Thực trạng và giải pháp Quản lý và sử dụng đất đô thị ở TP. Hồ Chí Minh: Phần 2

Phần 2 Tài liệu Quản lý và sử dụng đất đô thị ở TP. Hồ Chí Minh - thực trạng và giải pháp của tác giả Trần Thị Thu Lương gồm nội dung chương 3, chương 4 và phần kết luận. Chương 3 trình bày nguyên nhân của tồn tại và những thách thức từ thực trạng sử dụng và quản lý đất đô thị ở Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 4 - Nâng cao hiệu quả sử dụng đất đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh, cụ thể trình bày một số kinh nghiệm và bài học về quản lý đất đô thị của một số quốc gia châu Á, Đông Nam Á trong quá trình đô thị hóa, các giải pháp đề xuất nâng cao hiệu quả sử dụng đất đô thị ở Thành phố Hồ Chí Minh và kết luận.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực trạng và giải pháp Quản lý và sử dụng đất đô thị ở TP. Hồ Chí Minh: Phần 2 NGUYEÂN NHAÂN CUÛA TOÀN TAÏI VAØ NHÖÕNG THAÙCH THÖÙC ... Chöông III NGUYEÂN NHAÂN CUÛA TOÀN TAÏI VAØ NHÖÕNG THAÙCH THÖÙC TÖØ THÖÏC TRAÏNG SÖÛ DUÏNG VAØ QUAÛN LYÙ ÑAÁT ÑOÂ THÒ ÔÛ TP. HOÀ CHÍ MINH A - NGUYEÂN NHAÂN CUÛA TOÀN TAÏI TRONG SÖÛ DUÏNG VAØ QUAÛN LYÙ ÑAÁT ÑOÂ THÒ Chương II ñã ñề cập ñến thực trạng và một số tồn tại nổi bật của sử dụng ñất ñô thị ở Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian ñô thị hoá vừa qua, ñặc biệt là ở các quận mới, nơi quá trình ñô thị hoá ñang diễn ra với tốc ñộ nhanh. Có thể còn nhiều tồn tại khác nữa nhưng vấn ñề cần quan tâm nhất vẫn là làm thế nào ñể khắc phục? Và cũng giống như việc chữa bệnh, việc ñầu tiên cần làm là phải tìm ra ñược các nguyên nhân gây ra chúng. Như ñã trình bày ở chương I, quá trình phát triển nhanh chóng của ñô thị hoá tạo ra những yêu cầu lớn về mặt bằng ñất ñai. Thực vậy, ñô thị hoá tăng nghĩa là chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh, ñòi hỏi xây dựng nhiều hạ tầng cơ sở kỹ thuật và hạ tầng cơ sở xã hội (ñường xá, cầu cống, bệnh viện, trường học, khu vực vui chơi, nơi hội họp quốc tế, khu du lịch, v.v..). Tất cả những ñiều ñó tạo ra lực “hút” dân cư về ñô thị và thực tế dân số ñô thị tăng lên gấp nhiều lần. Cùng với ñó là xu thế phát triển hội nhập của ñất nước ñã thu hút nhiều ñầu tư, tăng nhanh các khu công nghiệp, khu công nghệ, hệ thống ñại học, v.v.. Tất cả sự phát triển này tạo ra áp lực lớn cho công tác quản lý ñô thị, ñặc biệt là công tác quản lý sử dụng ñất ñô thị. Nếu tiếp cận nguyên nhân của những tồn tại trong sử dụng ñất ñô thị của Thành phố Hồ Chí Minh trong những năm qua từ hai hướng chủ 145 CHÖÔNG III quan và khách quan thì có thể coi những áp lực của ñô thị hoá mạnh mẽ như trình bày ở trên là nguyên nhân khách quan. Tuy nhiên, xét cho ñến cùng các nguyên nhân khách quan lại chính là những thách ñố, những yêu cầu ñòi hỏi ñối với năng lực quản lý chủ quan, vì vậy chúng ta sẽ tập trung tìm ra nguyên nhân của những tồn tại hiện có của việc sử