Bài giảng Thiết kế thí nghiệm - Chương 5: Bố trí thí nghiệm hai nhân tố

Bài giảng chương 5 "Bố trí thí nghiệm hai nhân tố" gồm có những nội dung chính sau: Kiểu thí nghiệm hai nhân tố chéo nhau, kiểu thí nghiệm hai nhân tố phân cấp, kiểu thí nghiệm hai nhân tố chia ô. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Thiết kế thí nghiệm - Chương 5: Bố trí thí nghiệm hai nhân tốChương 5Thi t k thí nghi m hai nhân tXét nh hư ng c a hai nhân t , thí d nh hư ng c a gi ng và th c ăn ñ n tăng tr ng c a giac m, gia súc ; nh hư ng c a gi ng và ch ñ chăn th ñ n s n lư ng s a c a bò s a; nhhư ng c a b và m ñ n m t ch s c a con; nh hư ng c a gi ng cây và kho ng cách hàngñ n năng su t; nh hư ng c a nhi t ñ và áp su t ñ n ch t lư ng s n ph m; nh hư ng c anhi t ñ và th i gian b o qu n ñ n ch t lư ng tinh d ch, nh hư ng c a protein và th c ăntinh ñ n s n lư ng s a bò . . .N u nhân t th nh t là A có a m c (i = 1, a), nhân t th hai là B có b m c (j = 1, b) thì cóth coi m i t h p (ai, bj) là m t công th c thí nghi m. T t c có a × b công th c (hay nghi mth c).N u ch xét nh hư ng t ng h p c a 2 nhân t thì coi các công th c là các m c c a m t nhânt t ng h p và có th s d ng t t c các ki u b trí thí nghi m m t nhân t và cách phân tíchc a Chương 3.N u mu n có các hi u bi t k hơn v t ng nhân t cũng như nh hư ng qua l i (tương tác)c a hai nhân t thì tuỳ theo m c ñích và ñi u ki n k thu t mà ch n m t trong nhi u ki u btrí thí nghi m hai nhân t . Có b n ki u thí nghi m hai nhân t thư ng dùng:1) Hai nhân t trong ñó m i m c c a nhân t th nh t l n lư t g p t t c các m c c a nhân tth hai và ngư c l i, ñư c g i là thí nghi m hai nhân t chéo nhau (cross), hay hai nhân ttr c giao (orthogonal).2) Hai nhân t phân c p (hierachical), hay còn g i là chiatrên và m t nhân t c p dư i.(nested), trong ñó m t nhân t c p3) Hai nhân t có m t nhân t b trí trên ô l n, m t nhân t b trí trên ô nh , thư ng g i là hainhân t chia ô (split plot).4) Hai nhân t trong ñó m t nhân t b trí trên băng ngang, m t nhân t b trí trên băng d c,thư ng g i là hai nhân t chia băng hay chia d i (strip plot).Nhìn chung s ô thí nghi m tương ñ i l n nên ít khi b trí thí nghi m ki u hoàn toàn ng unhiên CRD mà b trí ki u kh i ng u nhiên ñ y ñ RCBD, m i l n l p là m t kh i và quanni m kh i ñư c ch n ng u nhiên trong r t nhi u kh i có th dùng ñư c.Cũng có th b trí các công th c vào ô vuông La tinh ñ lo i b nh hư ng c a hai hư ngbi n ñ ng (xem lý do dùng ô vuông La tinh Chương 4) nhưng cách phân tích ph c t p hơn.Chúng ta t p trung vào ba ki u thí nghi m thư ng ñư c dùng trong chăn nuôi thú y là: chéonhau, phân c p và chia ô.Chương 5 B trí thí nghi m hai nhân t5.1.71Ki u thí nghi m hai nhân t chéo nhau (Cross hay Orthogonal)Trong thí nghi m ki u hai nhân t chéo nhau, chúng ta ti n hành nghiên c u ñ ng th i haiy u t thí nghi m và ki m ñ nh t t c các t h p gi a các m c khác nhau c a các y u t thínghi m. Ngoài nh hư ng c a t ng y u t riêng bi t g i là các y u t chính, còn có th tìmth y tác ñ ng cùng v i nhau c a 2 y u t g i là tương tác. Mô hình này cũng ñư c thi t khoàn toàn ng u nhiên vì v y các ñơn v thí nghi m ñư c phân v v i các t h p c a các y u tlà hoàn toàn ng u nhiên. Gi s nhân t A có a m c, nhân t B có b m c, t t c có a × b côngth c, m i công th c ai×bj ( i = 1, a; j = 1, b), l p l i r l n. T t c có a × b × r = n ñơn v thínghi m.Xem xét m t thí nghi m nh m ñánh giá nh hư ng c a hàm lư ng protein và các lo i th c ănñ n s n lư ng s a c a bò. Y u t th nh t là hàm lư ng protein và y u t th 2 là các lo ith c ăn. Protein ñư c xác ñ nh 3 m c và có 2 lo i th c ăn ñư c s d ng. M i bò có khnăng tham gia vào m t trong 6 t h p (protein × th c ăn). Thí nghi m này ñư c goi là môhình 2 nhân t tr c giao hay b t chéo 3 × 2 vì có 3 m c c a y u t th nh t và 2 m c c a y ut th 2 ñã ñư c xác ñ nh. M c ñích c a thí nghi m là xác ñ nh ph n ng c a bò khác nhaucác m c protein khác nhau v i các lo i th c ăn khác nhau. M c ñích chính c a thí nghi mtr c giao là có th phân tích ñư c tương tác c a các y u t . Ngoài ra, mô hình này cũng ñ cbi t h u ích khi toàn b các y u t thí nghi m và t h p ñư c ti n hành phân tích t ñó có thk t lu n t h p nào là t t nh t.5.1.1.Ưu ñi m và như c ñi mThi t k thí nghi m hai y u t theo ki u chéo nhau có hi u qu cao hơn so v i mô hình thi tk thí nghi m m t y u t . Nó có ưu ñi m là có th nghiên c u ñ ng th i nh hư ng c a t ngy u t ñ c l p và nh hư ng c a tương tác gi a các y u t . Mô hình này th t s c n thi t khit n t i s tương tác gi a các m c y u t nh m tránh nh ng k t lu n sai l ch.Trong mô hình thí nghi m, t t c các t h p c a m c y u t ñư c b trí và th c hi n. Như v ykhi các m c c a t ng y u t tăng lên m t cách ñáng k thì s các t h p s tăng lên m t cáchnhanh chóng; ñi u này s kéo theo hàng lo t các v n ñ ph c t p ñ i các nguyên v t li u thínghi m. Th m chí khi có các ngu n v t li u thí nghi m thì t ch c th c hi n cũng g p khókhăn.Thi t k thí nghi m ki u chéo nhau ñư c khuy n cáo t i ña 4 m c ñ i v i t ng y u t thínghi m. Mô hình này không ph i cách ti p c n phù h p nh t n u mu n nghiên c u r t nhi um c ñ i v i t ng y u t .5.1.2.S ñơn v thí nghi m c n thi tS ñơn v thí nghi m c n thi t ñư c ch n theo các tiêu chí ñ ng ñ u như ñã nêuS lư ng c n ñơn v thí ngh ...