Thiết kế bài giảng ngữ văn 10 tập 1 part 6

Tham khảo tài liệu thiết kế bài giảng ngữ văn 10 tập 1 part 6, tài liệu phổ thông, ngữ văn - tiếng việt phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiết kế bài giảng ngữ văn 10 tập 1 part 6 3. Tõ thÕ kØ XVIII ®Õn nöa ®Çu thÕ kØ XIX a) Hoµn c¶nh lÞch sö − x· héi GV tr×nh bµy nhanh theo SGK: Néi chiÕn phong kiÕn tiÕp tôc gay g¾t, kÐo dµi; phong trµo n«ng d©n khëinghÜa s«i sôc, ®Ønh cao lµ khëi nghÜa T©y S¬n, diÖt TrÞnh − NguyÔn, diÖtXiªm, Thanh, thèng nhÊt ®Êt n−íc. T©y S¬n thÊt b¹i, nhµ NguyÔn kh«i phôc v−¬ng triÒu phong kiÕn chuyªnchÕ. §Êt n−íc tr−íc hiÓm ho¹ x©m l−îc cña thùc d©n Ph¸p. V¨n häc ph¸t triÓn v−ît bËc, rùc rì − v¨n häc cæ ®iÓn. b) Néi dung − GV hái: Nªu tªn mét sè t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu cho giai ®o¹n nµy, tõ ®ã kh¸iqu¸t chñ ®Ò vµ c¶m høng chñ ®¹o cña v¨n häc lµ g×. Nh÷ng néi dung cô thÓ cña chñ ®Ò Êy? §Ønh cao nhÊt cña v¨n häc cæ ®iÓntrung ®¹i ViÖt Nam gia ®o¹n nµy lµ g×? − HS lùa chän, ph¸t biÓu. §Þnh h−íng: Chñ nghÜa nh©n ®¹o, c¶m høng nh©n ®¹o − nh©n v¨n: TiÕng nãi ®ßi quyÒn sèng, quyÒn h¹nh phóc, ®Êu tranh ®ßi gi¶i phãng conng−êi c¸ nh©n: Chinh phô ng©m, Cung o¸n ng©m Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ TruyÖn KiÒu Th¬ Cao B¸ Qu¸t NguyÔn C«ng Trø. c) NghÖ thuËt: Ph¸t triÓn m¹nh vµ kh¸ toµn diÖn c¶ ch÷ H¸n, ch÷ N«m, c¶ v¨n vÇn, v¨nxu«i. §Æc biÖt v¨n häc ch÷ N«m cµng ®−îc kh¼ng ®Þnh vµ ®¹t tíi ®Ønh cao:th¬ N«m, ng©m khóc, truyÖn th¬ cã danh vµ khuyÕt danh... − §Ønh cao nhÊt lµ NguyÔn Du víi TruyÖn KiÒu. 4. Nöa cuèi thÕ kØ XIX a) Hoµn c¶nh lÞch sö − x· héi − Thùc d©n Ph¸p x©m l−îc ViÖt Nam; triÒu NguyÔn ®Çu hµng tõng b−íc;nh©n d©n c¶ n−íc kiªn c−êng chèng giÆc.236 − X· héi chuyÓn thµnh x· héi thùc d©n nöa phong kiÕn. − V¨n ho¸ ph−¬ng T©y b¾t ®Çu ¶nh h−ëng tíi ®êi sèng x· héi. b) V¨n häc − GV nªu vÊn ®Ò: Chñ ®Ò vµ c¶m høng yªu n−íc l¹i lµ chñ ®¹o trong giai ®o¹n v¨n häc nµynh−ng cã ®Æc ®iÓm g× kh¸c víi giai ®o¹n tõ thÕ kØ X ®Õn XV? V× sao? T¸c gi¶ tiªu biÓu nhÊt cña giai ®o¹n nµy? Vai trß cña NguyÔn KhuyÕn, TóX−¬ng trong giai ®o¹n v¨n häc trung ®¹i cuèi cïng? − HS bµn luËn, ph¸t biÓu. §Þnh h−íng: Chñ ®Ò yªu n−íc chèng x©m l¨ng, c¶m høng bi tr¸ng (ghi l¹i mét thêikhæ nhôc nh−ng vÜ ®¹i, thÊt b¹i nh−ng vÉn hiªn ngang) Ngän cê ®Çu cña th¬ ca yªu n−íc: NguyÔn §×nh ChiÓu víi TruyÖn LôcV©n Tiªn vµ V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc. Th¬ v¨n yªu n−íc cña NguyÔn Th«ng, NguyÔn Quang BÝch, Phan V¨nTrÞ, NguyÔn Xu©n ¤n, NguyÔn Th−îng HiÒn... Th¬ v¨n tr÷ t×nh − trµo phóng cña hai nhµ th¬ lín NguyÔn KhuyÕn,Tó X−¬ng. c) NghÖ thuËt − V¨n th¬ ch÷ H¸n, ch÷ N«m cña NguyÔn §×nh ChiÓu, NguyÔn KhuyÕn,Tó X−¬ng. − XuÊt hiÖn mét sè t¸c phÈm v¨n xu«i viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷ cñaTr−¬ng VÜnh KÝ, Huúnh TÞnh Cña ®em ®Õn nh÷ng ®æi míi b−íc ®Çu theoh−íng