Thuốc kháng sinh

Tổng hợp tên, công dụng, liều lượng dùng, bệnh điều trị của hầu hết các thuốc kháng sinh có mặt trên thị trường Việt Nam. Kỷ nguyên hiện đại của hóa trị liệu kháng khuẩn được bắt đầu từ việc tìm ra sulfonamid (Domagk,1936), "Thời kỳ vàng son" của kháng sinh bắt đầu từ khi sản xuất penicilin để dùng trong lâm sàng(1941). Khi đó, "kháng sinh được coi là những chất do vi sinh vật tiết ra (vi khuẩn, vi nấm), có khảnăng kìm hãm sự phát triển của vi sinh vật khác"....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thuốc kháng sinh1.ĐẠICƯƠNG1.1.ĐịnhnghĩaKỷnguyênhiệnđạicủahóatrịliệukhángkhuẩnđượcbắtđầutừviệctìmrasulfonamid(Domagk,1936),Thờikỳvàngsoncủakhángsinhbắtđầutừkhisảnxuấtpenicilinđểdùngtronglâmsàng(1941).Khiđó,khángsinhđượccoilànhữngchấtdovisinhvậttiếtra(vikhuẩn,vinấm),cókhảnăngkìmhãmsựpháttriểncủavisinhvậtkhác.Vềsau,vớisựpháttriểncủakhoahọc,ngườitađãCóthểtổnghợp,bántổnghợpcáckhángsinhtựnhiên(cloramphenicol)Tổnghợpnhântạocácchấtcótínhkhángsinh:sulfamid,quinolonChiếtxuấttừvisinhvậtnhữngchấtdiệtđượctếbàoungthư(actinomycin)Vìthếđịnhnghĩakhángsinhđãđượcthayđổi:Khángsinhlànhữngchấtdovisinhvậttiếtrahoặcnhữngchấthóahọcbántổnghợp,tổnghợp,vớinồngđộrấtthấp,cókhảnăngđặchiệukìmhãmsựpháttriểnhoặcdiệtđượcvikhuẩn1.2.CơchếtácdụngcủakhángsinhSơđồdướiđâychỉrõvịtrívàcơchếtácdụngchínhcủacáckhángsinhtrênvikhuẩn:Hình14.2.Cáckhángsinhứcchếquátrìnhtổnghợpprotei1.Ứcchếtạocầupeptid(Cloramphenicol)2.NgăncảnchuyểnđộngchuyểnđoạncủaribosomtheoARNm(Erythromycin)3.NgăncảnsựgắnkếtcủaARNtvàophứchợpribosomARNm(Tetracyclin)4.Làmthayđổihìnhdạng30SmãhóatrênARNmnênđọcnhầm(Streptomycin)Hình14.3.Vịtrítácdụngcủakhángsinhứcchếtổnghợpprotein1.3.PhổkhángkhuẩnDokhángsinhcótácdụngtheocơchếđặchiệunênmỗikhángsinhchỉcótácdụngtrênmộtsốchủngvikhuẩnnhấtđịnh,gọilàphổkhángkhuẩncủakhángsinh1.4.TácdụngtrênvikhuẩnKhángsinhứcchếsựpháttriểncủavikhuẩn,gọilàkhángsinhkìmkhuẩn;khángsinhhuỷhoạivĩnhviễnđượcvikhuẩngọilàkhángsinhdiệtkhuẩn.TácdụngkìmkhuẩnvàdiệtkhuẩnthườngphụthuộcvàonồngđộNồngđộdiệtkhuẩntốithiểu(MBC)TỷlệNồngđộkìmkhuẩntốithiểu(MIC)Khitỷlệ>4,khángsinhcótácdụngkìmkhuẩn.Khỉtỷlệgầnbằng1,khángsinhđượcxếpvàoloạidiệtkhuẩn.1.5.PhânloạiCáckhángsinhđượcphânloạitheocấutrúchóahọc,từđóchúngcóchungmộtcơchếtácdụngvàphổkhángkhuẩntươngtự.Mặtkhác,trongcùngmộthọkhángsinh,tínhchấtdượcđộnghọcvàsựdungnạpthườngkhácnhau,vàđặcđiểmvềphổkhángkhuẩncũngkhônghoàntoàngiốngnhau,vìvậycũngcầnphânbiệtcáckhángsinhtrongcùngmộthọMộtsốhọ(hoặcnhóm)khángsinhchính:Nhómβlactam(cácpenicilinvàcáccephalosporin)NhómaminosidhayaminoglycosidNhómcloramphenicolNhómtetracyclinNhómmacrolidvàlincosamidNhómquinolonNhóm5nitroimidazolNhómsulfonamid2.CÁCKHÁNGSINHCHÍNH2.1.NhómβlactamVềcấutrúcđềucóvòngβlactam(H)Vềcơchếđềugắnvớitranspeptidase(hayPBP:PenicilinBindingProtein),enzymxúctácchosựnốipeptidoglycanđểtạováchvikhuẩn.Váchvikhuẩnlàbộphậnrấtquantrọngđểđảmbảosựtồntạivàpháttriển.Thànhphầnđảmbảochotínhbềnvữngcơhọccủaváchlàmạnglướipeptidoglycan,gồmcácchuỗiglycannốichéovớinhaubằngchuỗipeptid.Khoảng30enzymcủavikhuẩnthamgiatổnghợppeptidoglycan,trongđócótranspeptidase(hayPBP).Cácβlactamvàkhángsinhloạiglycopeptid(nhưvancomycin)tạophứcbềnvữngvớitranspeptidase,ứcchếtạováchvikhuẩn,làmlygiảihoặcbiếndạngvikhuẩn.Váchvikhuẩngram(+)cómạnglướipeptidoglycandầytừ50100phântử,lạiởngaybềmặttếbàonêndễbịtấncông.Cònởvikhuẩngram()váchchỉdầy12phântửnhưnglạiđượcchephủởlớpngoàicùngmộtvỏbọclipopolysaccharidnhư1hàngràokhôngthấmkhángsinh,muốncótácdụng,khángsinhphảikhuếchtánđượcquaốngdẫn(pores)củamàngngoàinhưamoxicilin,mộtsốcephalosporin.Dováchtếbàocủađộngvậtđabàocócấutrúckhácváchvikhuẩnnênkhôngchịutácđộngcủaõlactam(thuốchầunhưkhôngđộc).Tuynhiênvòngõlactamrấtdễgâydịứng.Cáckhángsinhβlactamđượcchiathành4nhómdựatheocấutrúchóahọcCácpenam:vòngAcó5cạnhbãohòa,gồmcácpenicilinvàcácchấtphongtỏaCácβlactam.Cáccephem:vòngAcó6cạnhkhôngbãohòa,gồmcáccephalosporin.Cácpenem:vòngAcó5cạnhkhôngbãohòa,gồmcácimipenem,ertapenem.Cácmonobactam:khôngcóvòngA,làkhángsinhcóthểtổnghợpnhưaztreonam.2.1.1.1.PenicilinGLànhómthuốctiêubiểu,ượctìmrađầutiên.*NguồngcvàđặctínhlýhóaTrongsảnxuấtcôngnghiệp,lấytừPenicilliumnotatum,1mLmôitrườngn ốicấycho300UI;1đơnvịquốctế(UI)=0,6μgNabenzylpenicilinhay1.000.000UI=0,6g.Pen cilinGlàdạngbộttrắng,vữngbềnởnhiệtđộthường,nhưngởdungdịchnước,phảibảoquảnl nhvàchỉvữngbềnởpH66,5,mấttácdụngnhnhởpH,5*PhổkhángkhuẩnCầukhuẩnGr(+);liê ...