Sổ tay hướng dẫn cho công dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin

Sổ tay hướng dẫn cho công dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin nhằm giúp cho công dân nắm bắt kịp thời những quy định của Luật Tiếp cận thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin theo quy định của Luật, đồng thời góp phần tăng cường nhận thức của công dân trong việc thực hiện quyền của mình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sổ tay hướng dẫn cho công dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin BỘ TƯ PHÁP VỤ PHÁP LUẬT HÌNH SỰ - HÀNH CHÍNH SỔ TAY HƯỚNG DẪN CHO CÔNG DÂN THỰC HIỆN QUYỀN TIẾP CẬN THÔNG TIN NHÀ XUẤT BẢN TƯ PHÁP - 2017 CHỦ BIÊN: TS. Nguyễn Thị Hạnh Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp THAM GIA BIÊN SOẠN: 1. TS. Nguyễn Thị Kim Thoa Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp 2. TS. Mai Thị Kim Huế Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp 3. NCS. Nguyễn Quỳnh Liên Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp 4. ThS. Chu Thị Thái Hà Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp 5. ThS. Hoàng Thanh Thảo Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp 6. ThS. Phạm Thị Hậu Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp 7. ThS. Dương Thị Ngọc Chiến Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp LỜI GIỚI THIỆU Quyền tiếp cận thông tin là một trong những quyền cơ bản, quan trọng của công dân, được ghi nhận trong nhiều văn kiện quốc tế mà Việt Nam là thành viên, cũng như được khẳng định trong Hiến pháp năm 2013 và các văn bản quy phạm pháp luật khác. Bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân là điều kiện cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp, làm tăng tính hiệu quả, minh bạch và trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước; bảo đảm sự dân chủ, công bằng và tăng cường trách nhiệm của công dân; góp phần thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về mở rộng dân chủ, bảo đảm quyền công dân, quyền con người, tạo cơ chế để Nhân dân thực hiện đầy đủ quyền dân chủ, nhất là dân chủ trực tiếp; tạo tiền đề thực hiện các quyền tự do dân chủ khác của công dân được Hiến pháp năm 2013 ghi nhận. Ngày 06/4/2016, tại kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật Tiếp cận thông tin, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2018. Đây là Luật rất quan trọng, tạo khuôn khổ pháp lý cho việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân và nâng cao tính công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan nhà nước. Để triển khai thi hành Luật Tiếp cận thông tin, ngày 15/7/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1408/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Tiếp cận thông tin. Ngày 14/3/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 08/CT-TTg về việc triển khai thi hành Luật Tiếp cận thông tin. Theo đó, Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ chủ trì xây dựng sổ tay hướng dẫn cho công dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin. Nhằm giúp cho công dân nắm bắt kịp thời những quy định của Luật Tiếp cận thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin theo quy định của Luật, đồng thời góp phần tăng cường nhận thức của công dân trong việc thực hiện quyền của mình, Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp tổ chức nghiên cứu, biên soạn cuốn “Sổ tay hướng dẫn cho công dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin”. Cuốn sách được biên soạn lần đầu nên không tránh khỏi những thiếu sót, Nhà xuất bản Tư pháp và các tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các độc giả để cuốn sách được hoàn thiện hơn trong những lần tái bản. Hà Nội, tháng 12 năm 2017 NHÀ XUẤT BẢN TƯ PHÁP 1. Quyền tiếp cận thông tin và việc ban hành Luật Tiếp cận thông tin Quyền tiếp cận thông tin là quyền của công dân trong việc tiếp cận các thông tin do cơ quan nhà nước tạo ra và nắm giữ. Song song với quyền tiếp cận thông tin của công dân là trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc chủ động công khai thông tin và cung cấp thông tin theo yêu cầu của công dân. Quyền tiếp cận thông tin là một trong các quyền cơ bản của con người, thuộc nhóm quyền dân sự - chính trị đã được ghi nhận trong Tuyên ngôn thế giới về nhân quyền của Liên Hợp quốc năm 1948, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 mà Việt Nam là thành viên. Quyền tiếp cận thông tin tiếp tục được khẳng định trong nhiều điều ước quốc tế khác như Công ước của Liên Hợp quốc về chống tham nhũng năm 2003, Tuyên bố Rio về Môi trường và phát triển năm 1992, Công ước UNECE về tiếp cận thông tin môi trường. Ở nước ta, Hiến pháp năm 1992 lần đầu tiên xác định quyền được thông tin là quyền cơ bản của công dân. Cụ thể hóa Hiến pháp, cùng với quá trình đổi mới kinh tế, hội nhập quốc tế, xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật theo các nguyên tắc của nhà nước pháp quyền, trong những năm qua, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật có quy định về thực hiện và bảo đảm thực hiện quyền được thông tin của công dân trong một số lĩnh vực, góp phần xây dựng một xã hội cởi mở hơn về thông tin và một Chính phủ công khai, minh bạch hơn, trách nhiệm giải trình cao hơn trong hoạt động quản lý, điều hành đất nước, góp phần đưa chủ trương “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” từng bước đi vào cuộc sống. Hiến pháp năm 2013 kế thừa quy định của Hiến pháp năm 1992 về quyền được thông tin của công dân và sửa đổi thành quyền tiếp cận thông tin của công dân. Đồng thời, Hiến pháp năm 2013 lần đầu tiên quy định các nguyên tắc thực hiện quyền con người, quyền công dân, trong đó có quyền tiếp cận thông tin; khẳng định trách nhiệm của Nhà nước trong việc tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quy định nguyên tắc quyền con người, quyền công dân “chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng”. Nhằm thể chế hóa quy định của Hiến pháp đồng thời khắc phục những hạn chế, bất cập trong thực tiễn tổ chức bảo đảm thực hiện quyền của công dân trong việc tiếp cận các thông tin do cơ quan nhà nước tạo ra và nắm giữ, ngày 06/4/2016, tại kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật Tiếp cận thông tin, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2018. Đây là Luật rất qu ...