Cá CHÁY

Trong bài Tết xưa miệt vườn đăng trong Giai phẩm Xuân Người Việt Canh Dần (trang 12), Tác giả Cát Tường đã viết về Cá Cháy như sau : .. Gần Tết, sáng sớm sương mù dày đặc trên các nhánh sông, đặc biệt sông Hậu, đoạn chảy qua các địa phận : Đại Ngãi (còn gọi Vàm Tấn, một xã của Huyện Kế Sách, Sóc Trăng), Cầu Quan (Tiểu Cần), Tân Dinh..Trà Ôn.. Gió chướng lao rao thổi như thể lùa đám cá cháy từ biển Đông vào khu vực nước ngọt này.. Ông Nguyễn văn Vẹn, 80...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cá CHÁY Cá CHÁY Trong bài Tết xưa miệt vườn đăng trong Giai phẩm Xuân NgườiViệt Canh Dần (trang 12), Tác giả Cát Tường đã viết về Cá Cháy như sau : .. Gần Tết, sáng sớm sương mù dày đặc trên các nhánh sông, đặc biệtsông Hậu, đoạn chảy qua các địa phận : Đại Ngãi (còn gọi Vàm Tấn, một xãcủa Huyện Kế Sách, Sóc Trăng), Cầu Quan (Tiểu Cần), Tân Dinh..Trà Ôn..Gió chướng lao rao thổi như thể lùa đám cá cháy từ biển Đông vào khu vựcnước ngọt này.. Ông Nguyễn văn Vẹn, 80 tuổi, ngư dân xưa ở Đại Ngãi kể :Trong sương mù giữa khuya, từng đoàn ghe xuồng đua nhau kẻ câu ngườichài bắt cá cháy ngoi lên ăn sương. Kỳ cục lắm nghen, vừa lên khỏi mặtnước nó chết liền.. Cũng theo Tác giả Cát Tường thì Cá cháy cùng họ cá trích (tên khoahọc Macrura ruversil) nhưng lớn hơn nhiều, thường vào sông để đẻ.. Cácháy có dạng hình bầu dục, thân to và dẹt, lưng xám, lườn và bụng trắngbạc, vảy trắng to, nặng từ 2-3 kg/con. Trong Đặc tính Dinh dưỡng và Trị liệu của Cá và Thủy sản, Tập 1,chúng tôi có trình bày, dựa trên tài liệu của Alan Davidson, sơ lược về Cácháy trong bài viết về Cá mòi, trang 168 và ghi tên khoa học của Cá cháy =Toli shad là (Tenualosa toli) .. Cá cháy là tên gọi chung của một số loài cá thuộc chi Tenualosa họcá Clupeidae. Tên Tenualosa, còn có các tên đồng nghĩa khác như Alausa,Macrura.. Cá cháy có một số đặc tinh chung là sinh sống ngoài biển khơinhưng di cư vào vùng trung lưu c ủa các sông lớn để đẻ trứng vào các tháng4 và 5 rồi sau đó lại di chuyển trở lại ra biển vào các tháng 6-7. Trứng cá cóchất dầu nên nổi trên mặt nước, trôi theo dòng nước rồi nở và phát triểnthành cá con, cá con sinh sống tại vùng nước lợ, khi đạt tới kích thước 5-7cm sẽ di chuyển ra biển.. Cá cháy sống thành từng đàn dọc duyên hải. Cátrưởng thành sống nơi tầng trên và ăn các phiêu sinh vật, các giáp xácnhỏ..Hình dạng chung là thân dẹp co vây lưng, 2 vây mang và 3 vây bụng;đuôi hình chữ V. Theo tài liệu của FAO thì hiện nay Chi Tenualosa gồm các loài : Tenualosa reevesii = Macrura reevesii hay Cá cháy Reeve. Reevesshad, Reeves stamsild.. Đây là loài cá cháy phân bố tại vùng nhiệt đới củabiển Đông, biển Nhật, các khu vực Tây-Bắc Thái bình dương sang đến vùngĐông Ấn độ dương. Tại Việt Nam cá di chuyển vào các sông lớn tại Bắc việtnhư sông Đà, sông Hồng và có thể xuống đến sông Lam (Nghệ An). Cá cháyReeve có thân hình bầu dục, một bên dẹt, dài tối đa 62 cm, trung bìnhkhoảng 40 cm. Cá có thể nặng đến 5 kg. Đầu to và lõm, mõm ngắn và tròn.Miệng không có răng. Lưỡi rộng