ th nh n ch ng l ikháng nguyên c a m nh ghép, hi n tư ng này luôn x y ra ñ i v i các tr ơngh p ghép ñ ng loài ho c ghép khác loài. Hi n tư ng th i ghép ñư c th chi n nh t bào T và các kháng th cá th nh n gây ra. T ñó gây t nthương và r i lo n ch c năng sinh lý c a m nh ghép và th i lo i m nh ghépra kh i cơ th nh n. Mô ghép b th i n u h th ng mi n d ch c a ngư i nh n phát tín hi ukháng nguyên l trên m t t bào ghép và gây ñáp ng mi n d ch. Khángnguyên m nh nh t lo i này là kháng nguyên b ch c u ngư i (HLA). Nóchính là MHC có h u h t trong t bào có nhân. B n ch t kháng nguyên là lànhân t quy t ñ nh s ch p nh n hay th i n nh ghép. Kháng nguyên MHCcàng phù h p thì cơ h i ghép càng thành công. M t hi n tư ng n a là các lympho T c a m nh ghép nh n bi t khángnguyên c a cơ th nh n do thi u h t mi n d ch, ho c cá th nh n kìm hãmmi n dích s gây ph n ng ch ng l i v t ch (do ph n ng m nh ghép ch ngl i v t ch ).5.1.4. Cơ ch th i ghép Cơ ch th nh t: Ti n t bào T ñ c c a ch khi nh n m t và và g n vào ph n t MHC-1trên m t t bào ghép và ñư c ho t hóa thành lympho Tc. T bào này sau khib kích thích b i interleukin -2 (do lympho T- CD4 ti t ra) s tăng sinh vàsinh ra lymphokin ñ t n công và làm tan t bào kháng nguyên l p 1c an nh ghép Cơ ch th hai T bào TH c a cơ th nh n, sau khi nh n m t kháng nguyên và k t h pv i MHC-II trên b m t c a t bào m nh ghép. T bào ghép ñư c ho t hóati t ra interleukin -2 ñ kích thích t bào TH và ti t ra IFN và các lymphokinkhác. Các ch t này kích thích t bào th c bào ti t enzyme làm cho mô khô,k t qu làm cho mô b ch t ho c ho i sinh. Ho c cũng có th theo con ñư ng khác như sau: T bào TH ti p nhânt tr gúp (IL 4, IL 6, IL10) tr giúp c a t bào lymphoB, t o kháng thch ng l i kháng nguyên m nh ghép.(hình 5.1) Hình 5.1. Sơ ñ cơ ch th i lo i m nh ghép Hình 5: Sơ ñ cơ ch th i gép5.1.5. ð nh typ mô Trư c khi ghép ngư i ta ph i ñ nh typ mô t c là ñ m b o s phù h pt ch c kháng nguyên gi a cơ th cho và cơ th nh n, vì v y ta ph i chu nb b kháng th chu n ñ c hi u kháng l i kháng nguyên MHC riêng bi t. Cách th c hi n - t bào lympho c a t bào cho v i kháng th ñ c hi u có b sung b th . - Nh n bi t ph n ng b ng thu c nhu m ñ c hi u. - Làm tương t v i t bào lympho nh n ñ xem nh ng kháng nguyên nào có m t và có phù h p v i nhau hay không..5.1.6. Cơ ch ch ng th i ghép Trong th c t ch có c p song sinh m i có MHC hoàn toàn phù h p.V y mu m lo i tr th i ghép ngư i ta c ch h mi n d ch, ph i s d ngthu c ch ng phân bào ngăn c n s phân chia và ho t hóa t bào lymphotrong h ch lympho. Lo i thu c ch ng ho t hóa là peptit vòng (xyclo sporin A) chi t td ch lên men vi n m ho c t ng h p b ng phươn ...