Về bài Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường

+ Tư thế: Một người trí thức yêu nước vừa bước ra từ trong khói lửa chiến tranh,vừa bừng bừng khí thế chống giặc ngoại xâm, vừa hào hứng ngợi ca chủ nghĩa anh hùng,một tư thế tự do, tự tin và tự hào để mà nhìn vào mối quan hệ và dòng chảy của lịch sử dân tộc để khẳng định sức sống, sức mạnh của nó.+ Tâm thế: Một người nghệ sỹ giàu rung động và rất lãng mạn khi chọn cho mình một điểm nhìn thật đặc biệt về con sông.Chất lãng mạn, nghệ sĩ thể hiện...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về bài "Ai đã đặt tên cho dòng sông?" của Hoàng Phủ Ngọc TườngVề bài Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường(Chuyên đề ôn thi Đại học - Tác giả: Nguyễn Thanh Huyền - GV Văn)I. Hình tượng cái tôi tác giả1. Một cái tôi dạt dào cảm xúc:1.1. Tư thế và tâm thế:+ Tư thế: Một người trí thức yêu nước vừa bước ra từ trong khói lửa chiến tranh,vừabừng bừng khí thế chống giặc ngoại xâm, vừa hào hứng ngợi ca chủ nghĩa anhhùng,một tư thế tự do, tự tin và tự hào để mà nhìn vào mối quan hệ và dòng chảycủa lịch sử dân tộc để khẳng định sức sống, sức mạnh của nó.+ Tâm thế: Một người nghệ sỹ giàu rung động và rất lãng mạn khi chọn cho mìnhmột điểm nhìn thật đặc biệt về con sông.Chất lãng mạn, nghệ sĩ thể hiện ở sự lựachọn thời gian mùa thu và không gian khu vườn cổ sầm uất, một khu vườn mùa nàocũng có hoa nở.và trái chín mà vẫn thể hiện một “thần thái yên tĩnh và khoáng đạtgiống như một sự tự do nội tâm”- một không gian vừa cổ kính, vừa thắm tươi, vừaphóng khoáng. Trong không gian ấy, tâm thế của nhà văn trở nên thư thái, có sự tự donội tâm để cảm nhận một cách tinh tế và có chiều sâu về đối tượng. Sự thư tháibiểu hiện trong những hoạt động cụ thể: vừa ăn trái hồng ngọt và thanh để cảmnhận hương vị thực, vừa đọc Kiều để đắm mình trong thế giới tưởng tượng của thơca. Đi giữa cõi thực và cõi thơ, sống trong sự giao thoa của những rung động vớikhung cảnh thiên nhiên và những rung động trước một mối tình say đắm trong nhữngtrang Kiều để từ đó nhà văn có một phát hiện độc đáo về mối liên hệ giữa những câuKiều với âm hưởng sâu thẳm của Huế: “dòng sông đáy nước in trời và những nội cỏthơm, nắng vàng khói biếc, nỗi u hoài của dương liễu và sắc đẹp nồng nàn của hoatrà mi, nhữngmùa thu quan san, những vầng trăng thắm thiết…” và quan trọng nhấtlà nhận ra rằng sông Hương và thành phố của nó như một vang bóng trong thời gianhình tượng cặp tình nhân lý tưởng của Truyện Kiều “tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoavà đam mê, thi ca và âm nhạc”. Có thể thấy đó là một tư thế và tâm thế rất thích hợpvới việc bộc lộ những rung động của tình yêu- một thứ tình yêu rất sâu và rất đắmsay của nhà văn với con sông xứ Huế.1.2. Cảm hứng và cảm xúc:+Cảm hứng: niềm say sưa tìm kiếm và khẳng định vẻ đẹp riêng, sức cuốn hút,quyến rũ riêng của con sông xứ Huế ở các phương diện không gian và thời gian, lịchsử và văn hoá. Cả bài tuỳ bút dường như là cuộc hành trình tìm kiếm cho câu hỏi đầykhắc khoải “Ai đã đặt tên cho dòng sông” Và cuộc tìm kiếm, lý giải cái tên của dòngsông đã trở thành cuộc tìm kiếm đầy hào hứng và say mê không chỉ vẻ đẹp của diệnmạo hình hài mà còn là độ lắng sâu của tâm hồn và rung động. Con sông xứ Huếhiện lên trong cuộc tim kiếm của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã không chỉ là con sôngđịa lý mà là một sinh thể, một con người “sông Hương quả thực là Kiều, rất Kiều”vừa xinh đẹp, vừa tài hoa, vừa thăng trầm chìm nổi cùng lịch sử lại vừa đằm thắmlắng sâu với nền văn hoá riêng của nó.