VIÊM MŨI XOANG TRẺ EM

Viêm mũi xoang là một bệnh thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 6 tuổi, theo CDC Mỹ thì chẩn đoán viêm xoang ngày càng gia tăng ở trẻ em vì đây là hậu quả của viêm đường hô hấp trên (6,5%). Theo khảo sát của BV. Nhi Ðồng I, tỷ lệ viêm xoang cấp ở trẻ vào khoảng 6,6% và bệnh tập trung ở trẻ dưới 6 tuổi. Yếu tố nguy cơ của bệnh bao gồm suy giảm miễn dịch, rối loạn chức năng vận chuyển lông nhầy, dị ứng với môi trường xung quanh, trào ngược dạ dày thực quản, bất thường...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
VIÊM MŨI XOANG TRẺ EM VIÊM MŨI XOANG TRẺ EM Tác giả : BS. ÐẶNG HOÀNG SƠN I. MỞ ÐẦU Viêm mũi xoang là một bệnh thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 6 tuổi, theo CDC Mỹ thì chẩn  đoán viêm xoang ngày càng gia tăng ở trẻ em vì đây là hậu quả của viêm đường hô hấp  trên (6,5%). Theo khảo sát của BV. Nhi Ðồng I, tỷ lệ viêm xoang cấp ở trẻ vào khoảng 6,6% và bệnh tập trung ở trẻ dưới 6 tuổi. Yếu tố nguy cơ của bệnh bao gồm suy giảm miễn dịch, rối loạn chức năng vận chuyển lông nhầy, dị ứng với môi trường xung quanh, trào ngược dạ dày thực quản, bất thường về cấu trúc giải phẫu bệnh, dị vật mũi, VA v.v... Có rất nhiều quan điểm về chẩn đoán và điều trị, trong bài viết này chúng tôi xin được nêu một số vấn đề cần lưu ý. II. ÐỊNH NGHĨA Viêm xoang là tình trạng viêm niêm mạc các xoang cạnh mũi, được coi như một biến chứng của  viêm đường hô hấp trên. - Viêm xoang cấp được phân biệt với viêm xoang mãn ở yếu tố thời gian của bệnh. Viêm xoang cấp xảy ra khi có đợt khởi phát cấp tính của tình trạng nhiễm trùng với các triệu chứng kéo dài dưới 3 tuần, dưới 4 đợt trong năm (James A.Stankiewwicz & Andrew Hotaling). - Viêm xoang mạn là một tình trạng viêm nhiễm tại xoang kéo dài trên 3 tháng, không đáp ứng với điều trị nội khoa tối đa, hoặc tình trạng viêm nhiễm tái phát trên 6 lần trong năm kèm theo có bất thường trên X- quang. III. TRIỆU CHỨNG 1. Viêm xoang cấp: Hay gặp nhất là sự tồn tại các triệu chứng viêm đường hô hấp trên, thường  những triệu chứng này tồn tại 5­7 ngày. Nếu kéo dài trên 10 ngày và kèm theo các triệu  chứng sau thì phải nghĩ đến một tình trạng viêm xoang cấp đã xảy ra. + Sốt > 390C. + Thở hôi. + Ho nhiều về ban đêm. + Sổ mũi, mũi có mủ vàng hay xanh. + Nhức đầu. + Ðau vùng mặt, sau ổ mắt, đau răng, đau họng. + Có thể kèm theo viêm tai giữa cấp. 2. Viêm xoang mạn tính: Trong viêm xoang mạn tính, các triệu chứng không nghiêm trọng và kéo dài trên 3 tháng. Bệnh nhân thường có các triệu chứng sau: + Sốt từng đợt, sốt không cao. + Ðau họng tái phát. + Khan tiếng hay ho khạc, tình trạng nặng hơn vào ban đêm. + Nghẹt mũi, nước mũi chảy xuống họng. + Sưng vùng mặt. + Chảy máu cam. + Nhức đầu. + Ù tai, viêm tai