Bí mật cái chết của Quang Trung

Suốt hai thế kỷ qua, nhiều điều nghi vấn về cái chết của vua Quang Trung vẫn chưa được "giải tỏa" một cách thỏa đáng. Liệu khoa học pháp y ngày nay có thể mang lại lời giải thích nào chăng
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bí mật cái chết của Quang TrungSuốt hai thế kỷ qua, nhiều điều nghi vấn về cái chếtcủa vua Quang Trung vẫn chưa được giải tỏa mộtcách thỏa đáng. Liệu khoa học pháp y ngày nay có thểmang lại lời giải thích nào chăng?VÀI GIẢ THUYẾTVua Quang Trung mất vào tuổi bốn mươi, giữa lúcđang chuẩn bị thực hiện hai ý đồ hết sức lớn lao: ôngdự tính mở một chiến dịch lớn để tiêu diệt quânNguyễn Ánh và bọn can thiệp Pháp để hoàn thành việcthống nhất đất nước; đồng thời tích cực đòi lại hai tỉnhQuảng Tây, Quảng Đông từ nhà Thanh bên TrungQuốc. Trong bối cảnh lịch sử như vậy, triều đình đãtuyệt đối giữ bí mật về cái chết của nhà vua, ra lệnhgiới nghiêm nội bất xuất, ngoại bất nhập ngăn chặntừ xa mọi con đường tới kinh đô Phú Xuân. Đến nỗingay người anh cả của nhà vua là Nguyễn Nhạc, khinghe tin vua mất, dẫn một đoàn hơn ba trăm người từQuy Nhơn ra cũng bị chặn lại ở Quảng Ngãi, chỉ để cómột mình bà chị được đi tiếp.Cho đến nay, đã có nhiều giả thuyết được đưa ranhưng chưa giả thuyết nào có được chứng cứ xác thực,đủ sức thuyết phục. Có thể tập trung những giả thuyếtnày vào những ý chính sau đây:1. Trong khi tích cực chuẩn bị binh mã để tiến đánhchiếm Quảng Tây, Quảng Đông, vua Quang Trung đãlàm một động tác ngoại giao nghi binh: phái Đại tườngVõ Văn Dũng cầm đầu một thái đoàn sang triều đìnhnhà Thanh dâng biểu xin cầu hôn con gái vua Càn Longvà đòi lại đất lưỡng Quãng, cốt để dò xem ý vuaThanh và cũng để mượn cớ gây binh đao (Hoàng LêNhất Thống Trí, và Đại Nam chính biên liệt truyện.Vua Càn Long lúc đó đã tám mươi tuổi, đã trị vì hơn sáumươi năm, là người đã hết sức lão luyện về mọi mưumô chính trị, liệu còn có thể bị đánh lừa như khi tiếpQuang Trung giả ở nhiệt Hà và Bắc Kinh với nhữnglời thơ chan chứa tình cảm: Mới gặp nhau mà như đãthiên thu… Người xa nhưng Trẫm luôn nhắc nhở. Hộingộ thịnh thời thỏa ước mơ? Lần này, chắc chắn vịvua cáo già ấy đã nhìn rõ ý định của vua Quang Trungnên tương kế tựu kế: một mặt chấp nhận cả hai đềnghị của vua Quang Trung, mặt khác lại cho ngườisang ám hại nhà vua bằng thứ võ khí nham hiểm nhấtlà thuốc độc.2. Vào năm 1961, một người tên Nguyễn ThượngKhánh, tự nhận mình thuộc chi phái Lê Duy Mật củahoàng tộc nhà Lê, đã viết một loạt bài đăng trên tạp chíPhổ thông xuất bản ở Sài Gòn (từ số 61 đến 65) dướinhan đề Vua Quang Trung chết vì một liều độc dượccủa Ngọc Hân công chúa. Ông cho đó là một sử liệu bímật của dòng họ nhà ông, có liên quan đến lịch sử màxưa nay chưa ai phát hiện ra. Theo ông này, khi đượctin vua Càn Long hứa gả con gái cho Quang Trung,trong một phút bồng bột vì quá ghen, Ngọc Hân đã bỏthuốc độc cho Quang Trung uống. Đi xa hơn nữa, ôngcòn cho rằng: cuộc hôn phối giữa Nguyễn Huệ vàNgọc Hân không là cuộc hôn phối tốt đẹp, lẽ tự nhiêncó một sự oán hờn bên trong, và nếu không vì chữhiếu thì Ngọc Hân đã có thể chết đi được khi nàngđược tin phải làm vợ của tướng Tây Sơn”. Lại đi xahơn nữa, ông còn cho rằng: “bài văn tế Quang Trung vàAi Tư vãn cho là của Ngọc Hân công chúa nhưng sựthật chưa hẳn đã đúng…”Những bài báo của ông Khánh đã gây ra một sự phẫnnộ và phản ứng mạnh mẽ không những từ các nhà họcgiả, giới tri thức mà cả từ con cháu dòng dõi Lê DuyMật ở rải rác khắp miền Nam. Sau đó, nhiều bài báo đãvạch ra những sai lầm, dốt nát về lịch sử của ôngKhánh, phê phán óc tưởng tượng bệnh hoạn của ông đãdám xúc phạm đến những vị anh hùng, liệt nữ được cảdân tộc mến yêu. Cuối cùng, người ta đã về tận sinhquán của ông Khánh để tra cứu gia phả thì xác minhông không phải là dòng dõi Lê Duy Mật như ông đã tựnhận.3. Sách Ngụy Tây liệt truyện, một tài liệu chính sử củaSử quán triều Nguyễn, giải thích cái chết của vuaQuang Trung như sau:“Một hôm, về chiều, Quang Trung đang ngồi bỗng xâyxẩm, tối tăm, thấy một ông già đầu bạc từ trên trờixuống, mặc áo trắng, cầm gậy sắt, mắng rằng: “Ôngcha người sống ở đất của Chúa, đời đời làm dân ChúaNguyễn, sao phạm đến lăng tẩm.... Rồi lấy gậy đánhvào trán Quang Trung, mê man ngã xuống, bất tỉnh nhânsự lâu lắm... Từ đó, bệnh chuyển nặng...Sách Tây Sơn thực lục cũng có ghi Huệ mắc bệnhnặng, chữa không khỏi.... Và sau khi Quang Trungmất, vào tháng một năm Càn Long thứ 58 (1793),Quách Thế Huân cũng báo áo với Càn Long: QuangTrung đã chết vì bệnh.Một giáo sĩ tên Longer, có mặt ở Đàng Ngoài vàonhững thời điểm này, đã viết trong một bức thư đềngày 21 - 12 - 1792 là vua Quang Trung chết vì bệnh,nhưng không rõ là bệnh gì.Như vậy, tóm lại chỉ có hai giả thuyết chính: nhà vuađã chết vì đầu độc, hay chết vì bệnh nhưng không rõ làbệnh gì.THỬ PHÂN TÍCH THEO KHOA HỌC PHÁP?Về mặt pháp y, thông thường chỉ có bốn nguyên nhângây ra cái chết. Đó là chết vì tai nạn (xe cộ, laođộng...), chết vì tự sát, chết vì án mạng (bị giết) vàchết tự nhiên (bệnh tật, tuổi già...). Trong thực tế thìphức tạp hơn nhiều: một vụ án mạng có thể đượcngụy trang thành một vụ tự tử, một tai nạn, thậm chímột vụ chết tự nhiên. Và ngược lại, có những dấuh ...