Sự mẫn cảm của cây lúa sau khi xử lí lặp lại liên tiếp qua ba thế hệ bằng tác nhân gây đột biến - tia γ (Nguồn Co60)

Bài viết trình bày việc chứng minh mức độ gây hại của tác nhân gây đột biến tác động đến cây trồng là một trong những biểu hiện đặc trưng đánh giá hiệu quả của đột biến cảm ứng trong công tác chọn giống.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự mẫn cảm của cây lúa sau khi xử lí lặp lại liên tiếp qua ba thế hệ bằng tác nhân gây đột biến - tia γ (Nguồn Co60)TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 8/2016 125 SỰ MẪN CẢM CỦA CÂY LÚA SAU KHI XỬ LÍ LÍ LẶP LẠI LIÊ LIÊN TIẾP QUA BA THẾ HỆ BẰNG TÁC NHÂN GÂY ĐỘT BIẾN - TIA γ (Nguồn Co60) 1 Nguyễn Như Toản1( ), Hoàng Quang Minh2 1 Trường Đại học Thủ ñô Hà Nội 2 Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam Tóm tắt tắt: ắt Trong bài báo này,, chúng tôi ñã chứng minh mức ñộ gây hại của tác nhân gây ñột biến tác ñộng ñến cây trồng là một trong những biểu hiện ñặc trưng ñánh giá hiệu quả của ñột biến cảm ứng trong công tác chọn giống. Bức xạ gamma ñã phá vỡ cấu trúc nhiễm sắc thể ở ngay giai ñoạn phân bào ñầu tiên trong tế bào hạt lúa sau khi xử lí, tạo lên các sai hình nhiễm sắc thể, dẫn ñến cây lúa chết dần trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển. Tỉ lệ hạt lép/bông của cây lúa sau khi xử lí, ở tất cả các công thức thí nghiệm ñều tăng cao hơn so với ñối chứng. Các chỉ số ở các công thức thí nghiệm (về khả năng sống sót và tỉ lệ hạt lép/bông) tăng theo chiều tăng của liều lượng và số lần xử lí. Từ khoá: khoá Lúa gạo, Đột biến, Biến dị hình thái, Lặp lại liên tiếp qua ba thế hệ.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Đột biến thực nghiệm có vai trò quan trọng trong di truyền chọn giống sinh vật. Vớiviệc sử dụng các tác nhân gây ñột biến ñó làm gia tăng sự sai khác di truyền trong quầnthể. Hàng loạt các ñột biến thu ñược, có nhiều ñột biến ưu tú (hội tụ các tính trạng có giátrị chọn giống cao), chúng ñược nhân trực tiếp thành giống mới hoặc ñược sử dụng làm vậtliệu trong lai tạo. Trong thực tế, mức ñộ gia tăng ña hình di truyền quần thể, khả năng phát sinh nhữngñột biến có lợi do sử dụng từng loại tác nhân gây ñột biến lên những loài cây trồng khácnhau là không giống nhau. Kết quả nghiên cứu trên nhiều dòng/giống lúa thuần cho thấy,những vật liệu sử dụng có kiểu gen ổn ñịnh (càng ñồng nhất về mặt di truyền), thì tần suấtvà phổ ñột biến xuất hiện thấp hơn so với những dòng ñột biến hay con lai. Tính ñồng nhất về mặt di truyền của từng giống lúa ñó tạo ra sự ổn ñịnh và khả năngbền vững trước tác ñộng của tác nhân gây ñột biến. Do ñó, ñể nâng cao hiệu ứng của tác(1) Nhận bài ngày 16.8.2016; gửi phản biện và duyệt ñăng ngày 15.9.2016 Liên hệ tác giả: Nguyễn Như Toản; Email: nntoan@daihocthudo.edu.vn126 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘInhân ñột biến lên giống lúa chúng tôi tiến hành nghiên cứu: Sự mẫn cảm của cây lúa saukhi xử lí lặp lại liên tiếp qua ba thế hệ bằng tác nhân gây ñột biến - tia γ (nguồn Co60).2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU2.1. Vật liệu + Vật liệu khởi ñầu ñưa vào xử lí ñột biển ñể chọn tạo là giống lúa Bắc Thơm số 7. Tuy là một giống lúa có chất lượng gạo thương phẩm cao (gạo thơm, trong, cơm mềmvà ngon), song Bắc Thơm số 7 cho năng suất chưa cao, chống chịu với sâu bệnh và ñiềukiện bất thuận của thời tiết kém và cũng bộc lộ một số nhược ñiểm khác trong sản xuất. + Tác nhân gây ñột biến: Lí học - tia γ (nguồn Co60)2.2. Phương pháp nghiên cứu + Xử lí chiếu xạ (xử lí hạt khô) bằng tia gamma (nguồn Co60) vào hạt lúa giống BắcThơm số 7 ñược tiến hành với 3 liều lượng (10 krad; 15 krad; 20 krad) và ñược lặp lại 3lần trong 3 vụ liên tiếp theo ñúng liều lượng ñó ñược sử dụng lần trước cho các công thứcnghiên cứu.2.3. Nội dung nghiên cứu Trong phòng thí nghiệm: Xác ñịnh tỉ lệ nảy mầm, khả năng sống sót và mức ñộ bất thụ(tỉ lệ hạt lép) của các mẫu. Nghiên cứu những biến ñổi sinh lí, hình thái các biến dị thuñược. Ngoài ñồng ruộng: Theo dõi quá trình sinh trưởng và phát triển của cây lúa sau xử lí.nghiên cứu các chỉ tiêu nông-sinh học (thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, khả năng ñẻnhánh...).2.4. Xử lí số liệu Các số liệu ñược xử lí bằng các phương pháp của toán thống kê.3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Mức ñộ gây hại của các tác nhân gây ñột biến tác ñộng ñến cây trồng là một trongnhững biểu hiện ñặc trưng ñánh giá hiệu quả của ñột biến cảm ứng. Vì thế, việc nghiên cứucác quá trình sinh trưởng, phát triển của cây lúa sau khi xử lí các tác nhân gây ñột biến làrất cần thiết. Trong số các chỉ tiêu nghiên cứu, chúng tôi ñặc biệt chú ý tới hai chỉ tiêu cơbản là (1) Khả năng (tỉ lệ) sống sót của cây lúa và (2) Mức ñộ bất thụ (tỉ lệ lép) của hạt ởcác công thức thí nghiệm.TẠP CHÍ KHO ...