giữa. + Nghẹt mũi không ngửi được mùi. Khám bệnh nhân viêm xoang, chúng ta thường thấy: + Mũi có mủ, thường ở sàn mũi hay ở khe giữa. + Niêm mạc mũi phù nề sung huyết. + Mủ nhầy chảy xuống thành sau họng. + Ấn đau ở điểm xoang tương ứng. IV. HÌNH ẢNH CHẨN ÐOÁN - Hình ảnh chẩn đoán rất phong phú: từ nội soi, X-quang thông thường đến CT-Scan. - Ðể sơ bộ đánh giá tình trạng viêm xoang cũng như khảo sát tình trạng xuất tiết và một số vấn đề trong mũi, vòm mũi họng, ta có thể nội soi ngay tại phòng khám đối với trẻ lớn và biết hợp tác. Còn với trẻ nhỏ không thể hợp tác, có khi phải nội soi trong tình trạng trẻ ngủ yên. Thường có thể ghi nhận mủ nhầy đóng ở sàn mũi, ở các khe cuốn mũi, mủ chảy xuống thành sau họng hay một số bất thường về cơ thể học như vẹo vách ngăn, củ vách ngăn, phì đại cuốn giữa, cuốn dưới, dị dạng mỏm móc, polyp ở các khe mũi cũng như ghi nhận có VA hay không? - Nhằm làm rõ hơn tình trạng của xoang trong trường hợp viêm xoang cấp để chẩn đoán, tư thế thường dùng là tư thế Blondeu và Hirtz: Những hình ảnh có thể gặp là mờ các xoang, mức khí dịch trong xoang, dày niêm mạc xoang. - Ðối với tình trạng viêm xoang mãn, người ta cho rằng phim X-quang thông thường không có giá trị, trong trường hợp này chúng ta phải chụp CT-Scan nhằm có đầy đủ dữ liệu chẩn đoán các vấn đề về xương và niêm mạc để quyết định phẫu thuật. Ðây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán viêm xoang và những bất thường vùng mũi xoang. - Siêu âm có giá trị chẩn đoán bệnh lý xoang ở trẻ 4 tuổi. Chủ yếu là xoang hàm và trán. - MRI có giá trị chẩn đoán nấm xoang hay u xoang. - Một số nhà lâm sàng cho rằng trẻ dưới 4 tuổi bị viêm xoang thường không có triệu chứng, trong trường hợp này X-quang thông thường có giá trị chẩn đoán phát hiện bệnh. V. VI KHUẨN Có rất nhiều công trình nghiên cứu cho thấy vi khuẩn ở vòm mũi họng cũ?g là loại vi khuẩn gây bệnh ở vùng mũi xoang. Theo các tác giả Mỹ thì thường gặp nhất là Strepto. pneumonia, Haemophilus influenzae loại không định type. Qua kết quả khảo sát tại BV. Nhi Ðồng I, ở trẻ em thường gặp nhất là Haemophilus 40%, Strepto. pneumonia 20% và Moraxella catarrhalis 12%. Trong viêm xoang mãn, người ta còn gặp Strepto a hemolytic, đặc biệt là Staph hiện diện trong 30% số ca. VI. ÐIỀU TRỊ Dựa trên đánh giá lâm sàng, bệnh sử, phim X-quang, người ta xác định chẩn đoán và hướng dẫn điều trị. Trong trường hợp viêm xoang mãn cần làm thêm CT-scan để đánh giá tình trạng các lỗ thông xoang, các bất thường về giải phẫu học vùng mũi xoang để từ đó có những biện pháp điều trị thích hợp. Nguyên tắc điều trị: - Làm giảm triệu chứng. - Kiểm soát nhiễm trùng. - Ðiều trị bệnh nền, bất thường cơ thể học. - Ðiều trị phải đảm bảo an toàn, kết quả và có giá cả hợp lý. 1. Viêm xo ...