+ Cảm xúc: vô cùng phong phú. Có khi nó đựơc bộc lộ trực tiếp với các trạng tháinội tâm: vừa thích thú, vừa lơ đãng, miên man trong vẻ đẹp của dòng sông đang đổisắc không ngừng, nhớ da diết điệu chảy lặng lờ của con sông khi ngang qua thànhphố, cái điệu chảy như một điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế trong trăm nghìnánh hoa đăng; thất vọng khi nghe nhạc Huế giữa ban ngày hoặc trên sân khấu bởihiểu sâu sắc rằng nền âm nhạc Huế được sinh thành trên mặt nước sông Hương, làlinh hồn của con sông nên chỉ là chính nó vang lên trong đêm giữa tiếng rơi bán âmcủa nước từ những mái chèo khuya.Có khi cảm xúc yêu thương da diết với xứ Huế lại được bộc lộ gián tiếp trong cuộchành trình lặng lẽ với rất nhiều những tìm kiếm và phát hiện: Cái “tôi” tác giả khi thìchứng kiến một nghệ nhân già sau nửa thế kỷ chơi nhạc đã chợt nhận ra khúc nhạcHuế trong những trang Kiều “Trong như tiếng hạc bay qua. Đục như tiếng suối mớisa nửa vời”, khi bất ngờ và ngỡ ngàng nhận ra điểm tương đồng giữa con sông vàcon người ở “nỗi vương vấn và chút lẳng lơ kín đáo của tình yêu”; có khi lại cũng vìyêu Huế mà đọc văn kiện của Liên Hiệp quốc về Huế bằng sự rung động thẩm mỹcủa tâm hồn để “thấy hiện bóng khuôn mặt quyến rũ và tươi trẻ của dòng sôngthành phố giữa lòng thế giới hiện đại ”; đồng thời cũng hoài niệm đến khắc khoảikhi phát hiện ra một sắc màu xưa cũ của chiếc áo cưới ở Huế ngày xưa, rất xưa“màu áo lục điều với loại vải…ở bên trong, tạo thành một màu tím ẩn hiện” để từcái sắc màu văn hoá ấy mà liên tưởng một cách rất ngẫu hứng mà có lí tới “màu củasương khói trên sông Hương giống như tấm voan huyền ảo của tự nhiên, sau đó ẩngiấu khuôn mặt thực của dòng sông”.Rõ ràng Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đem tình yêu đằm thắm lắng sâu và những cảmxúc sôi nổi say sưa phổ vào trang viết để rồi mỗi dòng văn như một nốt nhạc trongbản đàn lòng để tôn vinh vẻ đẹp của sông Hương.2. Một cái tôi nghiêm túc cẩn trọng trong tìm kiếm và phát hiện2.1. Kiến thức và ý thức+ Kiến thức: phong phú và có chiều sâu. Có thể nói trong bài bút ký pha tuỳ bút này,Hoàng Phủ Ngọc Tường đã huy động vốn kiến thức tổng hợp nhiều mặt vềcon sông Hương từ địa lý, lịch sử, văn hoá, văn chương và đời sống, tự nhiên và khảocổ, cái hiện sinh và những gì thuộc về xa xưa…Đọc bài viết có thể thấy công phunghiên cứu, tìm hiểu của nhà văn thật đáng nể: vừa quan sát để thấy được từng nétdiện mạo của con sông trong từng khoảng không gian cụ thể, vừa nghiên cứu đểthấy mối liên hệ giữa đặc điểm địa lý với đặc điểm dòng chảy của con sông, vừatìm hiểu con sông trong từng thời kỳ lịch sử, vừa thâm nhập thực tế để nhận biếtmột cách cụ thể những nếp sinh hoạt, những cách thức lao động, những hương vịriêng của cỏ cây, hoa trái, đất đai, vừa đọc tư liệu, sách vở để hình dung ra quá khứmột thời vang bóng trong những dấu tích còn lại của thành quách, đình đền. Trongkhối lượng kiến thức được huy động, đáng kể nhất là kiến thức địa lý, lịch sử và vănhoá. Các mặt kiến thức này không tách rời nhau, không độc lập ...