Tổng quan mô hình hệ thống y tế của một số quốc gia trong khu vực và trên thế giới

Bài viết mô tả những đặc điểm cơ bản về hệ thống y tế của một số quốc gia trong khu vực và trên thế giới, tập trung vào vai trò của nhà nước, các loại hình bảo hiểm và một số dịch vụ y tế quan trọng như chăm sóc sức khỏe ban đầu và chăm sóc sức khỏe dài hạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan mô hình hệ thống y tế của một số quốc gia trong khu vực và trên thế giới Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi Sè 2 - 2018 Tæng quan m« h×nh hÖ thèng y tÕ cña mét sè quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi Phan HuyÒn D©n ViÖn Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi Tãm t¾t: Bµi viÕt m« t¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n vÒ hÖ thèng y tÕ cña mét sè quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, trong ®ã tËp trung vµo vai trß nhµ nưíc, c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm vµ mét sè dÞch vô y tÕ quan träng như ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu vµ ch¨m sãc søc kháe dµi h¹n. Mçi quèc gia víi nh÷ng kh¸c biÖt vÒ qu¶n lý hÖ thèng, thiÕt lËp c¸c trô cét an sinh vµ x©y dùng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô y tÕ sÏ lµ nh÷ng m« h×nh h÷u Ých ®Ó ViÖt Nam ®¸nh gi¸ vµ tõng bưíc hoµn thiÖn hÖ thèng y tÕ trong nưíc.(1) Tõ khãa: Y tÕ; HÖ thèng y tÕ; Singapore, Trung Quèc, NhËt B¶n, Thôy §iÓn, Mü. Ngµy nhËn bµi: 2/2/2018; ngµy chØnh söa: 2/3/2018; ngµy duyÖt ®¨ng: 2/4/2018. Bµi viÕt tËp trung m« t¶ hÖ thèng y tÕ cña mét sè quèc gia trong khuvùc vµ trªn thÕ giíi, bao gåm Singapore, Trung Quèc, NhËt B¶n, Thôy§iÓn vµ Mü. ViÖc lùa chän c¸c quèc gia nµy b¾t nguån tõ ba nhãm nguyªnnh©n sau: thø nhÊt, ®©y lµ c¸c quèc gia ph¸t triÓn víi hÖ thèng y tÕ l©u ®êi;thø hai, viÖc lùa chän ph©n theo khu vùc ®Þa lý gióp so s¸nh nh÷ng ®iÓmkh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia còng như nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt trong hÖ thèngy tÕ tõng quèc gia vÒ vai trß nhµ nưíc, lo¹i h×nh b¶o hiÓm vµ c¸ch thøc tæchøc hÖ thèng cung cÊp c¸c dÞch vô y tÕ; thø ba, gióp t¹o c¬ së ®Ó so s¸nh78 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 28, sè 2, tr. 77-86víi hÖ thèng y tÕ cña ViÖt Nam th«ng qua viÖc m« t¶ hÖ thèng y tÕ cña c¸cquèc gia ®· ®ưîc chän lùa.Singapore ChÝnh phñ gi÷ vai trß thiÕt lËp, x©y dùng kÕ ho¹ch, duy tr× vµ ph¸t triÓnhÖ thèng y tÕ c«ng. Bé Y tÕ trùc tiÕp qu¶n lý ho¹t ®éng cña hÖ thèng y tÕvµ lËp kÕ ho¹ch cung cÊp dÞch vô y tÕ. Singapore lµ quèc gia nhá nªn chÝnhquyÒn trung ư¬ng n¾m toµn bé hÖ thèng y tÕ. ChÝnh phñ cung cÊp b¶ohiÓm y tÕ toµn d©n, trong ®ã, mét mÆt, ®¶m b¶o hÖ thèng y tÕ cã chi phÝph¶i ch¨ng, mÆt kh¸c, g¾n tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¸ nh©n ®èi víi viÖc chitr¶. N¨m 2013, ng©n s¸ch nhµ nưíc dµnh cho y tÕ chiÕm 1,6% GDP(Department of Statistics, Singapore, 2013, dÉn theo Liu & Haseltine,2016). Ng©n s¸ch nµy ®ưîc sö dông cho c¸c kho¶n trî cÊp, c¸c cuéc vËn®éng khuyÕn khÝch n©ng cao søc kháe, ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc vµ ®Çutư c¬ së h¹ tÇng. Singapore cung cÊp b¶o hiÓm y tÕ phæ qu¸t cho tÊt