Ý nghĩa của việc sử dụng chất liệu văn học và văn hóa dân gian trong đoạn trích Đất nước của trường ca Mặt đường khát vọng (Nguyễn Khoa Điềm)

Nhắc đến những kiệt tác có tầm vóc về đất nước: Nam quốc sơn hà (?), Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi) hay những bài thơ khá nổi tiếng như Đất nước (Nguyễn Đình Thi), Tổ quốc bao giờ đẹp thế này chăng (Chế Lan Viên)... có lẽ, khi viết về đất nước, người ta không chỉ có cảm mà còn có nghĩ, chính những cách riêng đó sẽ tạo ra những nét riêng của từng tác giả. Nguyễn Khoa Điềm cũng vậy, Đất nước của ông không chỉ được triển khai trên các bình diện: không gian và thời gian mà quan trọng hơn cả là bình diện văn hóa, phong tục, tâm hồn và tính cách dân tộc. Đó là Đất nước của nhân dân.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ý nghĩa của việc sử dụng chất liệu văn học và văn hóa dân gian trong đoạn trích "Đất nước" của trường ca "Mặt đường khát vọng" (Nguyễn Khoa Điềm)Đềbài:Ýnghĩacủaviệcsửdụngchấtliệuvănhọcvàvănhóadângiantrongđoạntrích“Đấtnướccủatrườngca“Mặtđườngkhátvọng”(NguyễnKhoaĐiềm) BàilàmNhắcđếnnhữngkiệttáccótầmvócvề đấtnước:Namquốcsơnhà(?),BìnhNgôđại cáo(NguyễnTrãi)haynhữngbàithơkhánổitiếngnhưĐấtnước(NguyễnĐìnhThi),Tổquốcbaogiờđẹpthế nàychăng(Chế LanViên)...cólẽ,khiviếtvềđấtnước,ngườita khôngchỉcócảmmàcòncónghĩ,chínhnhữngcáchriêngđósẽtạoranhữngnétriêngcủatừngtácgiả.NguyễnKhoaĐiềmcũngvậy,Đấtnướccủaôngkhôngchỉđượctriểnkhaitrêncácbìnhdiện:khônggianvàthờigianmàquantrọnghơncả làbìnhdiệnvănhóa, phongtục,tâmhồnvàtínhcáchdântộc.ĐólàĐấtnướccủanhândân.ChươngĐấtnướctríchtrongtrườngca“Mặt đườngkhátvọng”đượcNguyễnKhoa Điềmthểhiệnbằnghìnhthứcthơtrữtình,dựatrênnhữngtruyềnthống,vănhóa,lịchsửngànđờicủadântộc.Đisâuvàotìmhiểuđoạntrích,chúngrasẽthấyrõđiềuđó.Cóthể thấytoànbộ chươngVcủabảntrườngcaMặtđườngkhátvọngnhư đượcbao bọcbởikhôngkhícủavãnhóadângian.NguyễnKhoaĐiềmđãsửdụngrộngrãivàlinhhoạtcácchấtliệucủavănhóadângian,từcadao,tụcngữđếntruyềnthuyết,cổtích,từphongtụctậpquánđếnthóiquensinhhoạttạonênmộtthếgiớinghệthuậtvừagầngũi, quenthuộc,vừasâuxa,kìdiệuđủ sứcgợilênđượccáihồnthiêngcủanonsông,đất nước.Cóthểxemphầnđầubàithơlàmộtđịnhnghĩavềđấtnướctheocáchriêngcủanhàthơ, đượcphátbiểuthôngquanhữnghìnhtượngcụthể,sinhđộngvàđầysứcgợicảmTheotácgiả,Đấtnướctrướchếtkhôngphảilàmộtkháiniệmtrừutượngmàlànhữnggìgần gũi,thânthiếtởngaytrongcuộcsôngbìnhdịcủamỗiconngười.Đấtnướchiệnhìnhlên quanhữngcâuchuyệnkể củamẹ,qua“miếngtrầubâygiờ bàăn”,quacáikèocáicột, quahạtgạomiếngcơmngàyngày.Đấtnướckhôngphảilànhữnggìxalạmàởngaytrongmáuthịtcủaanhvàem: “Tronganhvàemhômnay Đềucómộtphầnđấtnước”Rấtkhéoléo,tácgiả đãnóilênđượcsự gắnbómáuthịtgiữasố phậncánhânvớivận mệnhchungcủacộngđồng,củaĐấtnước: “Emơi!em,Đấtnướclàmáuxươngcủamình Phảibiếtgắnbóvàsansẻ Phảibiếthóathânchodánghìnhxứsở LàmnênĐấtnướcmuônđờiĐấtnướccònđượchìnhthànhtừ nhữngtruyềnthống,lịchsử vănhóa,phongtụcngàn đờicủadântộc.Nhàthơ đãkhaithácýnghĩacủacácthànhtố ĐấtvàNướctrongmối quanhệvớikhônggianvàthờigian,vớilịchsửvàhiệntại,Chiềusâucủalịchsử,truyềnthống,phongtụcvàvănhóacủađấtnướcđượcgợilêntừhuyềnthọaiLạcLongQuânvà ÂuCơ,từtruyềnthuyếtHùngVươngvớingàyGiỗtổ,từnhữngcâucadaoquenthuộc. Ở đây,đấtnướcđượccảmnhậnnhư làsự thốngnhấtcủacácphươngdiệntruyền thông,vănhóa,phongtụcrấtthiêngliêngsongcũngrấtgầngũivớicuộcsốngmỗiconngười.Nhữnggiátrị tinhthầnbềnvững ấycủađấtnướcđãgắnliềnquákhứ vớihiện tạivàtươnglai,đượcnuôidưỡngquacácthếhệ. “Nhữngaiđãkhuất Nhữngaibâygiờ Yêunhauvàsinhconđẻcái Gánhvácphầnngườiđitrướcđểlại Dặndòconcháuchuyệnmaisau Hàngnămănđâulàmđâu CũngbiếtcúiđầunhớngàygiỗTổNguyễnKhoaĐiềmsửdụngchấtliệudângiankhôngchỉthểhiệnlòngyêuđấtnướcmà thôngquađótácgiảcòntậptrunglàmnổibậttưtưởng:Đấtnướccủanhândân.TưtưởngĐấtnướccủanhândânđãđemđếnmộtcáinhìnmớimẻ,cóchiềusâuvềđịa lí,về nhữngdanhlamthắngcảnhtrênkhắpcácmiềnđấtnước.NhữngnúiVọngPhu,nhữnghònTrốngMái,nhữngnúiBútnonNghiênkhôngcònlànhữngcảnhthúthiênnhiên thuầntúynữamàđượccảmnhậnthôngquanhữngcảnhngộ,nhữngsố phậncủanhândân,sựhóathâncủanhữngconngườikhôngtên,khôngtuổi. “NhữngngườivợnhớchồngcòngópchođấtnướcnhữngnúiVọngPhu CặpvợchồngyêunhaugópnênhònTrốngMái”Cả đến“concóc,congàquêhươngcũnggópchoHạ Longthànhthắngcảnh”. Ớ đây,cảnhvậtthiênnhiên,đấtnướcquacáinhìncủaNguyễnKhoaĐiềm,hiệnlênnhư một phầntâmhồn,máuthịtcủanhândân.Chínhnhândânđãtạodựngnênđấtnướcnày,đã đặttên,đãghidâuvếtcuộcđờimìnhlênmỗingọnnúi,dòngsông,tấcđấtnày.Từnhữnghìnhảnh,hiệntượngcụthểnhàthơ ...