Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Bài 14: Lấy mẫu điều tra

Mục tiêu của bài giảng là cung cấp các kiến thức giúp người học có thể phân biệt được phương pháp lấy mẫu xác suất và lấy mẫu không xác suất, liệt kê 5 sơ đồ lấy mẫu xác suất thường dùng được và các ưu khuyết điểm của nó, trình bày được các bước tiến hành của 5 sơ đồ lấy mẫu xác suất, lập được một danh sách dân số nghiên cứu bằng cách rút chọn mẫu ngẫu nhiên đơn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Bài 14: Lấy mẫu điều tra LấymẫuđiềutraMụctiêu:Sáukhinghiêncứubàinày,hộithảoviêncókhảnăng:(i)Phânbiệtđượcphươngpháplấymẫuxácsuấtvàlấymẫukhôngxácsuất(ii)Liệtkê5sơđồlấymẫuxácsuấtthườngdùngđượcvàcácưukhuyếtđiểmcủa nó(iii)Trìnhbàyđượccácbướctiếnhànhcủa5sơđồlấymẫuxácsuất(iv)Lậpđượcmộtdanhsáchdânsố nghiêncứubằngcáchrútchọnmẫungẫunhiên đơn.Ðạicươngvềphươngpháplấymẫu:Trênnguyêntắc,chúngtachỉcóthểcónhữngkếtluậncógiátrịvềmộtdânsốnàođó nếuchúngtakhảosáthoàntoàndânsốđó.Tuyvậy,điềunàysẽgâyramộtsốnhững hạnchếvềnguồntàinguyênvàvềvấnđềvềđạođức.Mộtđiềumaymắnlànhữngphươngphápthốngkêsẽchophépchúngtacóthểrútranhữngkếtluậncógiátrịvềdânsố (vớimộtđộ tincậynhấtđịnh)màchỉ cầnkhảosátmộtphầndânsố đó.Phươngpháplấymẫulàphươngpháprútchọnmộtphầncủadânsố saochoviệc khảosátmẫuđóchophépchophépchúngtarútranhữngkếtluậnvềdânsố.Nhữngnguyêntắcthốngkêđòihỏimộtmẫucógiátrị khimẫuđócókíchthướcđủ lớn(đủcỡmẫu)vàmẫuđạidiệnchodânsốCónhiềuphươngphápđểđảmbảotínhđạidiệncủamẫu:Chúngtacóthểdùngtrựcgiácđể kếtluậnvề tínhđạidiệncủamẫu.Thídụ như chúngtacóthể chorằnghuyệnAnPhútỉnhAngianglàđạidiệnchovùngsinhtháilũlụtcủavùngđồngbằngsôngCửuLong.Tuynhiêntínhđạidiệntheosựđánhgiátrựcgiáccóthể khôngđược tấtcảmọingườiđồngý.Mộtcáchkháctốthơnđểđảmbảotínhđạidiệnbằngcáchchọnmẫuxácsuất.Mẫuxácsuấtlàmẫurúttừdânsốtheocáchsaochomọiphầntửtrongdânsốđềucó mộtxácsuấtđượcđưavàomẫu.Nămphươngphápchọnmẫuxácsuấtthườngđược dùngphổbiếnnhấttrongnhữngcuộcđiềutraởđịaphươnghaycóquymônhỏlà: 1.Lấymẫungẫunhiênđơn(SinglerandomSampling) 2.Lấymẫuhệthống(systemicsampling) 3.Lấymẫuphântầng(Stratifiedsampling) 4.Lấymẫucụm(Clustersampling) 5.Lấymẫunhiềubậc(Multistagesampling)Trướckhitiếnhànhlấymẫu,trướctiêntacầnphảixácđịnhđơnvịnghiêncứu.