Bài giảng Ngôn ngữ lập trình Pascal: Chương 1 - 2 - 3

Bài giảng Ngôn ngữ lập trình Pascal: Chương 1 - 2 - 3 được biên soạn nhằm trang bị cho các bạn những kiến thức về nguyên nhân cần phải học Pascal, các phần tử cơ bản của Pascal, các kiểu dữ liệu, khai báo hằng, biến, kiểu, biểu thức, câu lệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Ngôn ngữ lập trình Pascal: Chương 1 - 2 - 3Ngôn ngữ lập trìnhBiên soạn:Giảng bài: 1 Vì sao học PASCAL ? PASCAL là ngôn ngữ lập trình cao cấp do GS Niklaus Wirth sáng tác đầu 70. PASCAL giúp sinh viên viết chương trình có cấu trúc sáng sủa, rõ ràng, dễ hiểu và dễ đọc. PASCAL là ngôn ngữ có cấu trúc mạnh mẽ cả về dữ liệu lẫn chương trình và lệnh. 2Algorithms+Data Structures=ProgramsThuật giải+Cấu trúc dữ liệu=Chương trình 3 Chương 1Các phần tử cơ bản của PASCALBộ chữ viết của PASCAL Các chữ cái ‘a’..’z’, ‘A’..’Z’  Không phân biệt chữ thường và hoa. Các chữ số ‘0’..’9’ Dấu gạch nối _ rất tiện dụng Các kí hiệu +, -, *, /, . , ; % ... Dấu cách được dùng để ngăn cách các từ. 4Từ khoá là các từ của riêng PASCAL Thí dụ: Program, Var, For, To, IF....Tên hay Định danh (Indentifier) là dãy kí tự bắt đầu bằng một chữ cái, dùng để chỉ tên hằng số, tên một biến, tên kiểu, tên chương trình con... Thí dụ: ta phải dùng tên Delta thay cho dấu  là kí hiệu không nằm trong bộ chữ viết PASCAL 5 Các tên đặt sai 1ABC, #DELTA, ARRAY, DEL TA Dùng dấu gạch nối khi đặt tên GIAI_PHUONG_TRINH_BAC_HAI thay vì tên đúng song khó hình dung GIAIPHUONGTRINHBACHAI tên sai GIAI-PHUONG-TRINH-BAC-HAI Tên bằng tiếng Việt ? 6 Dấu chấm phẩy ; dùng để ngăn cách câu lệnh (xem sau) Lời giải thích (comment) cho rõ ràng hơn (* Lời giải thích có thể dùng tiếng Việt*) { Lời giải thích } Sai nếu mở - đóng khác kiểu (* Sai } Có thể viết nhiều dòng giải thích cho đến khi khoá lại (* Dòng 1 dòng 2 *) 7 Lưu đồ cú pháp Được dùng để định nghĩa các cấu trúc trong PASCAL. Chính xác song rất rất ít dùng đến.Thí dụ: định nghĩa tên 8 Cấu trúc chung của một chương trình PASCAL Phần tiêu đề của chương trình Phần khai báo dữ liệu - hằng, biến (Const, Var), - mô tả kiểu dữ liệu mới (Type) - khai báo chương trình con (Procedure, Function) Phần thân chương trình chứa các lệnh để máy tính thực hiện 9Thí dụ 1.1PROGRAM THI_DU1; (* Dòng tiêu đề *)VAR R, A, Dien_Tich: Real; (* Khai báo ba biến thực *)BEGIN Write( Bán kính R = ); READLN(R); (* Đọc giá trị của R *) Dien_Tich := PI*R*R; (* Tính diện tích hình tròn *) (* Viết ra màn hình kết quả tính *) Writeln( Diện tích hình tròn = , Dien_Tich); Write( Cạnh hình vuông A = ); READLN(A); Dien_Tich := A*A; Writeln( Diện tích hình vuông =, Dien_Tich); Readln; 10END.Kết quả chạy chương trìnhBán kính R = 2.56 Diện tích hình tròn = 2.0588741615E+01Cạnh hình vuông A = 2.56 Diện tích hình vuông = 6.5536000000E+00_ 11PROGRAM TEN_CHUONG_TRINH; (* Dòng tiêu đề *)USES CRT, PRINTER;(*Lời gọi Sử dụng các đơn vị chương trình *)(* Phần khai báo dữ liệu và chương trình con *)LABEL...CONST ...TYPE ...VAR ...{ Có thể có nhiều Procedure và nhiều Function }PROCEDURE ...FUNCTION ...(* Thân chương trình chính *)BEGIN(* Các lệnh được viết ở đây *) ...... 12END. Các bước cơ bản khi viết chương trìnhBước 1: Soạn thảo chương trình.Bước 2: Dịch và kết nối chương trình.  Biên dịch (compiler)  Thông dịch (Interpreter) (ít dùng)Bước 3: Chạy thử và sửa lỗi chương trình Turbo PASCAL của hãng Borland có môi trường khép kín, đảm bảo hoạt động của cả 3 bước trên trong một chương trình. 13 Bước 1: Thảo chương trình Dùng chương trình soạn thảo văn bản (Text Editor) để viết chương trình với nhiều thao tác tiện dụng như xen, sửa, xoá, copy ... Máy tính cổ phải viết chương trình bằng cách đục lỗ giấy. Kết quả nhận được: các chương trình nguồn (source code) PASCAL: *.PAS 14 Bước 2: Dịch và kết nối chương trình Biên dịch (compiler) Khái niệm về Thông dịch (Interpreter) Kết quả của bước dịch là các tệp *.OBJ và *.TPU Tiếp theo phải liên kết các tệp *.OBJ và *.TPU lại để thành chương trình chạy được, đó là tệp *.EXE. Nếu có lỗi về mặt cú pháp (syntax error), máy sẽ báo rõ lỗi loại nào, vị trí lỗi ... Thí dụ Begin viết thành Began 15 Bước 3: Chạy thử và s ...