hiÖn ®¹i ho¸. (HÕt tiÕt 34, chuyÓn tiÕt 35) III. Nh÷ng ®Æc ®iÓm lín vÒ néi dung − GV nªu vÊn ®Ò: V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam ph¸t triÓn d−íi sù t¸c ®éng cña nh÷ng yÕutè nµo? Nh÷ng néi dung c¶m høng xuyªn suèt vµ chñ ®¹o cña v¨n häc trung ®¹ilµ g× vµ ®−îc cô thÓ ho¸ nh− thÕ nµo? §Þnh h−íng: TruyÒn thèng d©n téc; Tinh thÇn thêi ®¹i; ¶nh h−ëng tõTrung Quèc. 237 1. Chñ nghÜa yªu n−íc − GV hái: C¶m høng yªu n−íc trong v¨n häc trung ®¹i g¾n liÒn víi t− t−ëng g×? Trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña lÞch sö, t− t−ëng Êy cã sù kh¸c nhaunh− thÕ nµo? T×m vµ ph©n tÝch mét vµi t¸c phÈm minh ho¹. − HS lµm viÖc theo nhãm, ph¸t biÓu ý kiÕn ®¹i diÖn. §Þnh h−íng: §ã lµ c¶m høng chñ ®¹o, xuyªn suèt c¶ qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cñav¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam, nh−ng trong mçi giai ®o¹n kh¸c nhau còng cãnh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau. G¾n liÒn víi t− t−ëng trung qu©n nh− mét tÊt yÕu lÞch sö trong x· héiphong kiÕn: Yªu n−íc lµ trung víi vua vµ ng−îc l¹i trung víi vua lµ yªu n−íc.N−íc lµ vua vua lµ n−íc. C¶m høng phong phó, ®a d¹ng: hµo hïng khi chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng(HÞch t−íng sÜ, §¹i c¸o b×nh Ng«); bi tr¸ng khi nhµ tan n−íc mÊt (cuèi thÕ kØXIX) thÓ hiÖn ë ý thøc ®éc lËp tù chñ, tù c−êng tù hµo d©n téc, tinh thÇn c¨mthï giÆc vµ quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng, t×nh yªu quª h−¬ng, thiªn nhiªn ®Êtn−íc, tù hµo vÒ truyÒn thèng lÞch sö, vÒ nhµ vua anh hïng... (Mçi ý cã thÓ nªu vµi dÉn chøng næi bËt.) 2. Chñ nghÜa nh©n ®¹o − Kh¸i qu¸t: c¶m høng lín, xuyªn suèt. ChÞu ¶nh h−ëng vµ ph¸t triÓn t− t−ëng nh©n ®¹o, nh©n v¨n trong truyÒnthèng cña ng−êi ViÖt Nam thÓ hiÖn trong v¨n häc d©n gian, trong nh÷ng ®iÓmtÝch cùc cña c¸c t«n gi¸o Nho, PhËt, L·o: Th−¬ng ng−êi nh− thÓ th−¬ng th©n,l¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch, tõ bi b¸c ¸i, nh©n nghÜa lÔ trÝ tÝn, thuËn theo tù nhiªn,hoµ hîp víi tù nhiªn,... − ThÓ hiÖn phong phó, ®a d¹ng: + Lßng th−¬ng ng−êi, tè c¸o, lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc, chÕ ®é tµn b¹o, chµ®¹p lªn con ng−êi, kh¼ng ®Þnh, ®Ò cao con ng−êi tù do víi c¸c phÈm chÊt, tµin¨ng, kh¸t väng ch©n chÝnh vÒ quyÒn sèng, h¹nh phóc, kh¸t väng c«ng lÝ,chÝnh nghÜa, ®Ò cao nh÷ng quan niÖm ®¹o ®øc, ®¹o lÝ tèt ®Ñp: Anh hïng tiÕng ®· gäi r»ng, Gi÷a ®−êng thÊy sù bÊt b»ng mµ tha.238 (TruyÖn Lôc V©n Tiªn) GhÐt thãi mäi nh− nhµ n«ng ghÐt cá. (V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc) §au ®ín thay phËn ®µn bµ L¬× r»ng b¹c mÖnh còng lµ lêi chung. (TruyÖn KiÒu) ViÖc nh©n nghÜa cèt ë yªn d©n Qu©n ®iÕu ph¹t tr−íc lo trõ b¹o. (NguyÔn Tr·i) Lµm trai ®øng ë trong trêi ®Êt Ph¶i cã danh g× víi nói s«ng! (NguyÔn C«ng Trø) R¾n n¸t mÆc dÇu tay kÎ nÆn Mµ em vÉn gi÷ tÊm lßng son. (H ...