Bảo tồn các loại hình văn hóa nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh hiện nay (Trường hợp hát Ghẹo ở Phú Thọ)

Bài viết khái quát về hát Ghẹo và những giá trị chứa đựng trong đó; trong bối cảnh hiện nay, các loại hình văn hóa nghệ thuật truyền thống trong đó có hát Ghẹo đang đứng trước những thử thách lớn. Đề xuất một số giải pháp nhằm bảo tồn hát Ghẹo nói riêng nhưng củng có thể áp dụng cho các loại hình văn hóa nghệ thuật truyền thống nói chung.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bảo tồn các loại hình văn hóa nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh hiện nay (Trường hợp hát Ghẹo ở Phú Thọ)B¶o tån c¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸ nghÖ thuËt truyÒn thèng trong bèi c¶nh hiÖn nay (tr−êng hîp H¸T GHÑO PHó THä) §µo §¨ng Ph−îng(*)G iao l−u, héi nhËp vÒ v¨n hãa gi÷a c¸c vïng miÒn trong mét quèc gia, d©n ®Êt Tæ chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸ nghÖ thuËt truyÒn thèng ra ®êi, trong ®ã ph¶i kÓgi÷a c¸c n−íc trong khu vùc vµ thÕ giíi®· trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu trong bèi ®Õn h¸t GhÑo. (*)c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp hiÖn nay. Víi nh÷ng nÐt ph¸c ho¹ d−íi ®©y,Tuy nhiªn, còng trong chÝnh qu¸ tr×nh chóng t«i mong muèn ®em ®Õn mét bøchéi nhËp Êy, vÊn ®Ò b¶n s¾c v¨n hãa tranh kh¸i qu¸t nhÊt vÒ h¸t GhÑo vµd©n téc l¹i ®øng tr−íc nhiÒu thö th¸ch nh÷ng gi¸ trÞ chøa ®ùng trong ®ã. Quavµ vÊn ®Ò b¶o tån b¶n s¾c v¨n ho¸ ®ang ®ã, trong bèi c¶nh héi nhËp v¨n ho¸ ngµy®−îc nhiÒu quèc gia ®Æt lªn hµng ®Çu. ë cµng m¹nh mÏ, c¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸n−íc ta, v¨n hãa ®−îc coi lµ ®éng lùc nghÖ thuËt truyÒn thèng trong ®ã cã h¸tcña sù ph¸t triÓn, ®ång thêi truyÒn GhÑo ®ang ®øng tr−íc nh÷ng thö th¸chthèng v¨n hãa còng lµ yÕu tè kh¼ng lín nh− hiÖn nay, chóng t«i b−íc ®Çu ®Ò®Þnh b¶n s¾c cña céng ®ång, cña d©n xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m b¶o tån h¸ttéc, cña ®Êt n−íc ta tr−íc thÕ giíi. Bëi GhÑo nãi riªng nh−ng còng cã thÓ ¸pvËy, nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn dông cho c¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸ nghÖthèng, trong ®ã cã c¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸ thuËt truyÒn thèng nãi chung.nghÖ thuËt truyÒn thèng, cµng cÇn ®−îc I. §Æc ®iÓm cña h¸t GhÑol−u gi÷ vµ ph¸t huy. H¸t GhÑo (cßn gäi lµ h¸t GhÑo anh Lµ mét vïng ®Êt cæ, trung t©m cña hay h¸t N−íc nghÜa) lµ lèi h¸t giaon−íc V¨n Lang x−a, Phó Thä lµ n¬i cã duyªn gi÷a ng−êi d©n c¸c lµng víi nhau.