Tôi chỉ là người theo chân ông Duchamp

SỜ THẤY VINH QUANGReady-made performance của họa sĩ Phạm Huy Thông Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hà Nội Thời gian diễn ra trình diễn kéo dài 8 tiếng, từ 09h00 đến 17h00 ngày 8 tháng 7 năm 2010 (Nghỉ trưa từ 12h00 đến 14h00) Khán giả tự mua vé vào cổng (5000 đồng/người)Tôi, họa sĩ Phạm Huy Thông, đã dành thời gian ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám để làm một việc khác hơn là nghĩ về nghệ thuật trình diễn. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tôi chỉ là người theo chân ông Duchamp Tôi chỉ là người theo chân ông DuchampSỜ THẤY VINH QUANGReady-made performance của họa sĩ Phạm Huy ThôngVăn Miếu – Quốc Tử Giám, Hà NộiThời gian diễn ra trình diễn kéo dài 8 tiếng, từ 09h00 đến 17h00 ngày 8tháng 7 năm 2010(Nghỉ trưa từ 12h00 đến 14h00)Khán giả tự mua vé vào cổng (5000 đồng/người)Tôi, họa sĩ Phạm Huy Thông, đã dành thời gian ở Văn Miếu – Quốc TửGiám để làm một việc khác hơn là nghĩ về nghệ thuật trình diễn. Tôiđến Văn Miếu để lấy cảm hứng làm một vài phác thảo cho trại sáng táctranh in mà tôi sắp tham gia.Phác thảo cho tranh in Long ĐongThời gian này Hà Nội đang trong những ngày đặc biệt. Kỳ thi tuyểnsinh đại học, cao đẳng đang diễn ra. Các sĩ tử cùng người nhà ùn ùnkéo về Hà Nội dự thi. Nhiều người trong số họ không quên đến VănMiếu để cầu cúng. Quan sát họ, tôi chợt nhận thấy họ không đến để“tôn vinh” việc học hành theo nghĩa đơn thuần của từ này. Họ đến đâyđể mưu cầu danh lợi, để ngửa tay nài xin thánh hiền nếu có linh thiêngban phát cho họ chút may mắn. Và như vậy, họ biến Văn Miếu từ chỗlà ngôi đền thanh cao tôn thờ việc học trở thành một cửa hàng buôn bánvinh quang. Bằng lòng tham, người ta đang phá hoại Văn Miếu theonhiều hướng.Một hành động mà tôi đặc biệt ghét là việc người ta đi sờ lên đầu từngcon rùa, từng tấm bia trong Văn Miếu – Quốc Tử Giám để lấy may. Họmài mài tay lên đầu rùa rồi lại xoa xoa tay lên đầu mình như để truyềnlại sự thông thái. Một niềm tin khôi hài hết mức.Con rùa đá vốn là hiện vật ghi giữ lịch sử giờ đây dường như lại trởthành vật truyền dẫn năng lực và vinh quang. Thậm chí một số ngườicòn cầm tiền lẻ trên tay để mài vào bia đá, cứ như đó là vật xúc tác chokết quả thêm thiêng vậy. Đạo học đối với họ rẻ mạt vậy sao? Nhữngbàn tay, những tờ tiền mài lên đá là thứ vũ khí phả hủy vô hình nhưngnguy hiểm, giống như nước chảy, khiến cho bất cứ thứ đá nào cũng sẽphải mòn. Mỗi kỳ thi đến là đầu rùa Văn Miếu lại nhẵn thêm ít ít vàtruyền thống hiếu học của dân tộc lại mòn vẹt thêm nhiều nhiều.Bởi vậy trong lỗ lực của một người làm nghệ thuật thị giác, tôi định ramàn trình diễn mang tên Sờ thấy Vinh Quang? trong đó tôi lôi kéocông chúng đến để chứng kiến màn phá hoại của những người cầu cúngở Văn Miếu. Tôi không hề có liên hệ hay tổ chức những người đến sờđầu rùa, họ thực hiện các hành vi của họ mà hoàn toàn không biết đếnsự có mặt của tôi (người tự xưng là tác giả của màn trình diễn).Đạo diễn duy nhất của buổi trình diễn này là tính tham lam và lòng tinmù quáng vào thần quyền. Chứng kiến sự phá hoại các hiện vật văn hóa(vật thể) và truyền thống tôn vinh việc học (phi vật thể), khán giả sẽ cócơ hội suy nghĩ và bàn luận về nhiều vấn đề khác nhau có liên quan. Cóthể họ sẽ là những người tác động để con cháu hay những người thânkhông đến Văn Miếu để phá hoại một cách ngu xuẩn như thế nữa. Kếtquả của performance (nếu có) không đặt ở việc những động tác, hìnhảnh nào được thực hiện mà đặt ở chỗ nó tạo ra những bàn luận gì haythay đổi được gì trong suy nghĩ của người xem.Khi quyết định làm performance này, tôi biết chắc sẽ có người thắcmắc rằng nếu tôi không tham gia vào thực hiện các hành động, cũngkhông tổ chức việc thực hiên các hành động thì liệu tôi có phải là tácgiả của cái gọi là “nghệ thuật trình diễn” kia không?Trước tiên xin lại nói về những hành động sờ đầu rùa. Đó là loại hànhđộng thường nhật mà ngày nào hay ở bất cứ đâu ta cũng có thể chứngkiến. Hành động “sờ đầu rùa” ẩn chứa trong nó nhiều yếu tố khác biệt:“phá hoại”, “tập thể”, “phạm pháp”, “cá nhân”, “mong ước”, “cầunguyện”, “cuồng tín”, “tham lam”, “sợ hãi” và cả “hồn nhiên”… Đó làmột chủ đề để từ đó người ta có thể suy nghĩ và liên tưởng đến nhiềuthứ.Sau nữa là nói về chuyện “tác giả”, tôi xin viện chứng một tác phẩmready-made nổi tiếng nhất của Marcel Duchamp mang tên “Fountain”.Đó là một cái bồn cầu làm sẵn được ông ta ký tên lên (ký là R Mutt), vànhư thế, cái bồn cầu trở thành một tác phẩm nghệ thuật. Duchamp viếtvề tác phẩm này: “Ông Mutt có thật sự tạo ra chiếc bàn đi tiểu ấy haykhông, không quan trọng ! Điều quan trọng là ổng đã chọn nó làm đềtài.” Qua đó, tất nhiên ổng đã tạo ra tư tưởng mới, cái nhìn mới lạ vềnó. Như vậy có thể thấy, hành động sờ đầu rùa vốn dĩ đã có sẵn ở VănMiếu (thậm chí báo chí cũng đã nói tới, nhà chức trách cũng đang cốgắng cấm), tôi không tham gia hay tác động thay đổi lên các hành độngđó. Tôi chỉ chọn nó làm đề tài để khán giả của tôi có thể nhìn nhận nhưmột tác phẩm nghệ thuật đương đại (mà nghệ thuật đương đại luôn luônđặt ra những câu hỏi). Tôi chỉ là người đi theo chân Marcel Duchampvà tự gọi tác phẩm trình diễn của mình ở dạng ready-madeperformance.Hà Nội đang đạt đến đỉnh điểm của sự ngột ngạt nóng, nhiệt độ dướinắng ở khoảng 45 độ. Tôi ngồi đánh bài viết này một ngày trước giờ“trình diễn” mà lòng đầy lo lắng. Liệu người ta có đội nắng đến VănMiếu cầu cúng, liệu khán gi ...