Trẻ bị hen - Dùng thuốc thế nào?

Trẻ bị hen - Dùng thuốc thế nào?Hen phế quản là một bệnh thường gặp cả ở Việt Nam và trên thế giới. Ở người lớn, việc chẩn đoán và điều trị hen cũng đã gặp rất nhiều khó khăn thì ở trẻ nhỏ việc này càng khó khăn hơn. Phát hiện bệnh Chẩn đoán hen ở trẻ nhỏ chủ yếu dựa vào lâm sàng là chính: trẻ khò khè rõ nghe được bằng tai hoặc bằng ống nghe, ho, khó thở tái phát nhiều lần, tức ngực, tím môi đầu chi, phập phồng cánh mũi, đầu gật gù như...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Trẻ bị hen - Dùng thuốc thế nào? Trẻ bị hen - Dùng thuốc thế nào?Hen phế quản là một bệnh thường gặp cả ở Việt Nam và trên thế giới. Ởngười lớn, việc chẩn đoán và điều trị hen cũng đã gặp rất nhiều khó khăn thìở trẻ nhỏ việc này càng khó khăn hơn.Phát hiện bệnhChẩn đoán hen ở trẻ nhỏ chủ yếu dựa vào lâm sàng là chính: trẻ khò khè rõ ngheđược bằng tai hoặc bằng ống nghe, ho, khó thở tái phát nhiều lần, tức ngực, tímmôi đầu chi, phập phồng cánh mũi, đầu gật gù như chim bồ câu... Các triệu chứngtrên thường xảy ra và nặng hơn về đêm làm trẻ thức giấc hoặc khi tiếp xúc với cáccăn nguyên gây bệnh, nhiễm virut đường hô hấp...).Tuy nhiên đo chức năng hô hấp, đánh giá sự thay đổi và dao động do điều trị hoặclàm test với thuốc giãn phế quản và test methacholin, histamin sẽ giúp chẩn đoánchính xác hơn. Việc đánh giá mức độ nặng của cơn hen là cực kỳ quan trọng đểthầy thuốc đưa ra hướng xử trí đúng và phù hợp.Xử trí và dùng thuốcKhi trẻ có các biểu hiện như trên thì cần phải đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế,không tự mua thuốc điều trị ở nhà để tránh xảy ra những điều đáng tiếc. Kết quảxử trí cơn hen cấp phụ thuộc nhiều vào tình trạng bệnh nhi, kinh nghiệm của bácsĩ, thuốc và các trang thiết bị y tế sẵn có tại phòng cấp cứu. Phế nang bình thường - Phế nang bị henThở ôxy (liệu pháp ôxygen)Thở oxygen qua ca-nuyn mũi, mặt nạ sao cho duy trì được độ bão hòa oxygentrong máu là lớn hơn hoặc bằng 95%. Nếu không có kết quả thì đặt nội khí quảnvà thở máy.Thuốc giãn phế quản (thuốc kích thích thụ thể bêta 2)Mặc dù chưa có các nghiên cứu so sánh việc sử dụng thuốc kích thích thụ thể bêta2 giữa đường hô hấp và đường toàn thân ở trẻ em, nhưng đưa thuốc qua đường hôhấp nói chung có tỷ lệ hiệu quả trên tác dụng phụ tốt hơn so với dùng đường toànthân trong cơn hen cấp nặng ở người lớn. Hơn nữa, dùng thuốc qua đường hô hấpít chịu ảnh hưởng bởi các điều trị cho các trẻ bị hen trước khi đến bệnh viện cấpcứu. Do đó, hiện nay người ta vẫn thích dùng các thuốc kích thích bêta 2 đường hôhấp hơn là dùng đường toàn thân cho trẻ em.Có thể dùng theo đường khí dung, khí dung kết hợp với ôxygen. Khí dung có thểdùng qua mặt nạ hoặc qua một ống ngậm miệng. Người ta ước tính chỉ có khoảng15-50% lượng thuốc khí dung vào được đường hô hấp của trẻ.Xịt thở định liều qua buồng hít cũng là cách dễ dàng và cũng có hiệu quả tươngđương như khí dung. Cần lưu ý không được xịt liên tiếp 2 nhịp trở lên các phân tửhạt thuốc sẽ va đập với nhau nhiều hơn và đọng vào thành trong của buồng hítnhiều hơn, do đó thuốc vào đường hô hấp của bệnh nhi sẽ ít đi.Tác dụng phụ và độc tính: Thuốc ít