dụng ñất ñô thị ở Thành phố Hồ Chí Minh từ sự phân tích những hệ quả yếu kém của công tác quản lý ñất ñô thị I. NHOÙM NGUYEÂN NHAÂN VEÀ CÔ CHEÁ QUAÛN LYÙ LAØM AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN SÖÏ VAÄN HAØNH CUÛA COÂNG CUÏ QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ 1. Quản lý chia cắt, không ñồng bộ Như ñã trình bày ở phần thực trạng cơ chế quản lý của chương II, hiện nay có ít nhất ba bộ quản lý nhà nước thực hiện ba loại quy hoạch trên cùng một mặt bằng ñất ñai ñô thị của Thành phố: Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý ñất ñô thị với tư cách ñất ñai là tài nguyên là thành phần quan trọng bậc nhất của môi trường. Bộ Tài nguyên và Môi trường sử dụng công cụ quản lý quan trọng là Quy hoạch sử dụng ñất (QHSDð). Quy hoạch này thể hiện sự phân bổ, ñiều tiết việc sử dụng tài nguyên ñất ñai vào mục ñích phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ tài nguyên môi trường. Quy hoạch sử dụng ñất là sự sắp xếp mặt bằng theo mục ñích sử dụng ñất, chủ yếu là ñánh giá thuận lợi và khó khăn về việc sử dụng tài nguyên ñất ñể ñưa ra các quyết ñịnh về sử dụng tài nguyên ñất, quản lý ñất ñai hợp lý, hiệu quả và thân thiện với môi trường sinh thái. Quy hoạch sử dụng ñất ñóng vai trò tiền ñề ñưa ra những số liệu về diện tích các loại ñất, phân bố cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và quốc phòng an ninh. Tuy nhiên các ngành kinh tế xã hội như các ngành công nghiệp, nông nghiệp, y tế, giáo dục, văn hóa, giao thông, viễn thông, ñiện, v.v.. lại phải căn cứ vào Quy hoạch tổng thể kinh tế xã hội 146 NGUYEÂN NHAÂN CUÛA TOÀN TAÏI VAØ NHÖÕNG THAÙCH THÖÙC ... ñể xây dựng các quy hoạch của ngành và Quy hoạch tổng thể kinh tế xã hội này do Bộ Kế hoạch và ñầu tư thiết lập và quản lý (trong ñó có yêu cầu về mặt bằng ñất ñai cho sự phát triển của các ngành kinh tế xã hội). Quy hoạch sử dụng ñất của Bộ Tài nguyên Môi trường ñược Luật ðất ñai qui ñịnh là cơ sở pháp lý cho việc giao ñất, cho thuê ñất, thu hồi ñất, chuyển mục ñích sử dụng ñất giúp nhà nước quản lý ñất ñai. Tất nhiên như vậy quy hoạch sử dụng ñất có tác ñộng trực tiếp ñến các ngành kinh tế, xã hội và ñòi hỏi các quy hoạch phát triển ngành này phải ñược tích hợp ñầy ñủ và thống nhất trong quy hoạch sử dụng ñất. Nhưng trên thực tế, do cơ chế quản lý chia cắt nên quy hoạch sử dụng ñất mà Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố thiết lập hiện chỉ ở mức “tham vấn hạn chế” các ngành kinh tế xã hội. Vì vậy việc quy hoạch ñất ñai cho các ngành kinh tế quy hoạch sử dụng ñất chưa bảo ñảm tiến ñộ thống nhất và tương thích với phần quy hoạch các ngành này trong quy hoạch tổng thể kinh tế xã hội của Bộ Kế hoạch ðầu tư. Cùng quy hoạch mặt bằng ñất ñai ñô thị và cũng là công cụ quản lý ñất ñai ñô thị còn có quy hoạch xây dựng (QHXD). Quy hoạch xây dựng bao gồm yếu tố sử dụng ñất ñai v ...