Vai trò của sở hữu trí tuệ đối với đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp

Bài viết này cung cấp thêm góc nhìn khác về đổi mới sáng tạo, mối quan hệ biện chứng giữa đổi mới và sáng tạo. Bài viết cũng làm rõ hơn vấn đề sở hữu trí tuệ trong đổi mới sáng tạo. Trong vấn đề này, ĐMST là quá trình, sở hữu trí tuệ là sản phẩm. Sở hữu trí tuệ có thể là kết quả của quá trình đổi mới sáng tạo nhưng sở hữu trí tuệ cũng là yếu tố đầu vào, một nguồn lực quan trọng không thể thay thế của quá trình đổi mới sáng tạo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của sở hữu trí tuệ đối với đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệpJSTPM Tập 13, Số 1, 2024 99 VAI TRÒ CỦA SỞ HỮU TRÍ TUỆ ĐỐI VỚI ĐỔI MỚI SÁNG TẠO TRONG DOANH NGHIỆP Khổng Quốc Minh1 Cục Sở hữu trí tuệTóm tắt:Ngày nay, đổi mới sáng tạo (ĐMST) là thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong nghiên cứukhoa học, hoạt động sản xuất kinh doanh, các văn bản quản lý nhà nước, trên các phươngtiện truyền thông với hàm ý làm nâng cao năng suất, thúc đẩy lợi thế cạnh tranh và thươngmại, qua đó góp phần tăng trưởng kinh tế. Bài viết này cung cấp thêm góc nhìn khác vềĐMST, mối quan hệ biện chứng giữa đổi mới và sáng tạo. Bài viết cũng làm rõ hơn vấn đềsở hữu trí tuệ (SHTT) trong ĐMST. Trong vấn đề này, ĐMST là quá trình, SHTT là sảnphẩm. SHTT có thể là kết quả của quá trình ĐMST nhưng SHTT cũng là yếu tố đầu vào, mộtnguồn lực quan trọng không thể thay thế của quá trình ĐMST.Từ khóa: Đổi mới; Sáng tạo; Sở hữu trí tuệ.Mã số: 24041201 THE ROLE OF INTELLECTUAL PROPERTY IN INNOVATION AND CREATIVITY IN ENTERPRISESSummary:Today, innovation is a widely used term in scientific research, business production activities,government management documents, and in the media, with the implication of enhancingproductivity, promoting competitive advantage and commerce, thereby contributing toeconomic growth. This article provides another perspective on innovation, the dialecticalrelationship between innovation and creativity. The article also clarifies the issue ofintellectual property in innovation. In this issue, innovation is the process, intellectualproperty is the product. Intellectual property may be the result of the innovation process,but intellectual property is also an input, an important and irreplaceable resource of theinnovation process.Keywords: Innovation; Creativity; Intellectual property.1. Hiểu đúng về đổi mới sáng tạoVề mặt từ ngữ, “đổi mới sáng tạo” được cấu tạo bởi hai từ có nghĩa “đổi mới”và “sáng tạo”. Để hiểu rõ nội hàm thuật ngữ ĐMST, cần phân biệt rõ hai khái1 Liên hệ tác giả: minhtrm.noip@gmail.com100 Vai trò của sở hữu trí tuệ đối với đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệpniệm “đổi mới” (innovation) và “sáng tạo” (creativity), cũng như ngữ cảnhsử dụng, áp dụng hai từ này và mối quan hệ biện chứng giữa chúng.1.1. Sáng tạoỞ khía cạnh hoạt động, sáng tạo được sử dụng với nghĩa chỉ hoạt động tưduy của con người, đó là quá trình hoạt động của con người tạo ra những giátrị vật chất, tinh thần. Theo từ điển Tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên,sáng tạo là làm ra cái mới chưa ai làm, tìm tòi làm cho tốt hơn mà không bịgò bó. Schumpeter (1934) cho rằng, sáng tạo là sử dụng các hoạt động nhậnthức để đưa ra những ý tưởng mới (trong doanh nghiệp). Còn theo AllanAfuah (2003), sáng tạo là việc đưa ra những ý tưởng mới lạ, hoặc cách tiếpcận độc đáo trong giải quyết vấn đề2. Theo Phan Dũng (2010), sáng tạo làhoạt động tạo ra bất cứ cái gì có đồng thời tính mới và tính ích lợi (trongphạm vi áp dụng cụ thể). “Bất cứ cái gì” được hiểu là ở bất cứ lĩnh vực nàocủa thế giới vật chất và tinh thần; “tính mới” là sự khác biệt của đối tượngđược xác định so với đối tượng cùng loại ra đời trước đó về mặt thời gian;“tính ích lợi” được hiểu là tăng năng suất, tăng hiệu quả, tiết kiệm, giảm giáthành, thuận tiện khi sử dụng, thân thiện với môi trường; “phạm vi áp dụng”chỉ đúng trong không gian, thời gian, hoàn cảnh, điều kiện cụ thể. Như vậy,để nhận biết bất cứ cái gì có sáng tạo hay không, phải so sánh cái đó với cáitrước nó, nếu cái đã thay đổi nghĩa là nó mới hơn so với cái cũ đồng thờimang lại tính ích lợi khi áp dụng thì nó là sáng tạo.Ở khía cạnh kết quả, kết quả của sáng tạo là tài sản trí tuệ (TSTT), TSTT ởđây được hiểu là tất cả các sản phẩm trí tuệ được tạo ra từ hoạt động tư duy,sáng tạo của con người, nó cũng bao gồm quyền tài sản đối với các sản phẩmtrí tuệ của con người đã được chủ thể xác lập quyền sở hữu hoặc theo cơ chếtự xác lập quyền khi thỏa mãn các điều kiện do pháp luật về SHTT quy định. TSTT có thể là giải pháp kỹ thuật, giải pháp quản lý, giải pháp tác nghiệp…,nó cũng bao gồm các đối tượng quyền SHTT như: tác phẩm văn học, nghệthuật và khoa học; sáng chế, giải pháp hữu ích (GPHI), kiểu dáng côngnghiệp (KDCN), thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, bí mật kinhdoanh; giống cây trồng mới (Khổng Quốc Minh, 2022).Sáng tạo là quá trình liên tục, gồm nhiều yếu tố đầu vào, trong đó có TSTT,trong quá trình này TSTT đóng vai trò quan trọng, là tri thức giúp con ngườinhận thức, cải biến nó thành TSTT mới có lợi ích lớn hơn như tăng năng suất,tăng hiệu quả, tiết kiệm, giảm giá thành, thuận tiện khi sử dụng, thân thiệnvới môi trường.2 Allan Afuah (2003), Innovation Management: Strategies, Implementati ...