Triển vọng phát triển bộ sưu tập số trong các thư viện Việt Nam, nhìn từ một dự án

Bài viết phân tích bối cảnh và những tác động của Dự án đối với quá trình thúc đẩy việc xây dựng, phát triển bộ sưu tập số trong các thư viện Việt Nam hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Triển vọng phát triển bộ sưu tập số trong các thư viện Việt Nam, nhìn từ một dự án18/12/2015TRIỂN VỌNG PHÁT TRIỂN BỘ SƯU TẬP SỐ TRONG CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM, NHÌN TỪ MỘT DỰ ÁN - Tạp Chí Văn Hóa Nghệ ThuậtTHÔNG TIN VHNTTư liệu trong nướcThứ Ba, 15/07/2014 | 00:00 GMT+7TRIỂN VỌNG PHÁT TRIỂN BỘ SƯU TẬP SỐTRONG CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM, NHÌN TỪMỘT DỰ ÁNDo nhiều nguyên nhân khác nhau, cho đến nay vốn tài liệu tại nhiều thư viện Việt Nam vẫnchủ yếu là tài liệu ở dạng truyền thống (in trên giấy), chưa xây dựng được các bộ sưu tập tài liệuđiện tử, tài liệu số. Sự ra đời của Dự án Nâng cao khả năng sử dụng máy tính và truy nhập Internetcông cộng tại Việt Nam đã mở ra cơ hội cho các thư viện trong quá trình xây dựng các bộ sưu tập sốcủa mình. Bài viết phân tích bối cảnh và những tác động của Dự án đối với quá trình thúc đẩy việcxây dựng, phát triển bộ sưu tập số trong các thư viện Việt Nam hiện nay1. Thực trạng xây dựng bộ sưu tập số trong các thư viện Việt NamVốn tài liệu là một trong bốn yếu tố cấu thành thư viện (cùng với cơ sở vật chất, cán bộ thư viện và ngườidùng tin). Trong hoạt động thư viện, vốn tài liệu còn được gọi là bộ sưu tập (collection), đó là những tài liệuđược sưu tầm, tập hợp theo một hoặc nhiều chủ đề, nội dung nhất định, được xử lý theo quy tắc, quy trình khoahọc của nghiệp vụ thư viện để tổ chức phục vụ người dùng tin. Sở hữu một bộ sưu tập tài liệu đa dạng, phongphú luôn là mong muốn của nhiều thư viện. Trong thời đại thông tin ngày nay, bên cạnh việc bổ sung tài liệutruyền thống, các thư viện đều chú trọng phát triển nguồn tài liệu điện tử, trong đó có việc xây dựng các bộ sưutập số (digital collection).Vậy bộ sưu tập số là gì?Bộ sưu tập số là một tập hợp có tổ chức nhiều tài liệu về một chủ đề hoặc nhóm chủ đề, các tài liệu nàydưới nhiều dạng thức tập tin (format) khác nhau như văn bản, hình ảnh, âm thanh,… Ở Việt Nam hiện nay, donhiều nguyên nhân khác nhau (chủ yếu là do hạn chế kinh phí, trình độ và thiết bị công nghệ), việc triển khai xâydựng và phát triển các bộ sưu tập số còn rất hạn hẹp, chủ yếu được thực hiện tại các thư viện, trung tâm thôngtin lớn với sự đầu tư từ kinh phí nhà nước. Việc tìm các nguồn kinh phí, đặc biệt là kinh phí ngoài ngân sách đểđầu tư xây dựng bộ sưu tập số nhìn chung rất khó khăn. Trong bối cảnh đó, năm 2011, Dự án Nâng cao khảnăng sử dụng máy tính và truy nhập internet công cộng tại Việt Nam đã chính thức được triển khai, gópphần tạo ra một cú hích thúc đẩy các thư viện đổi mới hoạt động của mình, trên cơ sở đó từng bước tạo lập cácbộ sưu tập số để đa dạng hóa các hình thức phục vụ người dùng tin.2. Sự ra đời và các hoạt động của Dự ánNgày 12-7-2011, Thủ tướng Chính phủ có công văn số 1138/TTg-QHQT cho phép Bộ Thông tin vàTruyền thông tiếp nhận, triển khai Dự án Nâng cao khả năng sử dụng máy tính và truy nhập internet côngcộng tại Việt Nam do Quỹ Bill & Melinda Gates Foundation tài trợ. Đây là quỹ tư nhân lớn nhất thế giới, đượcdata:text/html;charset=utf-8,%3Cdiv%20class%3D%22title-main%22%20style%3D%22box-sizing%3A%20border-box%3B%20margin%3A%2015px%200px%2…1/518/12/2015TRIỂN VỌNG PHÁT TRIỂN BỘ SƯU TẬP SỐ TRONG CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM, NHÌN TỪ MỘT DỰ ÁN - Tạp Chí Văn Hóa Nghệ Thuậtthành lập năm 2000 và có trụ sở tại Seattle, Washington (Mỹ) với tổng kinh phí khoảng 60 tỷ USD. Quỹ làmột tổ chức từ thiện với sự góp vốn của Bill Gates (cựu chủ tịch và người sáng lập tập đoàn Microsoft) và vợcủa ông, bà Melinda Gates. Mục tiêu của quỹ là tăng cường chăm sóc y tế và giảm nghèo đói trên toàn cầu cũngnhư giúp mở rộng cơ hội học tập và tiếp cận công nghệ thông tin tại Mỹ (1).Năm 2003, Quỹ có chương trình tài trợ đầu tiên dành cho ngành thư viện Mỹ với số tiền lên tới 240 triệuUSD để 99% thư viện công cộng tại Mỹ được kết nối Internet. Từ 2005 đến nay, tài trợ cho ngành thư việnđược mở rộng trên quy mô toàn cầu với các chương trình, dự án đã và đang triển khai tại 13 nước gồm Chile,Mexico, Botswana, Lithuania, Latvia, Romania, Ukraine, Ba Lan, Bulgaria, Columbia, Ấn Độ, Indonexia và ViệtNam (2)Tại Việt Nam, dự án được triển khai cụ thể như sau:Cơ quan chủ trì: Bộ Thông tin và Truyền thông.Mục tiêu: tạo cơ hội cho người dân nông thôn được hưởng lợi từ những dịch vụ do công nghệthông tin và truyền thông mang lại,rút ngắn khoảng cách số giữa nông thôn và thành thị. Dự án tập trung hỗtrợ người nghèo, nhóm thiệt thòi và những người sống ở vùng đặc biệt khó khăn có cơ hội tiếp cận côngnghệ thông tin và được hưởng những lợi ích mà việc tiếp cận công nghệ thông tin mang lại; từ đó cải thiện cuộcsống cá nhân, đồng thời đóng góp cho gia đình, cộng đồng và xã hội.Địa điểm thực hiện:40 tỉnhThời gian thực hiện: 5 năm (2011-2016)Kinh phí: 50,6 triệu USDTriển khai:Thứ tựGiai đoạn1Các hoạt động/địa điểmKhởi động dự án / Đánh giá nhu cầu ban đầuThời gian9 thángGiai đoạn2Bước 1: 12 tỉnh15 thángVùng 1: Thái Nguyên-Tuyên Quang-Hà GiangVùng 2: Thanh Hóa-Nghệ An-Hà T ...