ỨNG DỤNG MÔ HÌNH TOÁN THỦY LỰC MỘT CHIỀU ĐÁNH GIÁ VÀ DỰ BÁO TÌNH HÌNH XÂM NHẬP MẶN TRÊN HỆ THỐNG SÔNG CHÍNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH

Xâm nhập mặn là một trong những vấn đề lớn mà người dân ở đồng bằng sông Cửu Long đang phải đối mặt. Ở Trà Vinh, với việc tự phát mở rộng nuôi trồng thủy sản (NTTS), hệ thống các công trình thủy lợi (CTTL) (được thiết kế ban đầu nhằm hạn chế XNM) đã được vận hành theo hướng lấy nước mặn để NTTS làm cho mặn xâm nhập sâu vào nội đồng. Trong nghiên cứu này, mô hình thủy động lực học một chiều (MIKE-11) được áp dụng để đánh giá tình hình XNM trên hệ thống sông chính thuộc tỉnh Trà Vinh và...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ỨNG DỤNG MÔ HÌNH TOÁN THỦY LỰC MỘT CHIỀU ĐÁNH GIÁ VÀ DỰ BÁO TÌNH HÌNH XÂM NHẬP MẶN TRÊN HỆ THỐNG SÔNG CHÍNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ Phần A: Khoa học Tự nhiên, Công nghệ và Môi trường: 25 (2013): 68-75 ỨNG DỤNG MÔ HÌNH TOÁN THỦY LỰC MỘT CHIỀU ĐÁNH GIÁ VÀ DỰ BÁO TÌNH HÌNH XÂM NHẬP MẶN TRÊN HỆ THỐNG SÔNG CHÍNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH Lâm Mỹ Phụng1, Văn Phạm Đăng Trí1 và Trần Quốc Đạt2 1 Khoa Môi trường và Tài nguyên Thiên nhiên, Trường Đại học Cần Thơ 2 Khoa Công nghệ, Trường Đại học Cần Thơ Thông tin chung: ABSTRACT Ngày nhận: 26/10/2012 Salinity intrusion is one of the major problems currently faced in the Ngày chấp nhận: 25/03/2013 Vietnamese Mekong Delta (VMD). The sluices, built to prevent salinity intrusion to protect rice cultivation, were converted to sea-water intakes for Title: aquaculture production leading to heavy salinity intrusion in different areas Application of one-dimensional in Tra Vinh. This study was done to assess historical salinity intrusion hydrodynamic model to assess dynamics within the main river system in Tra Vinh and to predict future the historical saline intrusion changes due to projected sea level rise (SLR) and declined upstream flows. dynamics and to predict the A hydrodynamic model (MIKE-11) constructed by using available future dynamics in the main topographical data in 2005 when a baseline scenario was developed to river network in the Tra Vinh compare with any changes in salinity intrusion in the year 2020 and 2030. province The simulated results of the study showed that with the impacts of SLR, saline intrusion could be found futher inland; however, if the sluices were Từ khóa: operated as designed, sline intrusion could be alleviated. Động thái xâm nhập mặn, mực nước biển dâng, suy giảm lưu TÓM TẮT lượng thượng nguồn, mô hình Xâm nhập mặn là một trong những vấn đề lớn mà người dân ở đồng bằng toán thủy lực sông Cửu Long đang phải đối mặt. Ở Trà Vinh, với việc tự phát mở rộng nuôi trồng thủy sản (NTTS), hệ thống các công trình thủy lợi (CTTL) (được Keywords: thiết kế ban đầu nhằm hạn chế XNM) đã được vận hành theo hướng lấy Salinity intrusion dynamics, nước mặn để NTTS làm cho mặn xâm nhập sâu vào nội đồng. Trong nghiên sea level rise, upstream flow cứu này, mô hình thủy động lực học một chiều (MIKE-11) được áp dụng để decline, hydrodynamic model đánh giá tình hình XNM trên hệ thống sông chính thuộc tỉnh Trà Vinh và dự báo sự XNM do nước biển dâng (NBD) và suy giảm lưu lượng nước thượng nguồn trong tương lai. Mô hình được xây dựng dựa trên cơ sở dữ liệu năm 2005; đây là kịch bản gốc để đánh giá tính chính xác của mô hình được áp dụng và so sánh với các kịch bản dự báo XNM vào các năm 2020 và 2030. Kết quả mô phỏng cho thấy trong điều kiện NBD, mặn sẽ xâm nhập sâu vào trong các hệ thống sông / kênh; mặc dù vậy, nếu các cống được vận hành theo thiết kế ban đầu thì XNM có thể được hạn chế. 1 GIỚI THIỆU và sông Cổ Chiên, tiếp giáp với biển Đông với chiều dài đường bờ biển là 65 km (Hình 1). Trà Vinh là một tỉnh ven biển đồng bằng Trong những năm gần đây, việc chuyển đổi cơ sông Cửu Long (ĐBSCL), nằm giữa sông Hậu 68 Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ Phần A: Khoa học Tự nhiên, Công nghệ và Môi trường: 25 (2013): 68-75 cấu sản xuất ở vùng ven biển (từ trồng lúa sang nghiêm trọng và phức tạp hơn. Một trong nuôi tôm) một cách tự phát đã làm cho tình những vấn đề cần quan tâm trong việc đưa ra trạng xâm nhập mặn ở những vùng ven biển trở giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu nên phức tạp và nghiêm trọng hơn (Lê Sâm, (BĐKH) ở Trà Vinh là việc xác định động thái 2007). Bên cạnh đó, Trà Vinh có hệ thống sông xâm nhập mặn trên hệ thống sông / kênh trên / kênh chằng chịt - đây cũng là một trong những địa bàn tỉnh trong điều kiện nước biển dâng kết lý do làm gia tăng quá trình xâm nhập mặn vào hợp với lưu lượng thượng nguồn sông Mekong sâu trong nội đồng. Những năm gần đây, với kế suy giảm trong mùa khô (Nguyễn Hiếu Trung, hoạch tăng cường sử dụng nguồn nước cho sản 2011). Do vậy, trong nghiên cứu này, mô hình xuất nông nghiệp cũng như cho các hoạt động toán thủy lực một chiều (MIKE-11) được sử liên quan đến thủy điện và các hoạt động kinh dụng để mô phỏng sự xâm nhập mặn ở tỉnh Trà tế khác ở các nước thượng nguồn sông Mekong Vinh và dự báo sự xâm nhập mặn cho tương lai (Chu Thai Hoanh et al., 2003), làm cho tình theo các kịch bản (KB) nước biển dâng và lưu hình xâm nhập mặn ở các tỉnh ven biển ĐBSCL lượng thượng nguồn giảm. nói chung và ở Trà Vinh nói riêng ngày càng Hình 1: Sơ đồ mạng lưới sông (A) và hệ thống các công trình thủy lợi trong vùng nghiên cứu (B) 2 PHƯƠNG PHÁP học; (ii) mô-đun truyền tải khuếch tán; (iii) mô- đun dự báo lũ; (iv) mô-đun vận chuyển bùn cát; 2.1 Cơ sở lý thuyết mô hình MIKE 11 ...