Bài văn mẫu lớp 12: Phân tích chi tiết bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm

Nhà thơ nhà văn Nguyễn Khoa Điềm không có nhiều tác phẩm nhưng những tập thơ của ông luôn được độc giả đón nhận và yêu thích. Bài viết phân tích chi tiết tác phẩm của ông mời các bạn tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài văn mẫu lớp 12: Phân tích chi tiết bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm Phân tích chi tiết bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa ĐiềmNhà thơ nhà văn Nguyễn Khoa Điềm không có nhiều tác phẩm nhưng những tập thơ củaông luôn được độc giả đón nhận và yêu thích. Trong đó không thể không nhắc đến trườngca “Mặt đường khát vọng” vô cùng nổi tiếng mà ta thường biết đến thông qua bài thơ“Đất Nước”. Bài thơ này được trích từ chương V của trường ca.Đây đuợc xem là chươnghay và sâu sắc nhất. Tác giả chia đoạn thơ thành 5 khổ, mỗi khổ ứng với một luận điểm,nhưng đều nhằm một mục đích đó là làm sáng tỏ tư tưởng: “Đất nước này là Đất NướcNhân dân”. Chính luồng tư tưởng này đã thôi thúc tuổi trẻ các tỉnh Miền Nam tham giachiến đấu giành độc lập cho nước nhà.Không những thế, nó đã khơi dậy niềm tự hào dântộc của nhân dân ta.Bên cạnh đó, Nguyễn Khoa Điềm trình bày rất nghệ thuật nhiều cảmnhận, lý giải mới về đất nước. Từ đó, ta hiểu thêm tính chính luận - trữ tình của thơ ôngnói riêng và thơ chống Mỹ nói chung.Câu thơ đầu của đoạn rất đỗi nhẹ nhàng,bình dị nhưng lại vô cùng hàm súc:“Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồiĐất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa..”mẹ thường hay kể”Bốn từ “ngày xửa ngaỳ xưa” sao quá đỗi quen thuộc với chúng ta. Nó xuất hiện trongnhững câu chuyện cổ tích bà kể,trong những lời ru tha thiết của mẹ mỗi khi đêm về. Từlâu nó đã như là một yếu tố không thể thiếu dể tạo nên không gian riêng của nàngTấm,Hoàng Tử,của Mai An Tiêm… Nay, nó đã đi vào văn chương Việt Nam tạo nên mộtđịnh nghĩa rất bất ngờ trong thơ Nguyễn Khoa Điềm. Trong Nam Quốc Sơn Hà của LýThường Kiệt, đất nước hiện ra thông qua hình ảnh “Vua chúa” và “sách trời”:“Nam quốc sơn hà Nam Đế cưTuyệt nhiên định phận tại thiên thư”(Nam Quốc Sơn Hà)Hay như trong “Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc” của nhà thơ Nguyễn Đỉnh Chiểu:“Một mối xa thư đồ sộ,há để ai chém rắn đuổi hươu;hai vầng nhật nguyệt chói loà đâudung lũ treo dê bán chó”(Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc)Những từ như “ mối xa thư đồ sộ” hay “ hai vầng nhật nguyệt chói loà” đã trang trọnghoá đất nước.Nó thể hiện sự kì vĩ và cao cả nhưng cũng tạo một khoảng cách thiêng liêngcủa con người đối với Đất Nước. Nhưng với Nhuyễn Khoa Điềm thì lại khác. Nhà thơ đãxoá bỏ khoảng cách đó.Đất nước đã hoá thân vào những câu chuyện cổ tích hay nhữngcâu ca dao rất đỗi quen thuộc và hiện ra thật bình dị và gần gũi.“Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ănĐất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc”Tứ thơ này làm sống lại nhiều câu tục ngữ, ca dao và truyện Trầu cau bi thương, tìnhnghĩa. Qua hình ảnh “miếng trầu”, Nguyễn Khoa Điềm “nhân dân hóa” thơ mình và cóthêm một bằng chứng về đất nước hình thành từ xa xưa. Và Đất Nước cứ lớn dần lêncùng các truyền thống như trồng tre,trồng lúa,đánh đuổi giặc ngoại xâm.“Tóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặnCái kèo cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng”Tác giả đã dành một lời ngợi ca ,một sự trân trọng đối với tình nghĩa vợ chồng khi nóiđến “cha mẹ”. Sự thuỷ chung son sắt trải bao gian khó nhọc nhằn được ông đề cao.Vìcuộc sống bấp bênh, đủ mọi khó khăn vất vả, chỉ có “gừng cay” và “muối mặn” chứ ít khingọt ngào. Tuy nhiên “cha mẹ” vẫn dành cho nhau sự yêu thương là một điều rất đángquý. Ở câu thơ này,thay vì dùng chữ “yêu” tác giả lại chọn từ “thương” để đưa vào. Bởivì ông muốn thơ của mình giản dị và gần với văn học bình dân hơn,gần với nhân dânhơn. Cũng như tác giả mượn hình ảnh “gừng cay muối mặn” từ câu ca dao:“Tay nâng chén muối đĩa gừngGừng cay muối mặn xin đừng quên nhau”để thể hịên tình cảm vợ chồng.Rồi đến khi “Cái kèo cái cột thành tên” thì dân tộc ta đã bước sang một sự phát triển mới.Ngành nông nghiệp lúa nước ra đời giúp cho cuộc sống nhân dân bớt cơ cực mặc dù cũngphải “một nắng hai sương” theo từng hạt gạo.Câu cuối của khổ thơ này, tác giả đúc kết và khẳng định lại một lần nữa về sự ra đời cùaĐất Nước:“Đất Nước có từ ngày đó…”Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã khai thác và sử dựng triệt để vốn văn hoá dân gian sẵncó,sáng tạo lại khiến cho người đọc cảm thấy rất gần gũi và bất ngờ. Trong suốt quá trìnhphát triển của Đất Nước, ta dều thấy bóng dáng của những con người. Đó là cơ sở vữngchắc để tác giả tiếp tục triển khai tư tưởng Đất Nước này là đất Nước Nhân dân ở 3 khổthơ sau.Một không gian khác được tác giả mở ra vô cùng khéo léo khi ông tách đôi 2 âm tiết “ĐấtNước”.“Đất là nơi anh đến trườngNước là nơi em tắmĐất Nước là nơi ta hò hẹnĐất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”Trình tự “nơi anh đến trường”, “nơi em tắm”, tưởng như tình cờ mà không sao đảongược. Nếu thay đổi dưới dạng: Đất là nơi em đến trường, Nước là nơi anh tắm, cảmhứng thơ sẽ tan biến. Dòng viết trên thành một câu văn xuôi rất đỗi bình thường.Văn hoá dân gian là của nhân dân. Để khẳng định tư tưởng của mình tác giả đã vận dụngchất liệu dân gian vào trong văn thơ của mình. ”Đất nước là của nhân dân” nên việc đưachất trữ tình của dân gian tạo được hiệu quả cao trong việc xây dựng hình tượng đấtnước,qua đó ta thấy được sự sáng tạo cũng như độc đáo trong thơ của Nguyễn KhoaĐiềm. Câu thơ :” Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm” là một vídụ. Hẳn ta chưa quên câu ca dao rất đỗi ngọt ngào:“Khăn thương nhớ aiKhăn rơi xuống đấtKhăn thương nhớ aiKhăn vắt lên vaiKhăn thương nhớ aiKhăn chùi nước mắt…”Vận dụng ý từ câu ca dao trên,tác giả đã viết nên dòng thơ đậm chất dân gian nhưngkhông kém phần độc đáo, tạo nên một phong cách rất riêng của nhà thơ.Hai câu thơ tiếp theo hình tượng Đất Nước được biến hoá vô cùng sinh động:“Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”Con chim phượng hoàng và ...