Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Công nghệ sinh học: Nghiên cứu đột biến và đa hình của một số gen ở trẻ em mắc bệnh teo đường mật bẩm sinh

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Công nghệ sinh học "Nghiên cứu đột biến và đa hình của một số gen ở trẻ em mắc bệnh teo đường mật bẩm sinh" được nghiên cứu với mục tiêu: Giải trình tự toàn bộ vùng gen mã hóa của một số bệnh nhân mắc teo đường mật bẩm sinh từ đó xác định được các đột biến gen liên quan đến bệnh teo đường mật bẩm sinh; Phân tích mối liên quan giữa các đa hình nucleotide đơn với nguy cơ mắc bệnh teo đường mật bẩm sinh ở người Việt Nam
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Công nghệ sinh học: Nghiên cứu đột biến và đa hình của một số gen ở trẻ em mắc bệnh teo đường mật bẩm sinhBỘ GIÁO DỤC VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌCVÀ ĐÀO TẠO VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Nguyễn Văn TụngNGHIÊN CỨU ĐỘT BIẾN VÀ ĐA HÌNH CỦA MỘT SỐ GEN Ở TRẺ EM MẮC BỆNH TEO ĐƯỜNG MẬT BẨM SINH TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ CÔNG NGHỆ SINH HỌC Mã số: 9420201 Hà Nội - 2024Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học và Công nghệ, ViệnHàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt NamNgười hướng dẫn khoa học:1. Người hướng dẫn 1: GS.TS. Nguyễn Huy Hoàng – Viện Nghiên cứu hệ Gen – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam2. Người hướng dẫn 2: TS. Nguyễn Thị Kim Liên – Viện Nghiên cứu hệ Gen – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt NamPhản biện 1: GS.TS. Trần Huy ThịnhPhản biện 2: PGS.TS. Vũ Chí DũngPhản biện 3: GS.TS. Nguyễn Duy BắcLuận án được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp Học việnhọp tại Học viện Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Côngnghệ Việt Nam vào hồi ………. giờ ………, ngày …….. tháng …….. năm……..Có thể tìm hiểu luận án tại:1. Thư viện Học viện Khoa học và Công nghệ2. Thư viện Quốc gia Việt Nam 1 MỞ ĐẦU Teo đường mật bẩm sinh (biliary atresia – BA) là bệnh lý đặc trưngbởi quá trình viêm, xơ hóa, phá hủy toàn bộ đường mật trong và ngoài gandẫn đến sự cản trở lưu thông của mật. Sự khiếm khuyết của các gen liên quanđến sự hình thành ống mật và hệ thống miễn dich là một yếu tố gây ra bệnhteo đường mật bẩm sinh, do đó việc xác định các biến đổi di truyền liên quanđến bệnh sẽ là một dấu hiệu có thể hỗ trợ chẩn đoán trong thời gian ngắn, cảithiện kết quả phẫu thuật. Ở Việt Nam, các nghiên cứu sâu về di truyền các gen có liên quancòn khá hạn chế. Xuất phát từ những thực tiễn đó, đề tài “Nghiên cứu độtbiến và đa hình của một số gen ở trẻ em mắc bệnh teo đường mật bẩm sinh”được thực hiện nhằm xác định các biến đổi di truyền trên các gen liên quanđến bệnh teo đường mật bẩm sinh. Các biến đổi trên các gen liên quan đếnbệnh bao gồm cả đột biến và đa hình đơn nucleotide sẽ được kiểm chứng lạitrên số lượng lớn bệnh nhân nhằm tìm ra mối liên hệ kiểu gen và kiểu hình. Mục tiêu nghiên cứu - Giải trình tự toàn bộ vùng gen mã hóa của một số bệnh nhân mắcteo đường mật bẩm sinh từ đó xác định được các đột biến gen liên quan đếnbệnh teo đường mật bẩm