®iÒu kiÖn tù nhiªn m«i tr−êng kh¸ §ã lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm v¨nphong phó víi ®Þa thÕ tiÕp gi¸p gi÷a ®åi hãa tinh thÇn cña ng−êi d©n vïng ®Êtnói vµ ®ång b»ng, n¬i héi tô cña c¸c con Tæ thêi xa x−a, ®−îc h×nh thµnh trªns«ng lín, cã nhiÒu danh lam th¾ng c¶nh chÝnh trung t©m cña vïng v¨n hãa ®Êt®Ñp. M«i tr−êng tù nhiªn, bÒ dµy cñalÞch sö cïng sù s¸ng t¹o, tinh thÇn giµu (*) TS., Phã HiÖu tr−ëng Tr−êng §¹i häc S− ph¹mlßng nh©n ¸i vµ ãc thÈm mü cña ng−êi nghÖ thuËt Trung −¬ng.B¶o tån c¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸… 29Tæ, ®ång thêi lµ mét trong nh÷ng bé ®Õn chËp tèi c¸c trai g¸i nam n÷ míiphËn cÊu thµnh cña kho tµng v¨n hãa mêi nhau sang ®Þa ®iÓm ca h¸t.truyÒn thèng ViÖt Nam. H¸t GhÑomang trong nã nh÷ng dÊu Ên cña thiªn Tôc n−íc nghÜa quy ®Þnh, lµng ®−îcnhiªn, cña x· héi vµ tÝnh c¸ch cña con mêi ®Õn h¸t th× cö nam giíi ®i, ng−îc l¹ing−êi n¬i ®©y. Víi vÞ trÝ lµ vïng ®Öm lµng tæ chøc h¸t th× cö n÷ giíi ®ãn tiÕp. Khi ®i, nam giíi th−êng mÆc ¸o the,cïng ®Þa h×nh phong phó ®a d¹ng, ®ÆcbiÖt lµ sù hiÖn diÖn cña c¸c con s«ng quÇn tr¾ng, kh¨n xÕp ®éi ®Çu - lµlín (s«ng §µ, s«ng L«, s«ng Thao...) ®· nh÷ng trang phôc ®Ñp nhÊt th−êng chØt¹o ®iÒu kiÖn cho Phó Thä giao l−u víi ®−îc dïng cho nh÷ng ngµy lÔ héi. Cßn n÷ giíi ®ãn tiÕp th× mÆc ¸o n¨m th©n, ¸onhiÒu miÒn ®Êt kh¸c nhau. §ã còngchÝnh lµ nh÷ng yÕu tè gióp h¸t GhÑo c¸nh tr¾ng, yÕm ®iÒu, quÇn lôa lÜnh,ngµy cµng tiÕp thu thªm nhiÒu ®iÖu h¸t th¾t l−ng bao c¸c mµu, ®eo xµ tÝch vµmíi cña c¸c vïng ®Ó lµm giµu thªm cho ®Çu chÝt kh¨n má qu¹.sù phong phó cña m×nh. H¸t GhÑo ®−îc diÔn x−íng theo 4 1. VÒ c¸ch thøc tæ chøc vµ tr×nh tù chÆng, d©n gian gäi lµ 4 giäng: Thø nhÊtdiÔn x−íng VÝ mêi/®·i trÇu; Thø hai Giäng sæng; Thø ba Sang giäng; Thø t− VÝ tiÔn/®−a Theo c¸c nghÖ nh©n kÓ l¹i: ngµy x−a ch©n.khi lµng cã lÔ héi, tr−íc ngµy lÔ, ngµyhéi mét th¸ng th−êng tæ chøc mét buæi B¾t ®Çu vµo cuéc h¸t, sau khi haihäp mÆt c¸c cô b« l·o vµ toµn thÓ d©n bªn n−íc nghÜa chµo hái nhau mét vµilµng ®Ó bµn vÒ viÖc cóng lÔ. Ngµy häp c©u th−êng lÖ, c¸c anh, c¸c chÞ b¾t ngaymÆt nµy gäi lµ cÇu héi diÖn hay cÇu häp vµo h¸t VÝ ®·i trÇu. Th«ng qua nh÷ngmÆt. Mçi c¸ nh©n trong lµng ®Òu tham miÕng trÇu - vËt trung gian, cã thÓ coigia ®ãng ...