Ứng dụng mô hình diễn toán SWAT/NAM/MIKE xây dựng bộ thông số thủy văn và thủy lực phục vụ cho tính toán dòng chảy - trường hợp Sông Vệ, Quảng Ngãi

Trong nghiên cứu này đề xuất một quy trình các bước tính ứng dụng hệ các mô hình diễn toán SWAT, NAM và MIKE, kết hợp với các dữ liệu đo đạc thực tế, cùng các bước hiệu chỉnh và kiểm định xây dựng bộ hệ số thủy văn và thủy lực phục vụ cho tính toán dòng chảy sông Vệ, Quảng Ngãi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ứng dụng mô hình diễn toán SWAT/NAM/MIKE xây dựng bộ thông số thủy văn và thủy lực phục vụ cho tính toán dòng chảy - trường hợp Sông Vệ, Quảng NgãiBÀI BÁO KHOA HỌC ỨNG DỤNG MÔ HÌNH DIỄN TOÁN SWAT/NAM/MIKE XÂY DỰNG BỘ THÔNG SỐ THỦY VĂN VÀ THỦY LỰC PHỤC VỤ CHO TÍNH TOÁN DÒNG CHẢY - TRƯỜNG HỢP SÔNG VỆ, QUẢNG NGÃI Lê Thị Mỹ Diệp1, Bùi Huỳnh Anh2, Bùi Tá Long2* Tóm tắt: Khu vực duyên hải tỉnh Quảng Ngãi đang có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá nhanh. Trước ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BĐKH), tình trạng ngập lụt và xâm nhập mặn đang diễn biến phức tạp. Cả hai loại hình này đều yêu cầu phải tính toán và dự báo diễn biến dòng chảy, do vậy là đối tượng nghiên cứu của nhiều tác giả. Trong nghiên cứu này đềxuất một qui trình các bước tính ứng dụng hệ các mô hình diễn toán SWAT, NAM và MIKE, kết hợp với các dữ liệu đo đạc thực tế, cùng các bước hiệu chỉnh và kiểm định xây dựng bộhệsốthủy văn và thủy lực phục vụcho tính toán dòng chảy sông Vệ, Quảng Ngãi. Kết quả hiệu chỉnh và kiểm định được thực hiện dự trên các chỉ sốthống kê được sử dụng rộng rãi trong thủy văn cho phép khẳng định khả năng áp dụng thực tếlà chấp nhận được. Điểm mới của nghiên cứu này so với các nghiên cứu trước được thểhiện trên sơ đồtích hợp, trong đó thể hiện rõ sự kết hợp giữa số liệu, mô hình và bước hiệu chỉnh bộ thông số thủy văn và thủy lực. Từ khóa: Mô hình mưa - dòng chảy, SWAT, NAM, MIKE, sông Vệ. Ban Biên tập nhận bài: 09/04/2019 Ngày phản biện xong: 20/6/2019 Ngày đăng bài: 25/06/2019 1. Đặt vấn đề hiện trong [5]. Nghiên cứu mô hình dự báo thủy Vùng duyên hải tỉnh Quảng Ngãi bao gồm văn sông Trà Khúc được thực hiện trong [6]. Đặc các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tư Nghĩa, Mộ biệt, trong nghiên cứu [2] nhóm tác giả đã thực Đức, Đức Phổ và Tp.Quảng Ngãi. Nhờ thiên hiện xác định bộ thông số thủy văn và thủy lực nhiên ưu đãi cùng với vị trí địa lý thuận lợi mà cho lưu vực sông Trà Khúc và sông Vệ. Một các huyện trên có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá điểm chung của các nghiên cứu trên là ứng dụng nhanh. Tuy nhiên, trong những năm qua trước nhiều mô hình thủy văn khác nhau như NAM, ảnh hưởng của BĐKH, tình trạng ngập lụt và MARINE, SWAT,... Trong tính toán thủy văn, xâm nhập mặn tại khu vực này diễn biến phức các mô hình “mưa rào - dòng chảy” thường được tạp, do vậy đây là đối tượng nghiên cứu của sử dụng rộng rãi dù rằng, mô hình hóa nó luôn là nhiều đề tài, dựán các cấp. Trong xây dựng công nhiệm vụ phức tạp bởi các quá trình đang diễn ra nghệ dự báo lũ lớn và cảnh báo ngập lụt hệ thống trong một hệ thống thủy văn rất phức tạp, chưa sông Vệ - Trà Khúc trong khuôn khổ đề tài cấp được biết đầy đủ [7]. Một sốmô hình dòng chảy nhà nước [1]. Quá trình động lực và diễn biến “mưa rào - dòng chảy” được nghiên cứu trong hình thái tại cửa Lở được thực hiện trong [3-4]. các nghiên cứu của tác giả ngoài nước [8-14]. Nghiên cứu về dòng chảy và ảnh hưởng tiêu Tại Việt Nam, có nhiều nghiên cứu áp dụng thoát lũ tỉnh Quảng Ngãi khi xây dựng tuyến NAM dự báo dòng chảy từ mưa cho các lưu vực đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi được thực sông khác nhau. Nghiên cứu [15] ứng dụng Viện Khoa học và Thủy lợi Miền Nam 1 NAM dự báo dòng chảy cho sông Ba, Phú Yên Trường Đại học Bách Khoa Tp. HCM 2 phục vụ đánh giá tài nguyên nước cho lưu vực. Email: longbt62@hcmut.edu.vn Nghiên cứu của nhóm tác giả [16-17] ứng dụng1 TẠP CHÍ KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN Số tháng 06 - 2019 BÀI BÁO KHOA HỌCNAM dự báo dòng chảy lưu vực sông Cả, Bình Sông Vệ bắt nguồn từ rừng núi phía Tây,Định và khu vực hạ lưu sông Sài Gòn. Theo chảy theo hướng Tây Nam - Đông Bắc, giữa cácnghiên cứu [18], trong những thập kỷ qua, hàng huyện Tư Nghĩa, đổ ra biển Đông tại cửa Cổ Lũytrăm mô hình “mưa rào - dòng chảy” được đề và cửa Đức Lợi. Phía Bắc và phía Tây giáp sôngxuất với mục đích ứng dụng thời gian thực. Các Trà Khúc, phía Nam giáp tỉnh Bình Định và phíamô hình này được phân loại theo quy mô thời Đông giáp biển. Lưu vực sông Vệ có diện tíchgian - không gian, theo phương pháp giải khoảng 1260km2, sông chính có chiều dàiphương trình được sử dụng. Các tính năng chính khoảng 90km trong đó có 2/3 chiều dài chảyđể phân biệt cách tiếp cận là: các thuật toán cơ trong vùng núi có độ cao 100 - 1000m, ...