sinh. - Phân tích mối liên quan giữa các đa hình nucleotide đơn với nguycơ mắc bệnh teo đường mật bẩm sinh ở người Việt Nam Nội dung nghiên cứu - Thu thập mẫu máu và tách chiết DNA tổng số từ mẫu máu của bệnhnhân teo đường mật bẩm sinh và các mẫu đối chứng. - Giải trình tự toàn bộ vùng mã hóa của một số bệnh nhân mắc bệnhteo đường mật bẩm sinh điển hỉnh. 2 - Phân tích số liệu, sàng lọc và tìm đột biến trên các gen liên quanđến bệnh teo đường mật bẩm sinh ở các bệnh nhân được giải trình tự toàn bộvùng mã hóa. - Phân tích mối liên quan giữa các đa hình nucleotide đơn với nguycơ mắc bệnh teo đường mật bẩm sinh trên số lượng lớn bệnh nhân và đốichứng. Những đóng góp mới của đề tài1. Đã phát hiện 02 đột biến mới dị hợp tử kép c.412G>A (p.Gly138Arg) trêngen FAH và c.2225A>G (p.Tyr742Cys) trên gen ERCC4 ở hai bệnh nhân làchị em ruột trong một gia đình. Phát hiện 01 đột biến dịch khung c.50_51insG(p.Gly17Glyfs77*) trên gen KRT18 và 02 đột biến c.314C>A (p.Ser105∗),c.2975C>T (p.Pro992Leu) đều ở dạng dị hợp tử trên gen ATP7B ở 01 bệnhnhân mắc đồng thời hai bệnh teo đường mật bẩm sinh và Wilson, trong đóđột biến c.50_51insG (p.Gly17Glyfs77*) trên gen KRT18 có tiềm năng liênquan đến bệnh teo đường mật bẩm sinh.2. Đánh giá mối liên quan giữa các đa hình đơn nucleotide rs2287622 trêngen ABCB11, đa hình rs927344 trên gen ABCC2, đa hình rs1815930 trên genMYO5B với nguy cơ mắc bệnh teo đường mật bẩm sinh ở bệnh nhân ngườiViệt Nam. Chương 1. TỔNG QUAN1.1. Bệnh teo đường mật bẩm sinh Teo đường mật bẩm sinh là bệnh lý hiếm gặp của gan và đường mật,xảy ra trong quá trình phát triển tạo ống của đường mật trong thời kỳ tạophôi. Bệnh khởi phát ở thời kỳ sơ sinh, được đặc trưng bởi sự khiếm khuyếtcủa hệ thống ống mật, dẫn đến tắc nghẽn dòng chảy mật, gây ứ mật. Tần xuấtmắc bệnh khác nhau theo từng khu vực trên thế giới, thậm chí giữa các khuvực trong cùng một đất nước. Bệnh teo đường mật bẩm sinh xuất hiện ở châuÁ và châu Phi nhiều hơn châu Âu, ở nữ nhiều hơn ở nam. 31.1.1. Triệu chứng lâm sàng và phân loại bệnh Triệu chứng lâm sàng chủ yếu của bệnh teo đường mật bẩm sinh làtăng bilirubin, vàng da, phân bạc màu và gan lớn. Trẻ mắc bệnh có thể có vẻngoài bình thường khi mới sinh. Về biểu hiện lâm sàng, thường khó phânbiệt trẻ bị teo đường mật bẩm sinh với trẻ bị vàng da sinh lý hoặc một dạngứ mật khác. Về mặt lâm sàng, trẻ sơ sinh bị teo đường mật bẩm sinh thường cógan to và lách to khi trẻ được 4-8 tuần tuổi và các xét nghiệm thường chothấy tăng ALT, AST, bilirubin toàn phần và bilirubin trực tiếp, trong khiGGT (Gamma Glutamyl transferase) và nồng độ phosphatase kiềm thườngtăng lên đến mức trên 1000 U/dl. Theo giải phẫu bệnh dựa trên ảnh chụp đường mật cản quang, bệnh teođường mật bẩm sinh có thể chia thành 3 dạng chính:- Type I, bệnh nhân bị teo ở phần ống mật chủ (chiếm 5%).- Type II là các bệnh nhân bị teo lên đến ống gan chung, có thể kết hợp vớinang đường mật (chiếm 2%).- Type III là các bệnh nhân teo đường mật ngoài gan và ống mật đến vùngrốn gan (chiếm tới 90%). Dựa theo các triệu chứng lâm sàng, bệnh teo đường mật bẩm sinh cóthể chia thành ba loại như sau:- Teo mật bẩm sinh ...