Xơ vữa động mạch - đột quỵ não

Chỉ có 12-15% người bệnh có triệu chứng thiếu máu não thoảng qua, được coi là dấu hiệu cảnh báo bị đột quỵ, còn đa phần không có biểu hiện gì trước khi đột quỵ xảy ra.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xơ vữa động mạch - đột quỵ nãoXơ vữa động mạch - đột quỵ nãoChỉ có 12-15% người bệnh có triệu chứng thiếu máu não thoảng qua,được coi là dấu hiệu cảnh báo bị đột quỵ, còn đa phần không có biểuhiện gì trước khi đột quỵ xảy ra.Các nguyên nhân gây đột quỵ vì thế được coi như là bom nổ chậm, khichúng phát nổ thì để lại hậu quả khôn lường. Việc phát hiện và điều trị dựphòng trước khi đột quỵ xảy ra là cực kỳ cần thiết và quan trọng, giúp ngườibệnh có thể tránh được đột quỵ.Truy tìm các yếu tố dẫn đến đột quỵ nãoĐột quỵ não là hội chứng lâm sàng được đặc trưng bởi sự mất cấp tính chứcnăng của não, tồn tại quá 24 giờ hoặc tử vong trước 24 giờ. Những triệuchứng thần kinh khu trú phù hợp với vùng não do động mạch bị tổn thươngphân bố, không do nguyên nhân chấn thương. Đột quỵ não còn được biếtđến với tên gọi khác là tai biến mạch máu não.Đột quỵ hay tai biến mạch máu não là một bệnh lý gây ra do tổn thươngmạch máu tại não. Theo phân loại quốc tế, bệnh mạch máu não gồm hai thểchính là nhồi máu não và chảy máu não. Nhồi máu não hay thiếu máu nãocục bộ là do lòng mạch máu não bị nghẽn, bít tắc hoặc thắt hẹp (chiếm tỷ lệđa số là 87%). Chảy máu não là do mạch máu não bị vỡ, thường nơi vỡ làcác phình động mạch (3%), mạch máu dị dạng hoặc do rối loạn yếu tố đôngcầm máu.- Nguyên nhân của sự nghẽn mạch hay huyết khối thường do lòng mạch bịvữa xơ hoặc viêm, hình thành các mảng vữa xơ và cục máu đông làm hẹpdần lòng mạch. Nếu lòng mạch bị hẹp nhiều (khi hẹp ≥ 75%) sẽ có biểu hiệnthiếu máu vùng não phía sau do mạch máu đó cung cấp, khi lưu lượng máunão dưới 10ml/100g não/phút sẽ gây ra nhồi máu (bình thường lưu lượngtuần hoàn não trung bình ở người lớn là 49,8ml ± 5,4ml/100g não/phút).- Tắc mạch máu não là do cục tắc từ vị trí khác của lòng mạch di chuyểnđến. Cục tắc có thể từ tim hoặc ở lòng mạch đoạn từ quai động mạch chủđến động mạch cảnh được trôi lên mạch máu não, cục tắc sẽ dừng lại ở lòngmạch có kích thước nhỏ hơn và gây mất cấp máu cho vùng não do mạch đóchi phối, từ đó gây nhồi máu não. Cục tắc hình thành ở tim thường do máubị quẩn trong tim do bệnh hẹp van hai lá, rung nhĩ, loạn nhịp tim. Cục tắchình thành ở mạch thường là mảng vữa xơ bị bung ra và trôi lên phía trêntheo dòng chảy của tuần hoàn não.- Lòng mạch bị thắt hẹp do co thắt mạch máu não, thường gặp trong chảymáu dưới nhện, sau đau nửa đầu, tăng huyết áp cấp tính, can thiệp mạch.- Chảy máu não có thể do tăng huyết áp, do vỡ các phình động mạch nãohoặc vỡ ổ dị dạng động tĩnh mạch bẩm sinh (AVM), vỡ thông động tĩnhmạch màng cứng hoặc các bệnh lý rối loạn đông cầm máu. Phình mạch máunão có thể do bẩm sinh, có thể mắc phải do bị tổn thương thành mạch vàtăng huyết áp.Vậy cần làm gì để biết trước khả năng bị đột quỵ?Để biết trước điều này không còn cách nào khác là phải biết hệ mạch não,hệ mạch từ tim lên não cũng như các yếu tố đông cầm máu trong cơ thể.Đối với nhóm người trẻ tuổi, khả năng bị đột quỵ là do có bệnh lý dị dạngđộng tĩnh mạch não bẩm sinh, phồng động mạch não bẩm sinh; tắc mạch nãodo biến chứng hẹp van hai lá gây rung nhĩ, tạo thành máu quẩn ở tim trôi lênnão hoặc các bệnh về máu như xuất huyết giảm tiểu cầu, sốt xuất huyết. Vậytrước tiên cần làm là khám sức khỏe định kỳ xem có các bệnh về máukhông, kiểm tra tim mạch xem có bị bệnh lý van tim không? Với trẻ hay đauđầu, co giật động kinh, chậm nhận thức, nên kiểm tra mạch máu não bằngchụp cộng hưởng từ mạch máu não hoặc chụp cắt lớp vi tính nhiều lớp cắtdựng mạch. Khi có nghi ngờ thì chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) để xácđịnh rõ tổn thương.Đối với người có yếu tố nguy cơ cao như tăng huyết áp, đái tháo đường, béophì, rối loạn lipid máu, bệnh lý tim mạch, vữa xơ động mạch, cơn thiếu máunão thoảng qua, nghiện rượu, nghiện thuốc lá... thì việc quan trọng là khảosát hệ mạch máu não, hệ mạch cảnh, động mạch chủ và tim. Xác định xemmạch máu não có bị phình, bị dị dạng, bị chít hẹp hoặc có cục máu quẩntrong tim không? Người bệnh cần làm điện tim, siêu âm tim, siêu âm hệđộng mạch chủ và hệ động mạch cảnh và tốt nhất là chụp được hệ mạch máunão bằng cộng hưởng từ hoặc CT scanner đa lớp cắt mạch máu.Đối với người trên 55 tuổi, đây là nhóm có khả năng bị đột quỵ cao, chủ yếudo nhồi máu não huyết khối hoặc chảy máu não do vỡ các phình mạch, tănghuyết áp. Cần khảo sát kỹ hệ động mạch cảnh, hệ động mạch não bằng siêuâm và cộng hưởng từ mạch, CT đa lớp cắt dựng mạch hoặc chụp mạch máumáu não DSA.Ngăn chặn đột quỵ thế nào? Đột quỵ não xảy ra rất đột ngột và cấp tính, đôi khi cướp đi tính mạng củangười bệnh chỉ vài chục phút. Chỉ có 12-15% người bệnh có triệu chứngthiếu máu não thoảng qua, được coi là dấu hiệu cảnh báo bị đột quỵ, còn đaphần không có biểu hiện gì trước khi đột quỵ xảy ra. Các nguyên nhân gâyđột quỵ vì thế được coi như là bom nổ chậm, khi chúng phát nổ thì để lại hậuquả khôn lường. Việc phát hiện và điều trị dự phòng trước khi đột quỵ xảyra là cực kỳ cần thiết v ...