độc, có giới hạn an toàn điều trị rộng, ít ảnhhưởng đến tim mạch. Dùng liều cao có thể gây run rẩy chân tay, tim đập nhanhnhưng ít khi gây loạn nhịp hoặc hạ kali máu.Thuốc chống dị ứng (thuốc kháng cholinergic - ipratropium bromide)Các nghiên cứu gần đây cho thấy, phối hợp dùng thuốc kích thích bêta 2 và khángcholinergic qua đường hô hấp có tác dụng giãn phế quản tốt hơn là chỉ dùng riênglẻ các thuốc trên và là biện pháp tiếp theo nếu sau khi dùng thuốc bêta 2 khí dunghoặc phun mù mà không có hiệu quả và trước khi xem xét có nên dùngmethylxanthin hay không.Tác dụng phụ và độc tính của nhóm này gây: khô miệng, kích thích họng, nếu đểthuốc bay vào mắt thì có thể làm cho bệnh nhân nhìn mờ trong một thời gian. Cáctác dụng toàn thân ít khi xảy ra là nhịp tim nhanh, đánh trống ngực, rối loạn nhuđộng dạ dày, ruột, bí đái. Co thắt phế quản nghịch thường tuy hiếm gặp nhưngcũng có thể xảy ra.Thuốc giãn phế quản khácMethylxanthin tác dụng ngắn và nhanhThuốc có tác dụng giãn phế quản tương đương với thuốc kích thích bêta 2 đườnghô hấp. Tác dụng này phụ thuộc vào nồng độ của thuốc trong huyết tương từ 10-20mcg/ml kể cả khi tiêm và uống. Có 2 cách dùng là uống và tiêm.Tác dụng phụ và độc tính: Thuốc có giới hạn an toàn hẹp. Hấp thu và chuyển hóathuốc thay đổi nhiều tùy từng cá nhân. Tác dụng phụ hay gặp là nôn, tim đậpnhanh, đánh trống ngực, kích thích thần kinh trung ương, mất ngủ. Dùng kéo dàilàm tăng tính hưng phấn thần kinh và có thể làm ảnh hưởng tới khả năng học tậpcủa trẻ. Nếu quá liều có thể gây co giật, nhịp nhanh thất, hạ kali, phospho vàmagie máu.EpinephrinTiêm adrenalin dưới da có tác dụng nhanh từ 1-5 phút và kéo dài từ 1-3 giờ. Cóthể dùng adrenalin 1 phần nghìn để tiêm dưới da với liều 0,01ml/kg/lần, tối đa 1lần không quá 0,3ml để điều trị cơn hen trong shock quá mẫn và phù mạch. Thuốccó giới hạn an toàn hẹp, có nhiều tác dụng phụ trên hệ tim mạch và thần kinh trungương như nhức đầu, buồn nôn, nôn, run rẩy, đánh trống ngực, da tái, co thắt mạchmáu...CorticoidThuốc có tác dụng chống viêm, làm giảm tính mẫn cảm của phế quản. Thuốc cũngcó tác dụng kích thích làm tăng AMP vòng thông qua tác dụng trên bêta-2-adrenergic nhưng tự nó không làm giãn phế quản. Do vậy, thuốc dùng để ngănngừa các cơn tái phát về sau nên chỉ bắt đầu dùng thuốc sau khi đã sử dụng thuốcgiãn phế quản. Trong điều trị cơn hen cấp người ta ưu tiên dùng đường uống. Khikhông thể dùng đường uống hoặc có chống chỉ định dùng đường uống thì mớidùng tiêm tĩnh mạch. Cần chú ý rằng kể cả đường uống và tiêm tĩnh mạch đềuphải mất 4 giờ sau mới có tác dụng trên lâm sàng và hiệu quả của 2 đường là nhưnhau. Có thể tiêm và khi tình trạng bệnh nhân ổn định thì chuyển sang uống.Cần lưu ý khi cấp cứu hen phế quản: Khi điều trị cơn hen cấp tính không dùngcác thuốc và các phương pháp sau: thuốc an thần (tránh tuyệt đối vì gây nên suyhô hấp nặng hơn), thuốc long đờm (vì làm ho nhiều hơn), vỗ rung và vật lý trị liệuvùng ngực (vì có thể làm bệnh nhi khó chịu hơn). Thuốc kháng sinh là không cầnthiết nhưng có thể dùng được cho bệnh nhi có viêm phổi hoặc nhiễm khuẩn kháckèm theo như viêm xoang, viêm họng... BS. Trần Tất Đạt ...