c¶ c«ng d©n. Nguåntµi chÝnh cho lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy bao gåm c¸c kho¶n trî cÊp chÝnhphñ, c¸c chư¬ng tr×nh tµi trî ®a tÇng vµ c¸c kho¶n tiÕt kiÖm c¸ nh©n – tÊtc¶ c¸c quü tµi trî nµy ®Òu ®ưîc qu¶n lý ë cÊp nhµ nưíc. Chi tr¶ tư nh©nchiÕm 69% tæng chi phÝ y tÕ quèc gia n¨m 2010, trong ®ã 10,1% cã nguåntõ b¶o hiÓm tư nh©n (WHO, 2013). M¹ng lưíi cung øng dÞch vô y tÕ bao gåm bÖnh viÖn, c¸c c¬ së ch¨msãc y tÕ, trung t©m ch¨m sãc vµ ®iÒu dưìng. BÖnh viÖn ë Singapore chñyÕu lµ bÖnh viÖn c«ng, bÖnh viÖn tư chØ chiÕm kho¶ng 20-30% (MossialosE. vµ céng sù, 2016). BÖnh viÖn c«ng ®ưîc xÕp thµnh bèn møc, c¨n cø trªnmøc ®é tiÖn nghi. BÖnh nh©n lùa chän møc cao nhÊt sÏ nhËn ®ưîc dÞch vônhư bÖnh viÖn tư, nhưng kh«ng ®ưîc trî cÊp. BÖnh nh©n lùa chän c¸c møccßn l¹i sÏ nhËn ®ưîc møc trî cÊp kh¸c nhau phô thuéc vµo møc ®é tiÖnnghi vµ lo¹i h×nh xÐt nghiÖm. BÖnh viÖn tư nh©n cung cÊp kho¶ng 20%dÞch vô ë møc 2 vµ møc 3. HiÖn nay, khu vùc c«ng ®ang ®Èy m¹nh liªnkÕt víi khu vùc tư nh©n, b¾t ®Çu tõ viÖc thuª kh«ng gian trèng cña bÖnhviÖn tư ®Ó phôc vô bÖnh nh©n ®ưîc trî cÊp. C¸c ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu hÇu như lµ tưnh©n, chØ cã mét sè phßng kh¸m c«ng dµnh cho ngưêi cã thu nhËp thÊp.Singapore cã kho¶ng 1.400 phßng kh¸m tư chuyªn cung cÊp dÞch vô ch¨msãc søc kháe ban ®Çu (Ministry of Health, 2013). HÖ thèng y tÕ Singaporengµy cµng ®Èy m¹nh hîp t¸c víi m¹ng lưíi y tÕ tư nh©n. Ch¼ng h¹n,chư¬ng tr×nh Hç trî y tÕ céng ®ång (b¾t ®Çu n¨m 2012) cung cÊp h×nh thøctrî cÊp di ®éng cho ngưêi d©n thuéc c¸c hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp vµtrung b×nh. C¸c tæ chøc phóc lîi tù nguyÖn vµ bÖnh viÖn tư nh©n cung cÊp dÞch vô Phan HuyÒn D©n 79ch¨m sãc dµi h¹n cho ngưêi cao tuæi. Nh÷ng bÖnh nh©n ®ưîc ch¨m sãctheo h×nh thøc nµy b¾t buéc ph¶i lµ c«ng d©n Singapore hoÆc ngưêi trªn65 tuæi/bÞ tµn tËt thưêng tró ë Singapore. ElderShield lµ chư¬ng tr×nh b¶ohiÓm ch¨m sãc dµi h¹n do chÝnh phñ qu¶n lý, nhưng ®ưîc vËn hµnh bëic¸c c«ng ty b¶o hiÓm tư nh©n theo chØ ®Þnh cña chÝnh phñ. Hµng th¸ng,chư¬ng tr×nh nµy chi tr¶ trùc tiÕp tiÒn mÆt cho nh÷ng ngưêi cao tuæi kh«ngcßn kh¶ n¨ng tù ch¨m sãc b¶n th©n. Hµng n¨m, ChÝnh phñ còng hç trî tµichÝnh ®Ó tæ chøc c¸c khãa ®µo t¹o ch¨m sãc ngưêi giµ vµ ngưêi tµn tËt.Trung Quèc ë Trung Quèc, chÝnh quyÒn trung ư¬ng cã tr¸ch nhiÖm chung vÒ luËtph¸p, chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý hÖ thèng y tÕ quèc gia. Nguyªn t¾c phæ qu¸tmµ chÝnh phñ ®ưa ra lµ mäi c«ng d©n ®Òu ®ưîc hưëng c¸c dÞch vô ch¨msãc søc khoÎ c¬ b¶n. ChÝnh quyÒn ®Þa phư¬ng cã tr¸ch nhiÖm cung cÊpdÞch vô y tÕ tïy theo hoµn c¶nh ®Þa phư¬ng. C¸c c¬ quan y tÕ bao gåm ñyban Y tÕ vµ KÕ ho¹ch hãa gia ®×nh Quèc gia vµ c¸c ñy ban Y tÕ vµ KÕho¹ch hãa gia ®×nh ®Þa phư¬ng cã tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc tæ chøc vµcung cÊp dÞch vô ch¨m sãc y tÕ, ®ång thêi gi¸m s¸t c¸c ®¬n vÞ cung cÊpdÞch vô (chñ yÕu lµ bÖnh viÖn). Th«ng thưêng, chÝnh quyÒn ®Þa phư¬ngcung cÊp vµ chi tr¶ b¶o hiÓm y tÕ (Fang, 2016). N¨m 2013, Trung Quèc chi kho¶ng 5,6% tæng s¶n phÈm quèc néi choch¨m sãc y tÕ, trong ®ã 30% do chÝnh quyÒn ®Þa phư¬ng chi tr¶ vµ 36%hoÆc tõ ng ...