Tư tưởng và văn hóa là đối tượng quan trọng của xã hội học, xã hội học văn hóa là một môn xã hội học chuyên biệt đang được đẩy mạnh ở các nước xã hội chủ nghĩa, có nhiệm vụ điều tra nghiên cứu về tình hình tư tưởng, thái độ và chính trị, về nhu cầu văn hóa,... Tham khảo nội dung bài viết "Thường thức xã hội học: Xã hội học trong cách mạng tư tưởng và văn hóa" để hiểu hơn về vấn đề này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thường thức xã hội học: Xã hội học trong cách mạng tư tưởng và văn hóaXã hội học số 3 - 1983Thường thức xã hội học 129 Thường thức xã hội học XÃ HỘI HỌC TRONG CÁCH MẠNG TƯ TƯỞNG VÀ VĂN HÓA T ư tưởng và văn hóa là đối tượng quan trọng của xã hội học. Xã hội học văn hóa là một môn xã hội học chuyên biệt đang được đẩy mạnh mẽ ở các nước xã hội chủ nghĩa, có nhiệm vụ điều tra nghiên cứu về tình hìnhtư tưởng và thái độ chính trị, về nhu cầu văn hóa, và thị hiếu của các tầng lớp nhândân về hiệu quả của các chính sách văn hóa của Đảng và Nhà nước. Xã hội học văn hóa phục vụ cho cách mạng tư tưởng và văn hóa mà Đảng ta đãnêu lên từ mấy chục năm nay, mà Nghị quyết trung ương lần thứ IV lại đặc biệtnhấn mạnh: “Văn hóa, xã hội là một lĩnh vực rất quan trọng hiện nay đang có nhiều vấn đềmà Đảng và Nhà nước ta cần đặc biệt quan tâm. Yêu cầu hàng đầu của cách mạngtư tưởng và văn hóa la xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, không ngừng bồidưỡng và phát huy lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa và tinh thần quốc tế vô sản, ýthức là chủ tập thể, tinh thần lao động sáng tạo, nâng cao trình độ văn hóa khoahọc, làm cho hệ tư tưởng Mác – Lênin giữ vị trí thống trị xã hội”. Xã hội học phục vụ yêu cầu trên đây của Đảng từ cả hai mặt lý luận và thựctiễn. Về mặt lý luận, xã hội học quán triệt những quan điểm của Đảng ta về tư tưởngvà văn hóa, từ đố giải thích chính xác những khái niệm tư tưởng, văn hóa và xácđịnh cụ thể đối tượng và nhiệm vụ của cách mạng tư tưởng và văn hóa. Về mặt thực tiễn, xã hội học phải phản ánh được đúng đắn và phân tích sâu sắcnhững diễn biến phong phú và phức tạp của tư tưởng và văn hóa ở các tầng lớp,trên mọi lĩnh vực. Từ lý luận thực tiễn, xã hội học kiến nghị những biện pháp khoa học nhằm thúcđẩy cách mạng tư tưởng và văn hóa, góp phần xây dựng đạo đức mới, lối sống mớicho toàn thể nhân dân. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học www.ios.org.vn Xã hội học số 3 - 1983130 Thường thức xã hội học A – VỀ KHÁI QUÁT TƯ TƯỞNG VĂN HÓA 1. Tư tưởng là gì ? Tư tưởng nói đơn giản là sự suy nghĩ của con người, là sựphản ánh hiện thực khách quan vào đầu óc con người. Đó cũng là sự nhận thức củacon người về thiên nhiên, về xã hội, về bản thân mình. Tư tưởng của con người vìthế bao gồm những ý nghĩ, những nguyện vọng, những ý định của con người trướchiện thức khách quan. Tư tưởng nói trong cách mạng tư tưởng mang một nội dung rộng hơn, đó lànhững thành phần nằm trong hệ tư tưởng của một giai cấp, một tập thể xã hội, đólà những ý nghĩ, những động cơ có tính chất ổn định, hằng ngày chi phối thái độ vàhành vi của giai cấp ấy, tập đoàn xã hội ấy. Nói công tác tư tưởng là noi sự hoạt động của Đảng trên lãnh vực hệ tư tưởng(travail idéologique). Cũng như nói cách mạng tư tưởng là nói cuộc cách mạng trênlãnh vực hệ tư tưởng (révolution idéologique). Hệ tư tưởng là một bộ phận của thế giới quan. Thế giới quan là hệ thống nhữngquan điểm, khái niệm về thế giới nói chung gồm cả tự nhiên và xã hội. Hệ tư tưởnglà thế giới quan về xã hội. Có thể nói nó là “xã hội quan”. Hạt nhân của hệ tưtưởng là triết học. Nội dung của nó bao gồm cả những quan điểm về xã hội của xãhội học, kinh tế, chính trị, pháp quyền, đạo đức, nghệ thuật, tôn giáo v.v… Hệ tư tưởng là sự phản ánh hiện thực xã hội và sự phản ánh ấy có thể đúng màcũng có thể sai. Mác và Ăngghen gọi là hệ tư tưởng cũ là “nhận thức giả” nghĩa lànó bao gồm những quan niệm sai lệch của con người xã hội, nghĩa là nó khôngphản ánh đúng hiện thực xã hội và nhất là cơ sở kinh tế của xã hội. Khác với hệ tư tưởng cũ, chủ nghĩa Mác – Lênin là hệ tư tưởng khoa học củagiai cấp công nhân. Nó là hệ thống những quan điểm, nhận thức, động cơ của giaicấp công nhân, được hình thành trên cơ sở khoa học và thực tiễn cách mạng. Hệ tư tưởng của giai cấp công nhân không thể dung hòa với hệ tư tưởng phongkiến, hệ tư tưởng tư sản và những thành kiến tư tưởng phi vô sản khác. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học www.ios.org.vn Xã hội học số 3 - 1983Thường thức xã hội học 131 Cách mạng khoa học chủ nghĩa là cuộc cách mạng triệt để trên mọi lãnh vựckinh tế, chính trị và tư tưởng. Mục tiêu của cách mạng tư tưởng là đập tan hệ tưtưởng phong kiến và tư sản, là đấu tranh chống những biểu hiện của mọi hệ tưtưởng phi vô sản khác, là giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin và xây dựng hệ tư tưởnghoàn chỉnh của giai cấp công nhân cho toàn xã hội. Thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội cũng là thời kỳ đấu tra ...
