Trao đổi kinh nghiệm về tự học

Người ta thường nghĩ rằng tự học là học riêng một mình. Nhưng thực ra cách tự học tốt nhất là học với nhóm. Từ những lời nói thật... Báo Tuổi Trẻ đã từng mời các thầy giáo đại học, các nhà quản lý, các sinh viên dự toạ đàm về “Nâng cao chất lượng đào tạo đại học” và đã có nhiều ý kiến thẳng thắn bức xúc: "Sinh viên chúng tôi như những cỗ máy rỉ sét, chúng tôi vào lớp viết chính tả và sau đó trả bài thuộc lòng, lắp ghép các kiến thức rời rạc....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Trao đổi kinh nghiệm về tự học Trao đổi kinh nghiệm về tự học Người ta thường nghĩ rằng tự học là học riêng một mình. Nhưng thựcra cách tự học tốt nhất là học với nhóm. Từ những lời nói thật... Báo Tuổi Trẻ đã từng mời các thầy giáo đại học, các nhà quản lý, cácsinh viên dự toạ đàm về “Nâng cao chất lượng đào tạo đại học” và đã cónhiều ý kiến thẳng thắn bức xúc: Sinh viên chúng tôi như những cỗ máy rỉsét, chúng tôi vào lớp viết chính tả và sau đó trả bài thuộc lòng, lắp ghép cáckiến thức rời rạc. Học đối phó và thi đối phó để lấy cho được mảnh bằng, thếthôi. Đại học không có thư viện đúng nghĩa, sinh viên không đủ tiền muasách, không có chỗ ở đủ điều kiện để học... Việc học với sinh viên là: học,ghi, thi phải thuộc. Cả bốn góc của tứ giác: thầy, chương trình, sinh viên, cơsở-thiết bị đều có vấn đề. Các thầy giáo phân tích thực trạng và báo động việc dạy học. Hiệnnay, việc dạy ở đại học bao gồm 2 phần: cung cấp kiến thức và hướng dẫncách học. Đó là chưa nói đến một nhiệm vụ lớn của đại học: giúp sinh viênrèn luyện năng lực truyền thông, khả năng – phương pháp lập luận và phântích, tức rèn luyện khả năng tư duy và sáng tạo. Nhưng thực tế dạy học chủyếu vẫn chỉ là cung cấp kiến thức (việc này dễ nhất, đơn giản nhất so vớinhiệm vụ kia). Từ những ý kiến chân thành trên, người viết bài này đã tìm gặp một sốnhà giáo dục, nhà khoa học với câu hỏi: dù tình hình dạy và học ở đại họcđang ngổn ngang, người dạy và người học, nhất là sinh viên cần phải làm gìđể vượt lên, giành lấy những tiến bộ rõ rệt cho chính bản thân mình? Tiến sĩ Chu Hảo, thứ trưởng Bộ KHCNMT trả lời thẳng vào câu hỏivề kinh nghiệm của riêng ông trong việc tự học: “Cần nói rõ về tự học,người ta thường nghĩ rằng tự học là học riêng một mình. Không, cách tự họctốt nhất là học với nhóm (team work). Riêng tôi, tôi vẫn đọc mỗi ngày vàkhông bao giờ mang công việc từ cơ quan về nhà làm mà dành thời gian đểchỉ xem và đọc. Mỗi khi muốn hiểu sâu đề tài nào, tôi tự yêu cầu mình phảiviết một bài về vấn đề đó. Vậy là tôi phải tìm tài liệu đọc, hỏi han, lắng nghevà phải đào sâu, nắm vững mới viết ra mạch lạc được. Đó là chưa kể cònphải chuẩn bị các phụ lục tài liệu cho những chỗ khúc mắc, phức tạp phòngkhi cần trình bày có thể bị chất vấn”. Ý kiến những người thầy Tiến sĩ nữ văn Lê Ngọc Trà, dạy Đại học Sư phạm tp. HCM, mộtnghiên cứu sinh được bạn bè Liên Xô cũ ở đại học Tổng hợp Lômônôxốp nểphục về trình độ cả về khoa học lẫn ngoại ngữ, cũng là một người tự họcxuất sắc, cho biết kinh nghiệm của anh: Muốn học, muốn hiểu sâu một chủđề nào, điều quan trọng nhất là phải tự mình chạm tới