Vai trò của án lệ và kinh nghiệm áp dụng án lệ ở các nước trên thế giới

Bài viết đã nghiên cứu khái quát chung về án lệ, cũng như vai trò của án lệ và kinh nghiệm áp dụng án lệ của một số quốc gia trên thế giới, qua đó cho nêu lên sự cần thiết trong việc tham khảo và áp dụng án lệ vào hệ thống pháp luật của Việt Nam hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của án lệ và kinh nghiệm áp dụng án lệ ở các nước trên thế giới®Æng thÞ th¬m, nguyÔn ®×nh phong VAI TRß CñA ¸N LÖ Vµ KINH NGHIÖM ¸P DôNG ¸N LÖ ë C¸C N¦íC TR£N THÕ GIíI §Æng thÞ th¬m * nguyÔn ®×nh phong** Tãm t¾t: Bµi viÕt ®· nghiªn cøu kh¸i qu¸t chung vÒ ¸n lÖ, còng nh vai trß cña ¸n lÖ vµ kinhnghiÖm ¸p dông ¸n lÖ cña mét sè quèc gia trªn thÕ giíi, qua ®ã cho nªu lªn sù cÇn thiÕt trong viÖctham kh¶o vµ ¸p dông ¸n lÖ vµo hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam hiÖn nay. Tõ khãa: ¸n lÖ; ph¸p luËt; hÖ thèng th«ng luËt; hÖ thèng d©n luËt. Ngµy nhËn bµi: 25/8/2013; Ngµy duyÖt ®¨ng bµi: 30/9/2013 HiÖn nay, cïng víi sù ph¸t triÓn vµ ¸n lÖ vµ kinh nghiÖm ¸p dông ¸n lÖ cñatoµn cÇu hãa cña kinh tÕ, c¸c quèc gia trªn mét sè quèc gia trªn thÕ giíi, qua ®ã phÇnthÕ giíi ®ang cã sù giao lu m¹nh mÏ trªn nµo cho thÊy sù cÇn thiÕt ¸p dông ¸n lÖc¸c khÝa c¹nh v¨n ho¸, x· héi, ph¸p luËt. vµo hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt NamVíi sù giao lu m¹nh mÏ nh vËy, ph¸p hiÖn nay.luËt cña c¸c quèc gia víi hÖ thèng kh¸c 1. Kh¸i qu¸t chung vÒ ¸n lÖnhau (Civil Law(1) vµ Commom Law(2)) 1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña ¸n lÖcòng cã nh÷ng ¶nh hëng vµ tiÕp thu nhÊt Tõ ý tëng vÒ ¸n lÖ cã thÓ ®îc t×m®Þnh tõ c¸c nÒn ph¸p luËt cña c¸c quèc gia thÊy trong quan ®iÓm cña Aristotle - métkh¸c. Mçi quèc gia sÏ thÊy ®îc u nhîc nhµ triÕt häc lçi l¹c thêi Hy L¹p cæ ®¹i,®iÓm trong hÖ thèng ph¸p luËt cña m×nh, khi «ng ®a ra nguyªn t¾c r»ng c¸c vôtõ ®ã tiÕp thu c¸c tinh hoa tõ ph¸p luËt viÖc gièng nhau th× cÇn ph¶i ®îc xÐt xöcña c¸c quèc gia kh¸c. nh nhau. Tuy nhiªn, häc thuyÕt vÒ ¸n C¸c níc theo hÖ thèng d©n luËt ®ang lÖ t¹i c¸c níc theo hÖ thèng ph¸p luËtdÇn nhËn thÊy ®îc vai trß quan träng kh¸c nhau l¹i ®îc ghi nhËn hoµn toµncña ¸n lÖ trong hÖ thèng ph¸p luËt. ViÖc kh¸c nhau.(*)ghi nhËn ¸n lÖ nh mét nguån bæ trî, gióp Do häc thuyÕt vÒ ¸n lÖ díi gãc ®é cñagi¶i thÝch ph¸p luËt, lÊp lç hæng ph¸p lý hai hÖ thèng ph¸p luËt cã ®iÓm kh¸c nhaucòng nh t¹o ra ®êng lèi xÐt xö thèng nªn mçi hÖ thèng sÏ ®a ra nh÷ng ®ÞnhnhÊt ®ang lµ xu híng mµ mét sè c¸c níc nghÜa theo c¸ch riªng.theo hÖ thèng d©n luËt híng ®Õn, tiªu T¹i Anh, ¸n lÖ ®îc ®Þnh nghÜa lµ: “b¶nbiÓu lµ Ph¸p, §øc... mµ gÇn ®©y nhÊt lµTrung Quèc, quèc gia cã sù t¬ng ®ång vÒ (*) ThS, Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao. (**)hÖ thèng chÝnh trÞ còng nh chÝnh thÓ víi Sinh viªn §¹i häc LuËt Hµ Néi. (1) C¸c níc theo hÖ thèng th«ng luËt, ¸n lÖ ®îc thõaViÖt Nam. nhËn nh lµ mét nguån chÝnh thøc, cã vai trß quan Trong bµi viÕt nµy chóng t«i sÏ kh¸i träng trong hÖ thèng ph¸p luËt. (2) C¸c níc theo hÖ thèng d©n luËt, ¸n lÖ chØ ®îc coi lµqu¸t chung vÒ ¸n lÖ, còng nh vai trß cña nguån thø cÊp hoÆc kh«ng ®îc thõa nhËn chÝnh thøc.Sè 5-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 15vai trß cña ¸n lÖ vµ kinh nghiÖm ¸p dông ¸n lÖ...¸n hoÆc quyÕt ®Þnh ®îc nªu ra ®Ó chøng nh÷ng vô ¸n kh¸c míi cã gi¸ trÞ n©ng lªnminh cho mét quyÕt ®Þnh trong mét vô viÖc trë thµnh ¸n lÖ. Tuy nhiªn, tÝnh tiÒn lÖgÇn t¬ng tù sau ®ã”. T¹i Mü, ¸n lÖ ®îc nµy kh¸c nhau ë tõng níc. T¹i c¸c níc®Þnh nghÜa lµ: “mét quyÕt ®Þnh xÐt xö mµ ë theo hÖ thèng Civil Law, tÝnh tiÒn lÖ nµy®ã t¹o ra mét quy t¾c víi vai trß lµ ®iÓm lµ kh«ng b¾t buéc. ThÈm ph¸n cã thÓ chØquy chiÕu ®Ó quyÕt ®Þnh nh÷ng vô ¸n sau tham kh¶o ph¬ng ph¸p còng nh lËpnµy cã cïng t×nh tiÕt hoÆc vÊn ®Ò ph¸p lý”(3) luËn cña b¶n ¸n tríc mµ th«i. Tuy nhiªn, T¹i ViÖt Nam còng cã nhiÒu quan ®iÓm t¹i c¸c níc theo hÖ thèng Commom Law,kh¸c nhau vÒ viÖc ®Þnh nghÜa ¸n lÖ. Trong viÖc tu©n thñ nguyªn t¾c nµy gÇn nh lµsè ®ã, t¸c gi¶ NguyÔn ThÞ Håi kh¼ng ®Þnh triÖt ®Ó.¸n lÖ lµ quyÕt ®Þnh hoÆc lËp luËn, nguyªn Thø ba, b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã gi¸ trÞ ¸nt¾c hoÆc sù gi¶i thÝch ph¸p luËt do Toµ ¸n lÖ ph¶i lµ c¬ së cho Tßa ¸n cÊp díi vËn®a ra khi gi¶i quyÕt mét vô viÖc cô thÓ, dông khi xÐt xö mét vô ¸n t¬ng tù. C¬ së®îc Nhµ níc thõa nhËn lµm mÉu hoÆc nµy cã thÓ mang tÝnh chÊt b¾t buéc hoÆclµm c¬ së ®Ó Toµ ¸n dùa vµo ®ã ®a ra mang tÝnh chÊt tham kh¶o. TÝnh t¬ng tùquyÕt ®Þnh hoÆc lËp luËn ®Ó gi¶i quyÕt vô ë ®©y ®îc hiÓu lµ t¬ng tù nhau vÒ t×nhviÖc kh¸c x¶y ra vÒ sau cã néi dung hoÆc tiÕt, sù kiÖn c¬ b¶n vµ t¬ng tù vÒ vÊn ®Òt×nh tiÕt t¬ng tù(4). ph¸p lý. Theo t¸c gi¶ NguyÔn V¨n Nam, ¸n lÖ Dùa vµo nh÷ng ý ®Æc ®iÓm tiªu biÓu ®ã,®îc hiÓu: “lµ b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh cña ta cã thÓ ®a ra ®Þnh nghÜa ¸n lÖ:(3)Tßa ¸n, nã t¹o lËp quy t¾c hoÆc c¨n cø ¸n lÖ lµ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n,ph¸p lý ®¸ng tin cËy cho viÖc quyÕt ®Þnh trong ®ã chøa ®ùng c¸c lËp luËn, gi¶ic¸c vô viÖc t¬ng tù trong t¬ng lai”(5). thÝch vµ ph¬ng híng ¸p dông ph¸p luËt, Cã thÓ thÊy, dï theo ®Þnh nghÜa nµo, ®îc c¸c Toµ ¸n xem nh quy t¾c vµ vËnth× ¸n lÖ còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: dông ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n sau nµy cã Thø nhÊt, ¸n lÖ tríc hÕt ph¶i lµ b¶n néi dung t¬ng tù.¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n. B¶n ¸n vµ 1.2. Sù h ...