Ðơnvị nghiêncứu(studyunit)làđơnvị cănbảnnhấthaynhỏ nhấtmàcuộcnghiêncứu quantâm.Trongcuộcđiềutra,đơnvịlấymẫulànơimàngườinhânviênđiềutraphải đếnthămviếngđểphỏngvấn,khámlâmsàngvàthuthậpcácthôngtinkhác.Ðơnvịnghiêncứucóthểlàmộtbệnhnhận,mộthộgiađình,mộtngôinhà,mộtlàng,mộtxã haycóthểlàmộtđơnvịhànhchánhlớnhơn.Tậphợptấtcảnhữngđơnvịnghiêncứu hợplệtrongdânsốđượcgọilàkhungmẫu(samplingframe).Thídụ:Trongnghiêncứuvề trọnglượngtrungbìnhcủatrẻ sơ sinhtrongnăm1997 củaQuận11,thànhphố Hồ ChíMinh,đơnvị nghiêncứulànhữngđứatrẻ sơ sinh.Khungmẫulàtấtcảcácđứatrẻsơsinhsinhtrongnăm1997củacácgiađìnhcưngụtạiQ11,thànhphốHồChíMinh.Trongnghiêncứuvề tỉ lệ sử dụngcácbiệnphápsinhđẻ kế hoạch ở huyện Châu thànhtỉnhCầnthơ.Ðơnvịnghiêncứulàcáccặpvợchồng.KhungmẫulàtấtcảcáccặpvợchồngcưngụtạihuyệnChâuthành,tỉnhCầnthơ.Trongnghiêncứuvề số hộ cócầutiêuhợpvệ sinh ở TỉnhSóctrăng.đơnvị nghiên cứulàngôinhà.KhungmẫulàtấtcảcácngôinhàtrongtỉnhSócTrăng.Cácphươngpháplẫymẫuxácsuất:1. Mẫu ngẫu nhiên đơn:MẫucócỡmẫunđượcrúttừtrongdânsốcóNphầntửsaochomọicáchlấymẫucỡnđềucómộtxácsuấtlựachọnnhưnhau,mẫuđóđượcgọilàmẫungẫunhiênđơn.Phươngpháplẫymẫucònđượcchiatheo2loại:phươngpháplấymẫucóhoànlạivàlấymẫukhônghoànlại.Trongphươngpháplấymẫuhoànlại,mộtphầntử saukhi đượcrútchọnđể đưavàomẫuvẫncókhả năngđượcrútchọnthêmnhư vậy,một phầntửcóthểlàmđạidiệnchodânsố1,2,3haynhiềuhơnlần.Trongphươngpháplấymẫukhônghoànlại,nhữngphầntử đượcrútchọnrồisẽ khôngđượcchọnmộtlầnnữa.Dođómộtphầntửcóthểđượcđưavàomẫutốiđa1lần.Ðểcóthểlấymẫunhiênđơn,trướctiêntacầnxâydựngdanhsáchcácđơnvịnghiên cứutrongdânsố(khungmẫu).Mỗitêntrêndanhsáchphảicómộtconsốvàconsốnàykhôngđượcdùngchocáctênkhác.Phươngphápchọnmẫungẫunhiênđơnbằngcáchrútthăm:Cắtgiấythànhnhữnghìnhvuôngđủlớnđểviết(thườngdùnggấyvuôngcócạnhtừ4đến5cm). Ở mảnhgiấyđầughi“1”,mảnhgiấythứ nhìghi“2”,trênmảnhgiấy thứbaghi“3”vàtiếptụcnhưthếchođếnsốcuốicùngtrongbảndanhsáchđiềutra. Saukhigấpkĩvàriêngrẽcáctờgiấyđểkhôngaicóthểnhìnthấysố.Ðặttấtcảcác mảnhgiấyđãgấpvàohộpvàlắckĩvàilần.Khiđãlắcxong,đểmộtngườinàođórút nhữngmảnhgiấyđãgậptùytheoyêucầucủacỡmẫu.Mởcácmảnhgiấyđãđượcrútvàchọntrongbảndanhsáchđiềut ...