Xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn (Phần 3)

Cấp, loại, hình thức hiệu lực của tiêu chuẩn (Tiếp theo) 2. Phân loại tiêu chuẩn Có nhiều cách phân loại tiêu chuẩn, người ta có thể phân loại tiêu chuẩn theo đối tượng của tiêu chuẩn, tức là theo những vấn đề mà tiêu chuẩn đề cập đến, cũng có thể phân loại theo mục đích của tiêu chuẩn, phân loại theo vị trí pháp lý của tiêu chuẩn.2.1. Phân loại tiêu chuẩn theo đối tượngTheo đối tượng, tiêu chuẩn được phân thành 3 loại:Tiêu chuẩn cơ bản: – Là những tiêu chuẩn sử dụng chung cho nhiều ngành,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn (Phần 3) Xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn (Phần 3) Cấp, loại, hình thức hiệu lực của tiêu chuẩn (Tiếp theo) 2. Phân loại tiêu chuẩn Có nhiều cách phân loại tiêu chuẩn, người ta có thể phân loại tiêu chuẩntheo đối tượng của tiêu chuẩn, tức là theo những vấn đề mà tiêu chuẩn đề cập đến,cũng có thể phân loại theo mục đích của tiêu chuẩn, phân loại theo vị trí pháp lýcủa tiêu chuẩn. 2.1. Phân loại tiêu chuẩn theo đối tượng Theo đối tượng, tiêu chuẩn được phân thành 3 loại:Tiêu chuẩn cơ bản: – Là những tiêu chuẩn sử dụng chung cho nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Vídụ: đơn vị đo lường, hằng số vật lý, ký hiệu toán học… các tiêu chuẩn về số ưutiên, cách trình bày tiêu chuẩn. - Tiêu chuẩn về sản phẩm hàng hoá:- – Là các tiêu chuẩn về các vật thể hữu hình như nguyên vật liệu: than, sắt, thép…, các thi tiết, cụm chi tiết: bu lông, trục, động cơ…, các máy móc thiết bị: ô tô, máy kéo…- - Tiêu chuẩn về các quá trình:- – Là tiêu chuẩn quy định các yêu cầu mà một quá trình sản xuất thử nghiệm hay dịch vụ phải thoả mãn. Ví dụ các phương pháp lấy mẫu, phân tích…2.2. Phân loại theo mục đích- - Các tiêu chuẩn nhằm mục đích thông hiểu: thuật ngữ định nghĩa, dấu hiệu, ký hiệu quy ước…- - Các tiêu chuẩn nhằm giảm bớt sự đa dạng và đổi lẫn sản phẩm: các tiêu chuẩn về kích thước, các mối lắp ghép…- - Các tiêu chuẩn nhằm mục đích chất lượng: quy định các chỉ tiêu chất lượng mà một sản phẩm hay nguyên vật liệu phải đạt được.- - Các tiêu chuẩn nhằm bảo vệ an toàn vệ sinh: quy định riêng về các chỉ tiêu an toàn hay vệ sinh mà sản phẩm phải đạt, đây là những chỉ tiêu tối thiểu mà sản phẩm phải thoả mãn, nhằm bảo vệ người tiêu dùng.2.3. Phân loại theo vai trò pháp lý của tiêu chuẩnTheo vai trò pháp lý, người ta chia tiêu chuẩn ra làm 2 loại: tiêu chuẩn bắtbuộc và tiêu chuẩn tự nguyện.Tiêu chuẩn bắt buộc: là tiêu chuẩn mà những người có liên quan có nghĩavụ thực hiệnTiêu chuẩn tự nguyện : là tiêu chuẩn có sẵn, ai thấy ích lợi thì dùng.Hầu hết các tiêu chuẩn khi công bố là tự nguyện, các cơ quan của chínhphủ, các tổ chức kinh tế, xã hội… theo quyền hạn của mình ban hành cácvăn bản pháp luật trong đó có “tham chiếu” các tiêu chuẩn, khi ấy nó trởthành bắt buộc.3. Hiệu lực của tiêu chuẩnNhư trên đã trình bày, xét về tính chất pháp lý, người ta chia tiêu chuẩn ralàm 2 loại:Tiêu chuẩn bắt buộc (mandatory standard) và tiêu chuẩn tự nguyện(voluntory standard), đôi khi người ta cũng gọi đó là “hình thức hiệu lực”của tiêu chuẩn và gọi bằng tên khác là “chính thức” và “khuyến khích”.Hình thức hiệu lực của một tiêu chuẩn chỉ ra rằng, việc áp dụng tiêu chuẩnđó là bắt buộc hay tự nguyện.ở các nước công nghiệp phát triển hầu nhưtoàn bộ tiêu chuẩn (100%) là tự nguyện.Ở nước ta trước đây, cũng như các nước XHCN khác, hầu hết tiêu chuẩn(trên 90%) là bắt buộc.Thực ra điều ấy cũng chỉ là “hình thức”, nó khôngphản ảnh thực chất của việc áp dụng tiêu chuẩn. ở các nước công nghiệp, tổchức Tiêu chuẩn hoá quốc gia thường không phải là một cơ quan của Chínhphủ vì vậy họ thường chỉ công bố tiêu chuẩn tự nguyện.Nếu các cơ quan của Chính phủ thấy cần thiết phải quy định bắt buộc sửdụng một tiêu chuẩn nào đó thì họ đưa tiêu chuẩn đó vào nội dung của mộtvăn bản pháp luật.Trong thực tế, một tỷ lệ khá lớn các tiêu chuẩn đã trở thành “bắt buộc” theocách này.ở các nước đang phát triển, đặc biệt là các nước quản lý kinh tế kếhoạch hoá tập trung, tổ chức Tiêu chuẩn hoá quốc gia thường là một cơquan Chính phủ (thậm chí tiêu chuẩn do một bộ trưởng ký ban hành) nênhọ có quyền quy định tất cả tiêu chuẩn là bắt buộc.Trong thực tế, điều đó có thực hiện được không lại là một vấn đề khác.Vềnguyên tắc, hầu hết các tiêu chuẩn của một công ty là tiêu chuẩn bắt buộc(tất nhiên trong phạm vi công ty đó); tiêu chuẩn ngành (hội) quốc gia, khuvực hay quốc tế đều là tự nguyện ...