THUẬT UỐNG TRÀ VÀ DƯỠNG SINH - phần 1

THUẬT UỐNG TRÀ VÀ DƯỠNG SINH - phần 1Hai trang trong tác phẩm Trà Kinh của Lục Vũ (Ảnh liệu: Maitland 1982, tr.8) Dẫn nhập Trong lịch sử nhân loại, có khá nhiều khám phá hoặc phát minh lớn lao bắt nguồn từ sự tình cờ. Truyền thuyết Trung Hoa kể rằng trong một dịp tuần thú, vua Thần Nông (2700 ÂL) tìm ra công hiệu của trà, khi một số lá của cây này rơi vào nồi nước đang nấu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THUẬT UỐNG TRÀ VÀ DƯỠNG SINH - phần 1 THUẬT UỐNG TRÀ VÀ DƯỠNG SINH - phần 1 Hai trang trong tác phẩm Trà Kinh của Lục Vũ (Ảnh liệu: Maitland 1982, tr.8)Dẫn nhậpTrong lịch sử nhân loại, có khá nhiều khám phá hoặc phát minh lớn lao bắt nguồn từ sự tình cờ.Truyền thuyết Trung Hoa kể rằng trong một dịp tuần thú, vua Thần Nông (2700 ÂL) tìm ra cônghiệu của trà, khi một số lá của cây này rơi vào nồi nước đang nấu. Không mấy chốc, nước trongnồi ngả màu và tỏa mùi thơm. Là một người có đầu óc khoa học, vua Thần Nông nếm thử vànhận thấy nước này có hương vị thần diệu. Từ đó, ngài truyền dạy dân Trung Hoa cách dùng trà.Lại có truyền thuyết cho rằng trong một dịp ngẫu nhiên, vua Thần Nông nhai các lá trà thì nhậnthấy chúng có khả năng xoa dịu sự công phạt của nhiều chất độc đang hoành hành trong cơ thểngài. Những chất độc này đến từ các thảo mộc mọc trong thiên nhiên, do ngài nếm thử nhiềunăm tháng trước đây.Cho đến nay, người Tây phương và Đông phương vẫn còn có sự cách biệt khá lớn lao về sựcảm nhận và cách thưởng thức trà. Đối với nhiều người Tây phương, trà được dùng thuần túynhư một thức uống. Đối với người Đông phương, trà không những là một thức uống, mà quacách uống nó, người ta có dịp di dưỡng tinh thần bất cứ lúc nào trong một ngày. Muốn thấy đượctầm mức nghiêm trọng của việc pha trà, ta hãy nghe lời khuyến cáo của một nhà v ăn Trung Hoađời Tống: „Có ba điều ân hận trong cuộc đời: Làm hư hại tuổi thanh xuân qua sự giáo dục sailạc, làm giảm giá trị của tác phẩm nghệ thuật qua những lời khen nhảm, và sự phí phạn trà ngonqua cách pha trà kém cỏi“ (trong Okakura 1964, tr.10).Chính vì trà có một vai trò quan trọng trong sinh hoạt tinh thần Đông phương, nên qua nhiều thếkỷ,nghệ thuật uống trà đã được nhiều bậc thức giả, cũng như những kẻ uống trà sành điệunghiên cứu và tán dương. Tuy v ậy, một vài biến cố quan trọng về trà có thể kể đến như việc LụcVũ (Lu Yu) đời Đường để lại cho hậu thế quyển Trà Kinh vào thế kỷ thứ 8. Sau khi tác phẩm nàyra đời, việc uống trà được xem trọng như một ngành nghệ thuật, thay vì thuần túy như một thứcuống của dân gian. Vào cuối thế kỷ 12, thiền sư Nhật Eisai Zenji viết một luận thuyết cổ vũ việcuống trà gồm hai tập sách mang tựa đề Kissa-yojo-ki (nghĩa: Chú Giải về Dược Tính của Trà).Luận thuyết này đã gây một ảnh hưởng khá lớn lao vào xã hội Nhật trong thời Kamakura (1185-1333). Sau đó ít lâu, Trà đạo dần dà thành hình do kết quả của nhiều thuận duyên và công sứccủa một số thiền sư Nhật. Okakura, một nhà Đông phương học, viết một tiểu luận Anh ngữ vềtrà tựa đề The Book of Tea năm 1906. Cho đến nay, tác phẩm này được in lại rất nhiều lần, quanhiều ngoại ngữ khác nhau. Tại nước ta, nghệ thuật uống trà thanh tao của người xưa bàng bạctrong một số tác phẩm văn học như Vũ Trung Tùy Bút của Phạm Đình Hổ (1768-1839), VangBóng Một Thời của Nguyễn Tuân, và Hương Trà của Đỗ Trọng Huề. Các tác giả cho thấy cácnhà Nho, dù có một cuộc sống đơn giản mấy đi chăng nữa, vẫn không thể thiếu trà Tàu trongcuộc sống thường nhật. Trà Tàu giúp các nhà Nho có thêm chất liệu cho cuộc sống tinh thần, bùđắp cho nếp sống thanh đạm:Họ lịch sự như tiên, phú quý như giời,Quất con ngựa rong chơi ngoài ngõ liễu.Ta trồng cỏ đầy vườn, vãi hoa đầy đất,Gọi hề đồng pha nước trước hiên mai.(Thơ Hải Văn, trong Nguyễn Tuân 1962, tr.54)Trong nhiều năm gần đây, có một số công trình nghiên cứu về trà của các khoa học gia, khámphá ra những lợi ích rất bất ngờ về trà. Từ những đặc tính y học của trà, nhiều người bất kể sốngtrong vùng văn hóa nào, bắt đầu sử dụng trà như một món uống hàng ngày để phòng chống mộtsố ung thư và bệnh tật. Tuy nhiên, thật cần thiết để hiểu thêm nhiều về trà và nghệ thuật uống tràcủa cổ nhân Đông phương, v ì lẽ những kiến thức này có thể giúp chúng ta hiểu rõ những lợi íchtinh thần mà trà có thể đem lại cho người uống. Trong suốt bài viết, từ ngữ Đông phương mà tôisử dụng gồm Trung Hoa và một số quốc gia từng chịu ảnh hưởng sâu đậm nền v ăn hóa củanước này như Nhật Bản và Việt Nam. Tôi cũng sẽ trình bày về nguồn gốc, các thành tố cần thiếtvà cung cách pha trà trong nghệ thuật uống trà, và sau cùng, sự liên hệ giữa trà và nghệ thuậtdưỡng sinh của người xưa.Tinh hoa và sự phát triển của thuật uống tràI. NGUỒN GỐC TRÀ1. Theo quan điểm thực vật họcTrà là loại cây xanh quanh năm. Tại Trung Hoa, trà chỉ mọc tại các tỉnh miền Tây Nam, trongkhoảng vĩ tuyến 23 đến 25. Lượng mưa hằng năm lý tưởng cho sự phát triển của trà vào khoảng200mm-260mm. Trà có thể chịu đựng được khí hậu lạnh, ngay cả dưới không độ, nhưng lạikhông thích hợp với những vùng có khí hậu nóng và ẩm thấp. Sau cuộc chiến tranh nha phiếnvới Trung Hoa năm 1842, người Anh quyết định cạnh tranh thị trường độc quyền trà từ TrungHoa thay vì lệ thuộc vào sự cung cấp của quốc gia này. Grieve (2003) cho biết sau khi am hiểukỹ thuật trồng trọt và thu thập nhiều hạt giống trà, người Anh chọn lựa v ...