Tiếng thu của Lưu Trọng Lư

Em không nghe mùa thu Dưới trăng mờ thổn thức? Em không nghe rạo rực Hình ảnh kẻ chinh phu Trong lòng người cô phụ... Lưu Trọng Lư là nhà thơ tiên phong của phong trào Thơ mới. Nhận định về nghệ thuật thơ ông, nhà phê bình thiên tài Hoài Thanh đã có những nhận xét thật chuẩn xác: "Tôi biết có kẻ trách Lư cẩu thả, lười biếng, không biết chọn chữ, không chịu khó gọt giũa câu thơ. Nhưng Lư có làm thơ đâu, Lư chỉ để lòng mình tràn lan trên mặt giấy". Nhận định...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiếng thu của Lưu Trọng Lư Tiếng thu của Lưu Trọng Lư Em không nghe mùa thu Dưới trăng mờ thổn thức? Em không nghe rạo rực Hình ảnh kẻ chinh phu Trong lòng người cô phụ...Lưu Trọng Lư là nhà thơ tiên phong của phong trào Thơ mới. Nhận định về nghệthuật thơ ông, nhà phê bình thiên tài Hoài Thanh đã có những nhận xét thật chuẩn xác:Tôi biết có kẻ trách Lư cẩu thả, lười biếng, không biết chọn chữ, không chịu khó gọtgiũa câu thơ. Nhưng Lư có làm thơ đâu, Lư chỉ để lòng mình tràn lan trên mặt giấy.Nhận định này dường như đã thành nỗi ám ảnh. Và rồi suốt đời, Lưu Trọng Lư cứloạng choạng, cứ bập bỗm bước trong cái vòng kim cô mà Hoài Thanh đã tiên đoán vàvạch ra ngay từ khi ông mới xuất hiện trên thi đàn. Còn về con người Lưu Trọng Lư,thiết tưởng cũng chẳng có ai hiểu ông hơn Hoài Thanh: Cả đời Lư cũng là một bàithơ. Nếu quả như người ta vẫn nói, thi sĩ là một kẻ ngơ ngơ ngác ngác, chân bướcchập chững trên đường đời, thì có lẽ Lư thi sĩ hơn ai hết.Quả đúng vậy. Và nếu chọn một bài thơ thơ nhất của Việt Nam, nghĩa là ngoài thơ ra,nó không có gì bấu víu, thì đó chính là Tiếng thu. Đây là bài hay nhất trong đời thơLưu Trọng Lư, cũng là bài thơ thơ nhất của thi ca Việt Nam hiện đại:Em không nghe mùa thuDưới trăng mờ thổn thức?Em không nghe rạo rựcHình ảnh kẻ chinh phuTrong lòng người cô phụEm không nghe rừng thuLá thu kêu xào xạcCon nai vàng ngơ ngácĐạo trên lá vàng khô...Bài thơ vẻn vẹn có 9 câu, chia làm ba đoạn, mỗi đoạn lại so le, các ý trong bài thơ rờirạc, khấp khểnh, chẳng ý nào ăn nhập với ý nào. Nếu cứ theo cách hiểu máy móc củanhững nhà phê bình quen thói bắt bẻ, cứ đè thơ ra mà tìm tư tưởng, tìm ý nghĩa thì đâylà bài thơ đầu Ngô mình Sở. Đã thế, tác giả còn tỏ ra vụng về. Tỳ vết của sự thôvụng ấy nằm trong hai câu chẳng thơ tý nào, nó như câu văn xuôi bình giảng văn họccủa học sinh phổ thông:Hình ảnh kẻ chinh phuTrong lòng người cô phụẤy vậy mà khi gộp tất cả lại, nằm trong một tổng thể, bài thơ hay đến lạ lùng. Ngườita không còn thấy dấu vết thô vụng đâu nữa. Đây là điều duy nhất xảy ra ở văn họcViệt Nam và chỉ xảy ra có một lần. Cái hay của bài thơ này không nằm ở câu chữ. Nóhoàn toàn siêu thoát, là cái hồn phảng phất đâu đó đằng sau những con chữ rất sáng tỏmà lại vời vợi mông lung kia. Người ta chỉ cảm thấy được, chứ không thể nói ra đượcmột cách rạch ròi. Đây là bức tranh thiên nhiên được vẽ bằng hồn, bằng cả điệu nhạcrất riêng của tâm hồn thi sĩ. Bởi nó, chứ không thể ngắm nó bằng lý trí tỉnh táo. Đãkhông ít nhà phê bình nghiên cứu mang lý trí ra để làm con dao cùn mổ xẻ những conchữ rất ngơ ngác này. Có người