Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học: Hành động ngôn ngữ “khen”, “chê” tiếng Anh và tiếng Việt trong truyện dành cho thiếu nhi

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học: Hành động ngôn ngữ “khen”, “chê” tiếng Anh và tiếng Việt trong truyện dành cho thiếu nhi" được nghiên cứu với mục đích: Làm sáng tỏ và cung cấp tư liệu góp phần minh chứng cho lí thuyết của Ngôn dụng học về HĐNN, đặc biệt về HĐNN khen, chê; Xác định các đặc điểm tương đồng và dị biệt của HĐNN khen, chê tiếng Anh và tiếng Việt qua các truyện dành cho TN;...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học: Hành động ngôn ngữ “khen”, “chê” tiếng Anh và tiếng Việt trong truyện dành cho thiếu nhi VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN ĐÌNH HƢNGHÀNH ĐỘNG NGÔN NGỮ “KHEN”, “CHÊ” TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT TRONG TRUYỆN DÀNH CHO THIẾU NHI Ngành: Ngôn ngữ học so sánh, đối chiếu Mã số: 9 22 20 24 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC HÀ NỘI – 2024 Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Tạ Văn Thông 2. PGS.TS Nguyễn Đăng Sửu Phản biện 1: GS.TS. Nguyễn Văn Khang Phản biện 2: PGS.TS. Lâm Quang Đông Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Văn Chính Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họptại: Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam vào hồi…… giờ…… phút, ngày…… tháng…… năm 2024 Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện quốc gia Việt Nam - Thư viện Học viện Khoa học xã hội MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Hành động ngôn ng H NN - các hành động được thực hiện bằnglời (speech acts đã được xem là đối tượng nghi n c u đáng chú ý vì có liênquan đến ng cảnh, kĩ năng giao tiếp, cảm xúc của người nói, cách ng xửvà nh ng nét văn hóa ri ng biệt của các cộng đồng ngôn ng khác nhau. Hai H NN khen, ch trái ngược nhau dương tính và âm tính .Chúng được nhận biết không đơn thuần chỉ theo cấu trúc mà còn phải dựavào ng cảnh, vai giao tiếp và mục đích của cuộc thoại. Tuy nhi n, trongthực tế giao tiếp thì hai H NN này đôi khi rất khó phân biệt. Người nói cóthể dùng một biểu th c ngôn ng để biểu thị H NN khen nhưng mục đíchlà để ch và ngược lại. Ngoài ti u chí hình th c và ng dụng, mối li n hệgi a các vai giao tiếp và hoàn cảnh nói năng,… cũng cần phải được đặt rađể có cái nhìn đúng về hai H NN trái ngược này. Trong đời sống, H NN của các thầy cô và phụ huynh có thể có tínhgiáo dục, có vai trò hình thành thế giới quan và nhân sinh quan, định hướng cách ng xử và phát triển ngôn ng của học sinh, đặc biệt là H NN khen, ch . Trẻ emvà TN nói chung như nh ng trang giấy trắng, nh ng gì NL nói sẽ hướng dẫn kĩnăng sống, đồng thời các em ghi nhận lại và sử dụng trong giao tiếp xã hội.H NN khen đúng lúc sẽ giúp trẻ phát huy tối đa khả năng, sự sáng tạo; H NNch hợp lí cũng giúp học sinh tránh được nh ng sai sót, khuyết điểm và biết cáchhành động, cư xử tốt hơn. H NN khen và ch rất thường gặp và đóng một vai trò quan trọngtrong giao tiếp. Hai H NN đối ng nhau này đều y u cầu người nói cóchiến lược phù hợp, thể hiện nghệ thuật trong giao tiếp. Nghi n c u chỉ rasự tương đồng và khác biệt của H NN khen, ch tiếng Anh và tiếng Việttrong truyện dành cho TN có thể đóng góp cho việc dạy – học tiếng Anh vàtiếng Việt. Xuất phát từ nh ng lí do tr n, tác giả đã xác định hướng nghi n c u 1là chỉ ra sự tương đồng và khác biệt của H NN khen, ch trong tiếng Anhvà tiếng Việt, qua ng liệu truyện dành cho TN. Từ đó có đề tài nghi n c ucủa luận án: Hành động ngôn ngữ khen, chê tiếng Anh và tiếng Việt trongtruyện dành cho thiếu nhi. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục đích nghiên cứu Luận án này đã dựa tr n khung lý thuyết về hành động ngôn ng đểtìm ra, lý giải, và so sánh đối chiếu các biểu th c ng vi ch a H NN khen,H NN ch trong tiếng Anh và tiếng Việt, qua các truyện dành cho TN, từ đótập trung vào các mục đích: i Làm sáng tỏ và cung cấp tư liệu góp phần minh ch ng cho líthuyết của Ng dụng học về H NN, đặc biệt về H NN khen, ch ; ii Xácđịnh các đặc điểm tương đồng và dị biệt của H NN khen, ch tiếng Anh vàtiếng Việt qua các truyện dành cho TN; iii Kết quả khảo sát có thể đượcsử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc bi n soạn giáo trình, từ điển đốichiếu Anh-Việt/Việt-Anh, giảng dạy tiếng Anh, cũng như xây dựng, bi ntập và dịch thuật các chương trình đào tạo tiếng Anh, đặc biệt là dạy – họccho thiếu nhi. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng hợp các tài liệu về nh ng vấn đề lí thuyết có li n quan tới đề tàinhư: lí thuyết về H NN chủ yếu là H NN khen, H NN ch , lí thuyết hộithoại, quan niệm về TN và truyện dành cho TN; tập hợp tư liệu tiếng Anh vàtiếng Việt trong truyện dành cho TN về các H NN trực tiếp, H NN giántiếp tiếng Anh và tiếng Việt, chỉ ra các biểu th c ng vi của hai H NNkhen, ch trong nh ng hành động tại lời phổ quát, các hành động tại lời đặcng . - Mi u tả và chỉ ra các thành tố tạo n n biểu th c ng vi khen và biểuth c ng vi ch . Chỉ ra các chủ đề thường sử dụng để thực hiện hai hànhđộng này, mục đích và ch c năng của chúng qua các lời thoại trong truyện 2dành cho TN tiếng Anh và tiếng Việt. Từ đó n u l n được các đặc trưng ngônng , văn hóa khi thực hiện H NN khen, ch trong truyện tiếng Anh và tiếngViệt dành cho TN. - ối chiếu H NN khen, ch trong truyện dành cho TN nhằm chỉ rasự tương đồng và khác biệt về mục đích, chủ đề, ch c năng và biểu th cng vi của các H NN này, bằng tiếng Anh và tiếng Việt. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: ối tượng nghi n c u của luận án này là các biểu th c ng vi ch H NNkhen, H NN ch tiếng Anh và tiếng Việt qua các truyện dành cho thiếu nhi. 3.2. Phạm vi, ngữ liệu nghiên cứu: - Phạm vi nghi n c u trong luận án này là tất cả H NN khen, chtrực tiếp và gián tiếp tiếng Anh và tiếng Việt trong truyện dành cho thiếunhi. - Ng liệu nghi n c u: Luận án khảo sát được và sử dụng ng liệugồm 1464 phát ngôn về H NN khen, ch trong tiếng Anh và tiếng Việt,trong đó có 296 phát ngôn khen tiếng ...