Báo cáo nghiên cứu khoa học: GIÁ TRỊ KIẾN TRÚC CỦA CÁC KIỐT KIỂU PHÁP Ở PHỐ CỔ BAO VINH TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

Sự đô thị hoá đang diễn ra mạnh mẽ và đe doạ đến sự biến mất của các nhận dạng văn hoá, trong đó kiến trúc truyền thống địa phương là một trong những di sản văn hoá nổi bật. Nghiên cứu này nhằm cung cấp những giá trị kiến trúc nổi bật của một trong những thể loại kiến trúc truyền thống độc đáo nhất ở Huế,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "GIÁ TRỊ KIẾN TRÚC CỦA CÁC KIỐT KIỂU PHÁP Ở PHỐ CỔ BAO VINH TỈNH THỪA THIÊN HUẾ" TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 58, 2010 GIÁ TRỊ KIẾN TRÚC CỦA CÁC KIỐT KIỂU PHÁP Ở PHỐ CỔ BAO VINH - TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Trần Tuấn Anh Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế TÓM TẮT Sự đô thị hoá đang diễn ra mạnh mẽ và đe doạ đến sự biến mất của các nhận dạng văn hoá, trong đó kiến trúc truyền thống địa phương là một trong những di sản văn hoá nổi bật. Nghiên cứu này nhằm cung cấp những giá trị kiến trúc nổi bật của một trong những thể loại kiến trúc truyền thống độc đáo nhất ở Huế, các kiốt được xây dựng trong thời kỳ Pháp thuộc (1858-1954). Sự kết hợp hài hoà giữa kiến trúc truyền thống Huế với kiến trúc ảnh hưởng Pháp, sự giao thoa văn hoá đặc sắc Việt – Pháp trong kiến trúc của các kiốt này phải được xem như một trong những tài sản văn hoá của người Huế nói riêng và của người Việt nói chung. 1. Giới thiệu và mục đích nghiên cứu Xã hội Huế trước khi người Pháp chiếm đóng vẫn giữ được những phong tục, truyền thống văn hoá địa phương thuần tuý của mình. Tuy nhiên, khi người Pháp chính thức đô hộ Huế năm 1885, xã hội Huế bắt đầu bị ảnh hưởng và một phần thay đổi theo chiều hướng phương Tây hoá. Kiến trúc Huế một mặt vẫn phát triển những đặc tính truyền thống lâu đời với sự hiện diện của Đại nội Huế và kiến trúc nhà Rường truyền thống Huế. Mặt khác, tiếp thu và giao thoa với những du nhập kiến trúc mới từ Pháp (như các kiốt kiểu Pháp ở Bao Vinh, các công trình thuộc địa Pháp ở bờ nam sông Hương). Theo quyết định số 166/1999/QĐ-TTg năm 1999 của Chính phủ Việt Nam và quyết định số 3032/2003/QĐ-UB của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế thì phố cổ Bao Vinh được chọn là vùng bảo tồn II và các kiốt ở Bao Vinh là một trong những ngôi nhà cổ có giá trị cần được bảo tồn và phát huy. Như một sự đáp ứng cho các quyết định này, nghiên cứu được tập trung vào các kiốt kiểu Pháp ở Bao Vinh nhằm đưa ra các giá trị kiến trúc chưa được biết đến của các kiốt này. 2. Phương pháp Việc khảo sát hiện trạng các kiốt kiểu Pháp bằng phương pháp chụp ảnh, đo vẽ hiện trạng, và phỏng vấn người dân, kết hợp với việc tham khảo các tư liệu về lịch sử Bao Vinh, về kiến trúc lịch sử và truyền thống Huế, và về kiến trúc ảnh hưởng Pháp đã 5 được sử dụng để đối chiếu, so sánh, và đưa ra các giá trị kiến trúc đặc thù nhất của hệ thống các kiốt này. 3. Giá trị kiến trúc mang tính lịch sử của các kiốt kiểu Pháp Vào đầu thế kỷ 20, việc xây dựng các kiốt này ở phía bờ sông Bao Vinh được đề xuất bởi người Pháp nhằm duy trì và phát triển thương mại cho thương cảng Bao Vinh trước đây (là trung tâm thương mại sầm uất bậc nhất của Huế trước đây). Tất cả các kiốt này được xây dựng trên một dải đất hẹp giữa sông và đường, tiếp giáp mặt trước với đường và mặt sau với sông, bộc lộ một kiến trúc độc đáo gần 100 năm tuổi của Huế. Hình 1. Bản đồ phố cổ Bao Vinh- Vị trí 9 ki-ốt kiểu Pháp còn lại ở phía bờ sông Bao Vinh 6 Bảng1. Thống kê số lượng, hình thức, và chức năng của các kiốt Pháp Kiốt Pháp Ảnh hiện trạng Chức năng sử dụng Kiốt số 1 Ở và sinh hoạt buôn bán Kiốt số 2 Ở và sinh hoạt Kiốt số 3 Ở và sinh hoạt buôn bán Kiốt số 4 Ở và sinh hoạt Kiốt số 5 Ở và sinh hoạt buôn bán Chủ nhà tự phá bỏ để xây mới năm 2007 Kiốt số 6 Ở và sinh hoạt buôn bán Kiốt số 7 Ở và sinh hoạt buôn bán Ở và sinh hoạt Kiốt số 8 7 Kiốt số 9 Ở và sinh hoạt buôn bán Về mặt lịch sử, trước khi các kiốt này được xây dựng, một loạt các lều tranh rồi sau đó những lều bằng đá một tầng được xây dựng trên dải đất này nhằm chứa hàng hoá tập kết từ ngoài vào nội thị Huế theo hướng sông trước khi được phân phối vào các chợ bên trong Huế. Tuy nhiên, hoả hoạn đã thiêu rụi các lều tranh mấy lần và lũ lụt hàng năm đã làm cho 2 loại nhà này không thể chứa hàng hoá một cách an toàn và lâu dài. Để khắc phục nhược điểm đó, một cấu trúc nguyên bản của các kiốt mới gồm 2 tầng được chống đỡ bằng các tường gạch đặc đã được dựng nên theo đề xuất của người Pháp, với 2 chức năng rõ rệt được phân bố cho 2 tầng: tầng 2 để chứa hàng, tầng 1 để mua bán giao dịch (hình 1). Tại thời điểm đó, nhà 2 tầng (nhà có gác) chưa được xây dựng rộng rãi ở kiến trúc địa phương Huế do luật phong kiến (luật Gia Long) thời đó cấm nhà ở người dân xây dựng nhà có gác. Nhà mặt phố Nhà Tứ Giác Hàng nhập Kho chứa vào từ thuyền Đường Buôn bán Nước lụt ngập tầng trệt trong mùa mưa lụt Sông Hương Hình 2. Công dụng của nhà Tứ Giác là trữ hàng hoá ở tầng 2 khi nước lụt dâng cao ngập tầng trệt Người Pháp đã áp dụng một cấu trúc 2 tầng mới với tường gạch chịu lực. Kết cấu n ...