nó trước, phải tự mìnhkhơi mở trước trong đầu, như gieo mầm cho việc tiếp thu, thẩm thấu củamình. Khi người học đã tự tiếp nhận kiến thức thì vai trò người thầy (hướngdẫn, tác động...) là không thể thiếu. Bản chất của tự học là tự làm việc vớichính mình trước, nghiên cứu tài liệu, trao đổi với bạn bè theo cách học vớinhóm và được thầy khơi gợi, hướng dẫn. Anh nói: Tôi lưu ý tới một sơ đồrất hay khi tham dự một hội thảo về giáo dục của Liên Hiệp Quốc tổ chức ởAnh quốc. Ở các nấc thang của hình tháp có ghi các mức độ tiếp thu và nhớđược trong học tập: - Nghe giảng (Lecture) 5% - Đọc (Reading) 10% - Nghe nhìn (Audio Visual) 20% - Làm thí nghiệm trước mẳt s/v (Demostration) 30% - Thảo luận nhóm (Dícussion group) 50% - Làm bài ở nhà, ghi lại, viết lại (Practice by doing) 75% - Dạy người khác (Teach others/immediate use of learning) 90% Qua hình tháp này ta thấy: học mà chỉ nghe giảng, chỉ nhớ 5% nhữnggì đã nghe. Đọc bài: nhớ được 10%. Nghe và nhìn cùng lúc: nhớ được 20%.Được xem làm thí nghiệm trước mắt sinh viên: nhớ được 30%. Thảo luậnnhóm: nhớ được 50%. Thực hành bằng cách làm bài, ghi lại, viết lại: nhớđược tới 75%. Và nhớ được, nắm vững nhất là giảng giải lại cho người khác,ứng dụng những gì được học ngay sau khi học là 90% (Tài liệu do Trungtâm thực nghiệm về đào tạo quốc gia, địa học Maine - Mỹ công bố)” Viết lại là cách tiếp thu tốt và truyền đạt lại cho người khác là mộtcách hiểu nắm vấn đề tốt nhất. Điều này đúng, vì mỗi ngày đi dạy học, tôithấy khó nhất là nói cho sinh viên hiểu điều mình muốn truyền đạt. Và vớingười thầy, học bằng cách dạy cho người khác học là cách học cao nhất”. Tiến sĩ Ngô Vĩnh Long, giáo sư kinh tế Đại học Maine (Mỹ) đang làgiảng viên chương trình Fulbright (hợp tác giữa Đại học Harvard và Đại họckinh tế quốc dân Hà Nội) cho rằng: Sinh viên không biết cách học là do thầygiáo không biết cách dạy hay dạy không đúng cách. Người thầy cần hướngdẫn sinh viên tự học, tự nghiên cứu sau giờ nghe giảng. Ông có vài so sánh:Sinh viên Việt Nam qua Mỹ hầu hết rất thông minh nhưng thường thua sinhviên Mỹ về khả năng phân tích và trình bày ý kiến mình (viết và nói). Sinhviên Nhật hơi khác, họ học lười hơn (có lẽ vì bị học “nhồi” quá nhiều hồitrung học) và không giỏi về phân tích so với sinh viên Mỹ, châu Âu nhưnglại đọc, viết giỏi hơn sinh viên Việt Nam. Tiến sĩ Ngô Vĩnh Long có 1 chương trình giúp sinh viên ở trường Đạihọc kinh tế Quốc dân Hà Nội trau dồi kỹ năng đọc và viết, qua việc hướngdẫn họ đọc mau, nắm vững các ý chính và viết gãy gọn, có phân tích, cóchứng minh. Một sinh viên cao học đã giới thiệu một chương trình tự học doTiến sĩ Ngô Vĩnh Long hướng dẫn. Mỗi học viên đọc một số trang hay mộtsố chương trong danh sách các cuốn sách và các bài báo nghiên cứu (30 tựa)để rồi trình bay những gì đã đọc cho cả lớp, sau đó viết 2 bài từ 10 trangđánh máy trở lên, so sánh kinh nghiệm phát triển các nước châu Á và phântích một số cuốn sách được lựa chọn tuỳ ý trong danh sách trên. Anh chobiết, ở các trường đại học Mỹ, mỗi tuần sinh viên đọc ít nhất một cuốn sáchhay một số bài trong các tập san nghiên cứu, rồi trình bày trên lớp có thầyhướn ...