còn viện đến cả thi pháp học để cố hiểu cho bằngđược bài thơ, lấy thi pháp làm chìa khoá mở cánh cửa thực dụng, đi vào cõi mù mờtâm linh này. Bằng cách vận dụng thi pháp, có người cho đây là bài thơ nói về nỗi côđơn không có sự chia sẻ. Không phải ngẫu nhiên bài thơ có 9 câu mà đã có đến 3 câuđiếp Em không nghe:Em không nghe mùa thu...Em không nghe rạo rực...Em không nghe rừng thu...Em không nghe, còn anh thì nghe thấy hết. Nghe thấy hết mà không nói ra được. Đâylà cuộc đối thoại mà kẻ đối thoại lại ẩn sau sự câm lặng. Hoặc giả em cũng đã nghethấy, nhưng anh vẫn hỏi như vậy, nghĩa là anh không hiểu em. Đằng nào thì cũng vẫncứ là thiếu niềm đồng cảm. Một bên thì thổn thức, rạo rực, kêu xào xác, một bên thìkhông nghe, không nghe, không nghe, cả con nai ngơ ngác, đạp trên lá vàng khô,nghĩa là nó cũng không nghe nốt. Hiểu một cách sống sít như thế thì thật thô thiển.Nhà phê bình đã kéo những đám mây ngũ sắc đang bay bảng lảng trong không trung,rồi rải xuống đường làm rơm rạ lót chân, và như thế còn đâu cánh rừng thu, tâm hồnthu cho con nai vàng trú ngụ. Mấy câu điệp khúc ấy thực chất chỉ để tạo giai điệu rấtđặc biệt cho bài thơ này. Ở đây, nhạc điệu cũng là một phần nội dung chính làm nênhồn vía bài thơ còn ở góc độ khác, cũng nhìn bằng com mắt lý trí, có người còn chorằng đây là bài thơ Lưu Trọng Lư thâu cóp của nước ngoài. Thực tế trong bếp núcsáng tác, có thể có sự trùng hợp ngẫu nhiên. Người bình luận còn việc cớ rằng: Thựctế Việt Nam làm gì có khu rừng vàng. Đấy là rừng châu Âu. Rừng Việt Nam là rừngluốm nhuốm. Mùa thu Việt Nam đúng như Nguyễn Du mô tả trong Kiều: Rừng thtừng biếc chen hồng. Và con nai Việt Nam cũng nhanh nhẹn lắm, tinh ranh lắm, nóđâu có ngơ ngác đạp trên lá vàng khô! Ơ hay, Lưu Trọng Lư có nhìn thiên nhiênbằng con mắt thịt đâu! Lại phải mời Hoài Thanh về làm luật sư bà chữa cho ông thôi:Trong thơ Lư, nếu có cả chim kêu, hoa nở, ta cũng chớ tin. Hay ta hãy tin rằng tiếngấy, màu kia chỉ có ở trong mộng. Mộng! Đó mới là quê hương của Lư. Thế giới thựccủa ta với bao nhiêu thanh sắc huy hoàng, Lư không nghe thấy gì đâu. Sống ở thế kỷ20, ngày ngày nện gót trên các con đường Hà Nội mà người cứ mơ màng thấy mìnhgò ngựa ở những chốn xa xăm nào.Tương truyền khi viết bài thơ này, Lưu Trọng Lư đến thăm nhà một người bạn. Rồinhân cớ thấy cái bình gốm cổ có vẽ con nai đứng giữa núi non, Lưu Trọng Lư bènvịnh ngay bài thơ này. Thực chất, nếu chuyện đó là thật, thì con nai trên bình gốm chỉlà cái cớ rất nhỏ, là tiếng động rất nhỏ đánh thức con nai vàng và khu rừng vàng trongtâm hồn đánh thức con nai vàng và khu rừng vàng trong tâm hồn Lưu Trọng Lư thứcdậy và toả hương. Nhờ thế, thi ca Việt Nam đã có một kiệt tác thật hiếm có, ngỡ nhưđó là khúc nhạc huyền bí của thần linh, chứ quyết không phải là tiếng ca phàm tục củangười đời...Trần Đăng KhoaNguồn: Thơ Việt Nam OnlineĐôi nét khái quát về tác giảLưu Trọng Lư quê làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bìnhtrong một gia đình quan lại xuất thân nho học. Ông học đến năm thứ ba tạitrường Quốc học Huế thì ra Hà Nội làm văn, làm báo để kiếm sống. Ông là một trongnhững nhà thơ khởi xướng ...