Sự giao thoa của dân ca trữ tình sinh hoạt Tày, Thái trong Iếu và Cắm Nôm

Bài viết tiến hành khảo sát cho thấy có sự gần gũi, giao thoa của những đặc điểm, phẩm chất của dân ca trữ tình sinh hoạt của cả hai dân tộc Tày, Thái trong Iếu và Cắm Nôm. Sự giao thoa đó là khá rõ ràng, bộc lộ ở nhiều đặc điểm nội dung cũng như thi pháp lời thơ nghệ thuật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự giao thoa của dân ca trữ tình sinh hoạt Tày, Thái trong Iếu và Cắm Nôm84 Hà Xuân Hương / Tạp chí Khoa học và Công nghệ Đại học Duy Tân 01(44) (2021) 84-89 01(44) (2021) 84-89 Sự giao thoa của dân ca trữ tình sinh hoạt Tày, Thái trong Iếu và Cắm Nôm The intersection of Tay and Thai people’s daily lyrical folk songs in Ieu and Cam Nom Hà Xuân Hương* Ha Xuan Huong* Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa, Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên, Thái Nguyên, Việt Nam Faculty of Language and Culture, University of Sciences - Thai Nguyen University, Thai Nguyen, Viet Nam (Ngày nhận bài: 13/01/2021, ngày phản biện xong: 25/01/2021, ngày chấp nhận đăng: 10/02/2021)Tóm tắtLà di sản văn hóa tinh thần của hai tộc người vốn có nhiều đặc điểm gần gũi với nhau, dân ca trữ tình sinh hoạt Tày,Thái cũng chứa đựng nhiều nét tương đồng. Sự tương đồng đó thể hiện trên nhiều phương diện nội dung, thi pháp lờithơ nghệ thuật, đặc điểm diễn xướng. Đặc biệt, ở Iếu và Cắm Nôm, sự giao thoa giữa dân ca trữ tình sinh hoạt củangười Tày và người Thái bộc lộ rõ ràng hơn cả. Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy Iếu và Cắm Nôm tuy là các bộ phậndân ca của người Tày song lại mang nhiều đặc điểm của dân ca trữ tình sinh hoạt Thái như: Các nội dung liên quan đếnviệc phản ánh chế độ xã hội và vùng đất của người Thái, tên gọi, ngôn ngữ, công thức nghệ thuật, thể thơ. Sự giao thoanhư vậy có nguyên nhân từ địa bàn lưu truyền của Iếu và Cắm Nôm, từ nguồn gốc tộc người và từ đặc điểm sinh tháivăn hóa thung lũng của hai tộc người Tày, Thái.Từ khóa: Sự giao thoa; văn hóa; dân ca trữ tình sinh hoạt; người Tày; người Thái; Iếu; Cắm Nôm.AbstractAs a culture and spiritual heritage of two ethnic groups which have many close characteristics, daily lyric folk of Tayand Thai activities also contain many similarities. That similarity shows in many aspects of content, poetic art of poetry,performance characteristics. In particular, in Ieu and Cam Nom, the interference between the daily lyrical folk songs ofthe Tay and the Thai is more evident. Through the survey, we found that Ieu and Cam Nom, although part of the dailylyrical folk songs of the Tay have many characteristics of the daily lyrical folk songs of the Thai such as: Contentsrelated to the reflection of the social and land regime of the Thai people, names, languages, artistic formulas, poems.Such interference is caused by the inheritance area of Ieu and Cam Nom, from the ethnic origin and from the culturalecological characteristics of the valley of the Tay and Thai peoples.Keywords: Intersection; culture; daily lyrical folk songs; Tay ethnic; Thai ethnic; Ieu; Cam Nom.1. Đặt vấn đề Tày, Thái là hai dân tộc chủ thể của vùng chung, gần gũi, đồng thời lại có những nét đặcvăn hóa Đông Bắc và Tây Bắc. Dân ca trữ tình thù, phản ánh nhiều đặc điểm tự nhiên và vănsinh hoạt của hai dân tộc vừa có những nét hóa, lịch sử, xã hội của tộc người.* Corresponding Author: Ha Xuan Huong; Faculty of Language and Culture, University of Sciences - Thai NguyenUniversity, Thai Nguyen, Viet Nam.Email: huonghx@tnus.edu.vn Hà Xuân Hương / Tạp chí Khoa học và Công nghệ Đại học Duy Tân 01(44) (2021) 84-89 85 Iếu và Cắm Nôm đều là những điệu hát đối Về thi pháp lời thơ nghệ thuật: Dân ca trữđáp giao duyên của người Tày. Thực hiện tình sinh hoạt của hai dân tộc Tày, Thái phânnghiên cứu này, người viết dựa trên nguồn tư biệt bởi nhiều điểm: ngôn ngữ, các công thứcliệu là các bài Iếu được công bố trong công truyền thống, thể thơ.trình Iếu - dân ca dân tộc Tày (Hoàng Văn Ở dân ca trữ tình sinh hoạt Tày, ngôn ngữ cóChữ, Nông Phúc Tước, Hoàng Nừng (sưu tầm, sự đan xen của các yếu tố Hán, Việt. Đây là kếtbiên dịch), 2012, Nxb Văn hóa Dân tộc, Hà quả của sự hỗn hợp về mặt nhân chủng và quáNội) và 64 bài Cắm Nôm dưới hình thức song trình giao lưu ngôn ngữ giữa người Tày vớingữ Tày - Việt mà nghệ nhân Hà Đình Tỵ ở người Kinh, Hán. Người Tày cũng hay dùngThượng Bằng La - Văn Chấn - Yên Bái cung điển tích trong việc phô diễn tâm tư, tình cảmcấp cho người viết trong một chuyến đi điền dã. do ảnh hưởng tính trí tuệ, bác học của vănKết quả khảo sát cho thấy có sự gần gũi, giao chương trung đại của người Kinh.thoa của những đặc điểm, phẩm chất của dân ca Về hệ thống hình ảnh, biểu tượng, nếu nhưtrữ tình sinh hoạt của cả hai dân tộc Tày, Thái việc dân ca trữ tình sinh ...