Sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác kiểm tra, giám sát trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam

Bài viết phân tích vai trò lãnh đạo của Đảng xuất phát từ vai trò, trách nhiệm của Đảng trước xã hội, nhân dân; khẳng định công tác kiểm tra, giám sát trong phòng chống tham nhũng là đặc biệt quan trọng cùng một số khía cạnh xung quanh sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác kiểm tra, giám sát trong phòng chống tham nhũng ở nước ta hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác kiểm tra, giám sát trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021 SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI CÔNG TÁC KIỂM TRA, GIÁM SÁT TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG Ở VIỆT NAM  PGS, TS VŨ THƯ Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam Tóm tắt: Công cuộc phòng, chống tham nhũng (PCTN) nhằm ngăn chặn, từng bước đẩy lùi hiện nay thành công hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, trong đó, sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là nhân tố có tính chất quyết định. Bài viết phân tích vai trò lãnh đạo của Đảng xuất phát từ vai trò, trách nhiệm của Đảng trước xã hội, nhân dân; khẳng định công tác kiểm tra, giám sát trong PCTN là đặc biệt quan trọng cùng một số khía cạnh xung quanh sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác kiểm tra, giám sát trong PCTN ở nước ta hiện nay. Từ khóa: Đảng Cộng sản Việt Nam; kiểm tra; giám sát; phòng, chống tham nhũng Abstract: Anti-corruption work aims to prevent, step by step pushing back the success or not depends on many different factors, in which the leadership of the Communist Party of Vietnam is sa decisive factor. The article analyzes the leadership role of the Party stemming from the roles and responsibilities of the Party before society and the people; affirming that inspection and supervision in anti-corruption is particularly important along with some aspects around the leadership of the Party for inspection, supervision in anti-corruption in our country today. 41 THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021 Keywords: Communist Party of Vietnam; inspection, supervision; anti- corruption Ngày nhận bài: 14/5/2019 Ngày sửa bài: 23/6/2019 Ngày duyệt đăng: 20/7/2019 1. Đấu tranh PCTN - đòi hỏi cấp bách của xã hội Việt Nam hiện nay Khoản 2 Điều 1 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2012 xác định: “Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”. Khoản 1 Điều 3 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 xác định “Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”. Chủ thể tham nhũng được hiểu không chỉ là cán bộ, công chức, viên chức và những người khác được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ trong hệ thống chính trị, tức là khu vực công theo nghĩa rộng nhất, mà còn có ở cả khu vực tư. Như vậy, cách hiểu về tham nhũng ở nước ta rộng hơn các quan niệm tham nhũng chỉ liên quan đến việc sử dụng quyền lực nhà nước trước đây và những quốc gia quan niệm tham nhũng chỉ liên quan đến việc sử dụng quyền lực nhà nước hoặc lạm dụng chức vụ nhà nước. Điều này phản ánh cách nhìn mới về khu vực tư và tham nhũng khu vực này. Chỉ nửa tháng sau khi chính quyền mới thành lập, trong bức thư gửi các cán bộ tỉnh Nghệ An ngày 17/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra tình trạng có những người làm việc cho Chính phù, nhưng lại “lên mặt làm quan cách mạng, hoặc là độc hành độc đoán, hoặc là dĩ công dinh tư (lấy của chung làm của riêng)” và yêu cầu sửa đổi ngay lập tức(1). Điều đó cho thấy tham nhũng là hiện tượng không lạ trong Nhà nước Việt Nam mới và trên thực tế, nó đã đeo đẳng, đồng hành với hệ thống chính trị nước ta suốt từ ngày thành lập nước đến nay. Điều này được giải thích bởi vấn đề có tính quy luật đơn giản là ở đâu có quyền lực, ở đó luôn tiềm tàng tham nhũng, tham nhũng gắn với quyền lực, với quyền hạn. Cho đến nay, nguyên nhân của tham nhũng không thể lý giải đơn giản là tàn dư, sự tha hoá của chế độ xã hội cũ để lại. Vì đúng là về mặt khách quan, việc 42 THÔNG TIN CHUYÊN ĐỀ SỐ 1/2021 chế độ mới còn phải sử dụng một số cơ chế kinh tế và xã hội của chủ nghĩa tư bản thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội có dẫn đến những tha hóa lao động, con người..., trong đó có hiện tượng tham nhũng. Tuy nhiên, những khiếm khuyết, hạn chế trong lãnh đạo, quản lý, cơ chế chính sách, pháp luật... tức là những cái thuộc về chủ quan của chúng ta, trong lòng thể chế của thời kỳ quá độ cũng là nguyên nhân của tình trạng tham nhũng. Ở nước ta, tại các Đại hội Đảng gần đây, tham nhũng được nhận diện ngày càng rõ hơn và đặt ra nhiệm vụ đấu tranh với quyết tâm chính trị cao. Tham nhũng thể hiện ở những điểm chủ yếu sau đây: Thứ nhất, tham nhũng là nhân tố phá hoại. Nó làm cho các chính sách, pháp luật kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa... của Đảng và Nhà nước bị méo mó trong thực tiễn, cản trở việc thực hiện các mục tiêu phát triển; Thứ hai, tham nhũng, nhũng nhiễu, ngăn cản việc thực hiện quyền con người, quyền công dân theo các quy định của Hiến pháp, pháp luật và các công ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia. Những khó chịu, thậm chí phản ứng quyết liệt của người dân đối với tham nhũng sẽ là điều không có lợi, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân vào Đảng, Nhà nước; Thứ ba, tham nhũng làm tổn hại, lãng phí tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên xã hội, đó là những yếu tố rất quan trọng tạo nên sức mạnh của đất nước, sự phát triển các mặt của đời sống xã hội, uy tín quản trị quốc gia...; Thứ tư, tham nhũng làm tha hoá đạo đức con người, tha hóa đời sống xã hội. Vì lợi ích cá nhân, vụ lợi kẻ tham nhũng có thể bất chấp tất cả, biến quan hệ giữa con người trở nên tha hóa, lạnh lùng, vô cảm, được mua bán bằng tiền... trước những vấn đề xã hội, dân tộc, quốc gia, kể cả trước đồng chí, đồng bào; Thứ năm, tham nhũng là lực cản, cản trở quá trình nước ta hội nhập quốc tế. Tham nhũng nặng nề, phổ biến hạ thấp vị thế, uy tín quốc gia trong các quan hệ quốc tế, gây khó khăn trong các quan hệ sản xuất, kinh doanh có yếu tố nước ...