và ngắn. Mắt nhỏ nằm ở gốc các vây lưng.Vây ngực và vây bụng có một nếp da mỏng. Vây lưng tương đối nhỏ, vâyngực lơn, vây đuôi chẻ sâu tạo 2 thùy bằng nhau. Cá có thân màu trắng bạc ởmặt trên và mặt bụng, lưng màu xám. Cá con có một vệt đen chạy từ sau nắpmang đến giữa gốc vây đuôi, phía trước thân cá có 3-4 chấm đen lớn. Tại Việt Nam, số lượng đánh bắt tại sông Hồng hàng năm lên đến 100tấn, sông Đà 50 tấn. Tuy nhiên do tình trạng khai thác bừa bãi và phá hoạisinh thái nên số lượng đang bị sụt giảm. Đập thủy điện Hòa Bình đã gây táchại trầm trọng cho các vùng bãi đẻ trứng của cá cháy trên sông Đà.VN đãban hành quy chế, chỉ cho phép bắt cá dài trên 25 cm, và cấm đánh bắt cátrong các tháng 3 đến 5. Tenualosa toli = Hilsa toli, Macrura sinensis. Tại VN cá được gọi làCá cháy bẹ hay Cá cháy toli. Tên Anh-Mỹ: Toli shad. Pháp : Alose toli. Ấnđộ : Chandan-ilish. Hongkong : cho paak. Cá phân bố phần lớn trong vùngbiển Ấn độ sang đến biển Java và biển Nam Trung Hoa, có khi tại hạ lưusông Mekong, VN. Cá có chiều dài tối đa khoảng 50 cm, trung bình từ 30đến 40 cm. Thân tương đối dẹp, bụng phình, màu trắng bạc, lưng xậm hơncó khi xanh lục xám. Trọng lượng tối đa khoảng 3 kg. Theo FAO, tổng sảnlượng đánh bắt trên thế giới hiện nay trong khoảng 140- 230 ngàn tấn/ nămđa số trong vùng biển Bangladesh, tuy nhiên Indonesia là nước có số lượngđánh bắt cao nhất (4 ngàn tấn). Tenualosa thibaudeaui (Clupea hay Alosa thibaudeaui = Cá cháy nam.Còn có tên Hilsa kanagurta và được gọi trong danh mục của FAO là Laotianshad = Cá cháy lào (tên tại Lào : Pa mak Phang, Thái lan Pla mong kroi)Đây là loài cá cháy sinh sống trong vùng biển Nam Việt nam, theo hệ sinhthái của sông Mekong. Cá dài tối đa 30 cm, trung bình 17 cm, cân nặng đến1 kg. Thân cá dẹp, mang rộng, mắt to. Mõm hướng nghiêng về phía trên.Thân màu xám bạc, có thể có đến 10 khoang xậm như vết ngón tay cái chạydài theo phần trên của thân hay một sọc đen trên lưng. Cá có khả năng dichuyển từ hạ nguồn sông Cửu long (VN) lên đến Luang Prabang, Lào mộtđoạn đường sông dài đến 2000 km, vào thượng nguồn của thác Khone đểsinh đẻ sau đó cá con di chuyển về Biển Hồ. Sau năm 1984 hầu như khôngcòn các hiện tượng di cư đang kể nữa. Cá cháy nam có một bộ phận lọctrong miệng giúp ăn được các vi sinh vật và rêu.. Tenualosa macrura = Cá cháy đuôi dài = Long-tail shad. Cá phân bốtrong vùng biển Mã lai và Indonesia. Có những đặc tính sinh học tương tựnhư T. ilisha. Cá dài đến 52 cm. Sản lượng tại Indonesia lên đến 2 ngàn 5trăm tấn. Tenualosa ilisha = Cá cháy Hilsa, phân bố trong vùng biển phía Bắccủa Ấn độ dương, đôi khi thấy xuất hiện trong vùng Vịnh Bắc Việt. Cá cóthể dài đến 60 cm và nặng đến 2.5 kg Thành phần dinh dưỡng : 100 gram phần ăn được (bỏ xương) chứa : - Chất đạm 16.9 g - Chất béo 15.8 g - Carbohydrate 0.2 g - Calcium 33 mg - Phosphorus 220 mg - Sắt 2.1 mg - Riboflavine 0.14 mg - Nicotinic acd 4 mg Một nghiên cứu phân chất thành phần chất béo trong dầu cá cháy(Tenualosa toli) tại ĐH Kebangsaan, Mã lai ghi nh ...